Παναγιώτης Τζανετής
«Έλληνες και Γάλλοι στρατιώτες πολεμούν στην Οδέσσα. Μακάρι να τσακιστούν από τους μπολσεβίκους».
Ίωνας Δραγούμης, Φύλλα Ημερολογίου, Κορσική 1919
Η ένταση με την οποία ο Πρωθυπουργός αποκαλύπτει διγλωσσία, ίσες αποστάσεις και παλινωδίες στην όποια κριτική των κομμάτων της αντιπολίτευσης υποτίθεται πως υποδηλώνει το πόσο αυστηρός είναι σε θέματα αρχών! Σε αυτή την περίπτωση μένει η απορία πώς και δεν έχει πει κουβέντα για τον απολύτως δίγλωσσο κ. Ερντογάν. Αντιθέτως υπάρχει εκ μέρους της κυβέρνησης μια επιδεικτική αποσύνδεση της περίπτωσης της Ουκρανίας από εκείνη της Κύπρου (εισβολή για πρώτη φορά στην Ευρώπη κοκ).
Στο καιρό της νέας πατριδοκαπηλίας βλέπει κανείς και «τσόκαρα» επαρχιακής κατασκευής να διαχωρίζουν με όλη τους την άνεση τα ελληνικά κόμματα σε ρωσόφιλους μειοδότες στον Πούτιν και σε αδάμαστους πατριώτες στην ουρά του Μητσοτακέικου. Με κάθε ευκαιρία διακηρύττουν: «Πας μη κούλης, βάρβαρος!» και το επαναλαμβάνουν και στα εθνικά, με ευτέλεια.
Τι θα έλεγαν, άραγε, για την ρήση που αναφέρεται στον υπότιτλο, του προφήτη του ελληνικού εθνικισμού; Ίσως τον εκτελούσαν εκ νέου! Κάποιος ας εξηγήσει στα «τσόκαρα» της νέας εθνικοφροσύνης πως άλλο πατριωτισμός, άλλο εθνικισμός κι ακόμη πιο άλλο, ο ατλαντισμός. Ο ατλαντισμός στην Ελλάδα εξακολουθεί να έχει όνομα και λέγεται Κερύνεια Το μονοπάτι δε εκείνο έχει πασίγνωστα ορόσημα: Αποστασία-Χούντα-Προδοσία της Κύπρου.
Έτσι, για να μην ξεχνιόμαστε, ω γέροντες και γερόντισσες!
Η εξαίρεση της ομογένειας της Μαριούπολης
Ρίχνοντας μια ματιά στο πώς ήταν ο ελληνικός κόσμος της ανατολικής Μεσογείου πριν από 100 ακριβώς χρόνια διαπιστώνει με λύπη ότι το ελληνικό έθνος διέθετε τότε ισχυρότατες εφεδρείες στην διασπορά. Ο Βενιζέλος κι ο Καβάφης, παραδείγματα πολιτικής και διανοητικής πρωτοπορίας για οιονδήποτε ενσκύψει σήμερα σε εκείνη την περίοδο, είχαν γεννηθεί και μεγαλώσει σε κέντρα της διασποράς.
Δεν ήταν τυχαίο αλλά φυσική προέκταση ενός ακμάζοντος ελληνισμού που κυριαρχούσε σε οιοδήποτε κοσμοπολίτικό λιμάνι της περιοχής. Τραπεζούντα, Οδησσός, Κωστάντζα, Πόλη, Σμύρνη Αλεξάνδρεια δεν έσφυζαν απλώς από Έλληνες αλλά συχνά κυριαρχούντο οικονομικά και πνευματικά από αυτούς.
Η ανάδυση των εθνικών κρατών στον 20ο αιώνα, που συνήθως φωτίζει στην μεγέθυνση του ελληνικού κράτους, συχνά παραλείπει την παράλληλη συρρίκνωση του μείζονος ελληνισμού στα σύνορά του. Στην Ουκρανία υπάρχει η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Εκεί βρίσκονται πια οι πιο σημαντικές κοινότητες των Ελλήνων της Διασποράς με πλήρη κοινωνική δομή αλλά και συνείδηση εντοπιότητας, ίσως γιατί τα οικονομικά τους χαρακτηριστικά υπήρξαν εντελώς διαφορετικά (ακτήμονες και μεροκαματιάρηδες).
Η σημερινή κρίση
Τα γεγονότα του 2014 διαίρεσαν βαθιά τον ουκρανικό λαό σε δυτικόφιλους και ρωσόφιλους, με κάποια υποτίθεται αντιστοίχιση γλωσσική όσο και θρησκευτική, αν και η γοητεία της Δύσης είχε για πολλούς οικονομική – αναπτυξιακή αφετηρία. Στην πραγματικότητα οι αντιθέσεις ήταν πιο πολύπλοκες και σχετιζόταν με την οικονομική κατάρρευση και την επικράτηση ολιγαρχών και οι εκατέρωθεν εθνικισμοί υπήρξαν βολική πρόφαση. Η ελληνική Ομογένεια δεν είχε λαμβάνειν από αυτή την εξέλιξη.
Η ομογένεια πέραν της εύγλωττης ιστορικής της διαδρομής σήμερα κατοικεί κυρίως σε περιοχές που πλειοψηφούν οι ρωσόφιλοι, μιλά γλώσσα με πολύ περισσότερα ρωσικά στοιχεία παρά με πολωνικά και θρησκευτικά δεν σχετίζεται ουδόλως με τον καθολικισμό (αν και η ορθοδοξία εκπροσωπείται άμφω). Τα ρουμέικα είναι μια ελληνική διάλεκτος με στοιχεία αρχαίων ελληνικών, ποντιακής διαλέκτου με πολλά δάνεια από τα ρωσικά.
Οι Έλληνες της Μαριούπολης, ένα από τα τελευταία συμπαγή μέρη του παρευξείνιου Ελληνισμού απειλούνται περισσότερο από όλους από την ρωσο-ουκρανική σύγκρουση, ως κορύφωση των αδιεξόδων της μετασοβιετικής ανασυγκρότησης.
Ιστορική ειρωνεία
Η προσέγγιση ότι όσο πιο πρόθυμοι φανούμε σήμερα ως σύμμαχοι, τόσο περισσότερα θα έχουμε να περιμένουμε, όταν το χρειαστούμε, έχει ένα όριο όπως και η σύγχυση μεταξύ Πούτιν κι Ερντογάν έχει όριο, που το βάζει η ιστορία. Καθ’ ειρωνεία εκεί που χαρακτηριστικά διαψεύστηκε αυτή η αντίληψη ήταν όταν ακούγοντας τις υποσχέσεις των Γάλλων για αφειδή υποστήριξη των δικαίων μας στην Μικρά Ασία, στείλαμε εκστρατευτικό σώμα στην Ουκρανία (1919).
Ηττηθήκαμε, είχαμε 400 νεκρούς, το πληρώσαμε στην υποστήριξη των σοβιετικών προς τον Κεμάλ, στοχοποιήθηκε η πολυπληθής ομογένεια κι όταν ήρθε ο καιρός να εισπράξουμε πίσω αυτή την γαλλική βοήθεια διαδραματίστηκαν οι γνωστές σκηνές στα γαλλικά πολεμικά στο λιμάνι της Σμύρνης .Δεν υπήρξε καν η συμπάθεια προς τον κατατρεγμένο που έτρεχε να σώσει την ζωή του. Οι μνήμες καλά κάνουν και δεν σβήνουν! Είναι πολύτιμες για εθνική αυτογνωσία , για εθνική προστασία και εν τέλει για εθνική δικαίωση.
Το ότι προ αιώνος υπήρξαμε θύματα των επιτυχιών μας, το ότι αυτές λειτούργησαν ως πολύ χειρότερες παγίδες από τις αποτυχίες μας, υπενθυμίζει εμφατικά πως τα γεωστρατηγικά προβλήματα είναι πολύπλοκοι και δυσεπίλυτοι γρίφοι, με περισσότερες αναγνώσεις από μία. Δεν χωρούν πολιτική μονομέρεια και οι λύσεις τύπου «γόρδιος δεσμός» είναι στην σφαίρα της αφελούς φαντασίας.
Πολύ δε περισσότερο, το θέμα είναι απρόσφορο για προσωπικές Public Relations σε επίπεδο διεθνούς πολιτικής σκηνής. Εξάλλου η τύχη του πρόθυμου βάτραχου είναι γνωστή όταν στον βάλτο πλακώνονται τα βουβάλια.
Συμπέρασμα
Πέραν λοιπόν των γενικών λόγων (πυρηνικά, διεθνές δίκαιο κλπ) έχουμε δικούς μας επιτακτικούς λόγους να επιθυμούμε την άμεση αποκλιμάκωση κι όχι έναν πόλεμο φθοράς σε βάθος χρόνου, πολύ δε περισσότερο με ελληνική εμπλοκή.
Δεν πρόκειται μόνο για τους εθνικούς μας στόχους και τους εκβιασμούς Λαβρόφ περί ΤΔΒΚ ή βαλκανικής πυριτιδαποθήκης, δεν αφορά μόνο στις πολλαπλές οικονομικές εξαρτήσεις Κύπρου κι Ελλάδας αλλά πρωτίστως την αλληλεγγύη προς τους ομογενείς. Το πρόθυμοι και το δεδομένοι είναι ασύμφορο όχι μόνο για τον φιλειρηνικό – ευρωπαικό δρόμο αλλά και για εμάς τους ιδίους ειδικότερα.
