Δημήτρης Αργυρός
Είμαστε σε μία εποχή στην οποία τα δικαιώματα μετατρέπονται σε δικαιωματισμό. Δηλαδή, μετατρέπονται σε μια ψευδή ιδεολογία που αυτονομεί την υπεράσπιση των ατομικών δικαιωμάτων από το συνολικό κοινωνικό/πολιτικό/ταξικό πλαίσιο.
Στο εν λόγω κείμενο δεν θα δώσω έμφαση μόνο στα ατομικά δικαιώματα αλλά και στα κοινωνικά δικαιώματα, καθώς και στην ενότητα και την διαφορά τους εντός του ολοκληρωτικού καπιταλισμού.
Ατομικά δικαιώματα
Τα λεγόμενα ατομικά δικαιώματα σε μια πιο ιδεατή εικόνα δεν είναι παρά οι εξατομικευμένες μορφές κοινωνικών δικαιωμάτων στο πεδίο της επιθυμίας και της απόλαυσης. Βέβαια στο βαθμό που αναφερόμαστε στο πεδίο της επιθυμίας και της απόλαυσης δεν μπορούμε παρά να τα τοποθετήσουμε στο πλαίσιο του «ήθους» και του «νόμου».
Αλλά ακόμη και έτσι δεν έχουμε μόνο την αλλοτρίωση των ατομικών δικαιωμάτων αλλά και την ολοκληρωτική εμπορευματοποίησή τους στο σύγχρονο καπιταλισμό.
Κοινωνικά δικαιώματα
Με τη σειρά τους τα κοινωνικά δικαιώματα κινούνται στο επίπεδο των συλλογικών κοινωνικών αναγκών και συμφερόντων. Πρόκειται για τις κοινωνικές διεργασίες οι οποίες παράγουν το αίσθημα “του ανήκειν” σε ένα συλλογικόχώρο.
Αυτό δεν συνεπάγεται ότι και τα κοινωνικά δικαιώματα δεν έχουν εξατομικευμένες εκφράσεις. Ως άτομα εργαζόμαστε, σπουδάζουμε και δυστυχώς αρρωσταίνουμε.
Στον ολοκληρωτικό καπιταλισμό τα κοινωνικά δικαιώματα μετατρέπονται σε μια ιδεολογία – καλύτερα ένα ιδεολόγημα- εξατομίκευσης. Τι σημαίνει αυτό; Τα συλλογικά κοινωνικά δικαιώματα στην εργασία, στην υγεία, στην παιδεία μετατρέπονται σε μια ατομική ευθύνη και διεκδίκηση σε βάρος άλλων.
Αυτό οδηγεί στην εξάντληση των κοινωνικών περιεχομένων στα εν λόγω δικαιώματα, παρά τον γενικευμένα κοινωνικό χαρακτήρα της σύγχρονης παραγωγικής διαδικασίας.
Στην σημερινή εποχή βιώνουμε μια συγκρουσιακή αντίθεση: Από την μία η πλήρης κοινωνικοποίηση της μοντέρνας παραγωγικής διαδικασίας. Από την άλλη έχουμε μια όλο και αυξανόμενη ιδιωτική πρόσβαση και ιδιοποίησή της.
Πολιτικό πλαίσιο
Ο στόχος των ηγεμονικών αστικών δυνάμεων ( ΝΔ/ Μητσοτάκης, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, Νέα Αριστερά) είναι να παγιώσουν την εξατομικευμένη μορφή που λαμβάνουν τα κοινωνικά δικαιώματα και να αδειάσουν πλήρως τα ατομικά δικαιώματα από κάθε κοινωνικό υπόβαθρο.
Η ιδεολογική βάση της εν λόγω διαδικασίας είναι ένας εκλεκτικός συνδυασμός – με επιμέρους διαφοροποιήσεις- Αμερικανισμού/ Αντλαντισμού/ φιλοσιωνισμού / Ευρωπαϊσμού, ελευθερίας της αγοράς /εμπορευματοποίησης, κράτους πρόνοιας, woke /δικαιωματισμού.
Αντίπαλο δέος;
Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει ισχυρό αντίπαλο δέος στην εν λόγω πλήρως ηγεμονική ιδεολογία.
Η άκρα δεξιά προβάλλει προ -νεωτερικές ιδεολογικές συνισταμένες (πατρίδα/ θρησκεία/οικογένεια/ πατριαρχία, ρατσισμός), για να υπηρετήσει τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής αλλά και τα κυρίαρχα ιδεολογικά μοτίβα του Αμερικανισμού/ Αντλαντισμού/ φιλοσιωνισμού / Ευρωπαϊσμού. Αυτή είναι και η αιτία που ξαναπαρουσιάζεται ως μια ενδοσυστημική λύση, ύστερα από την κατρακύλα του νεοφιλευθερισμού/ σοσιαλδημοκρατίας.
Από την άλλη η κομμουνιστική αριστερά και η άκρα αριστερά επιλέγει ένα συνδυασμό αντικαπιταλισμού/αντιιμπεριαλισμού, μίνιμουμ υπεράσπισης των λαϊκών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Πρόκειται για μια ιδεολογία αντίστασης με στόχο να μη γίνουν τα πράγματα ακόμη χειρότερα. Ενώ είναι εμφανής η απουσία μιας επιθετικής επαναστατικής στρατηγικής/ προοπτικής. Αυτός είναι και ο λόγος που η κομμουνιστική αριστερά και η άκρα αριστερά έχουν μεταλλαχθεί σε μορφές ενός μαχητικού και λιγότερου μαχητικού ρεφορμισμού.
Αποτελεί αναγκαιότητα ένα αντι-ηγεμονικό σχέδιο σε μια ιδεολογική, κοινωνική και πολιτική βάση.
Σχέδιο, το οποίο:
Α. Θα αναλύει με σωστό τρόπο την εποχή μας, δηλαδή, τον κομβικό ρόλο της τεχνολογίας, την ενότητα φύσης/ανθρώπου αλλά και την αντιφατική φύση της εξατομίκευσης με τα όποια αρνητικά και θετικά χαρακτηριστικά της.
Β) Θα είναι ένας πρωτότυπος συνδυασμός αντικαπιταλισμού/ αντιιμπεριαλισμού.
Γ) θα στοχεύει σε ένα αδογμάτιστο αναστοχασμό μιας σύγχρονης απελευθερωτικής προοπτικής σε κομμουνιστική κατεύθυνση.
