Του Γιώργου Λακόπουλου
Εκριναν ότι στις δημοκρατίες οι κανόνες για θεμελιώδεις λειτουργίες, όπως είναι η ψηφοφορία, ισχύουν α λα καρτ. Και αφού πρώτα αποφάσισαν να στηθούν τέσσερις κάλπες στη συγκεκριμένη ψηφοφορία, οι ίδιοι προσήλθαν μόνο στη μία. Ηταν μια παραλλαγή της αλησμόνητης ψηφοφορίας του 1985 – μόνο που τώρα δεν σημαδεύτηκαν τα ψηφοδέλτια, σημαδεύτηκαν αυτοί που ψήφιζαν.
Κατά τα λοιπά, ψήφισαν ελεύθερα. Στην περίπτωση του ΠΑΣΟΚ μάλιστα έτυχε όλοι οι βουλευτές του να συμπέσουν στην ελεύθερη άσκηση του δικαιώματός τους με τον συγκεκριμένο τρόπο. Πλην της Θεοδώρας Τζάκρη που υπερασπίστηκε το δικαίωμα του βουλευτή να ψηφίζει χωρίς περιορισμούς. Φυσικά, αυτή η σύμπτωση ακύρωσε τη γενναιότητα του Βαγγέλη Βενιζέλου να δεχθεί τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας σε τέσσερις κάλπες. Προφανώς δεν συμπεριελάμβανε και τους δικούς του βουλευτές.
Τα πώς και τα γιατί τα αντιλαμβάνεται ο καθένας. Δεν είναι η πρώτη φορά που βουλευτές συμπεριφέρονται ως στρατιώτες του λόχου. Απλώς αυτήν τη φορά δεν υπήρχε λόγος να εκτεθούν ως πρόσωπα που δεν έχουν την εμπιστοσύνη των αρχηγών τους για τη συνέπεια λόγων και έργων – ψήφων εν προκειμένω. Ούτε την αυτοπεποίθηση να ορίζουν οι ίδιοι τον τρόπο που θα ασκούν τα καθήκοντά τους.
Δεν είναι θέμα παραβίασης της μυστικότητας της ψηφοφορίας. Αυτή είναι προφανής. Είναι θέμα παραβίασης του τυπικού μιας διαδικασίας που συνιστά – με την ουσία και τον συμβολισμό της – τον πυρήνα της δημοκρατικής πολιτείας. Ο απλός ψηφοφόρος, όταν προσέρχεται στην κάλπη, είναι υποχρεωμένος να εκφράσει το φρόνημά του στο παραβάν. Μπορεί να δηλώσει τι ψήφισε, μπορεί να μην ψηφίσει καν. Αλλά από την ώρα που θα πάρει μέρος στην ψηφοφορία θα τηρήσει τους κανόνες της. Και ο βασικός κανόνας είναι ότι την ώρα που θα ρίχνει το ψηφοδέλτιο παρίσταται αυτός και ο Θεός.
Ισχύει για τον πολίτη, δεν ίσχυσε για 69 βουλευτές. Αυτό που συμβαίνει και στο τελευταίο «εκλογικό κατάστημα» της Ελληνικής Δημοκρατίας δεν συνέβη στο Κοινοβούλιό της. Προφανώς, ούτε εκείνοι που τα μεθόδευσαν αυτά ούτε εκείνοι που τα υλοποίησαν υπάκουα δεν έχουν επίγνωση σε ποιων τον μύλο ρίχνουν νερό. Ούτε αισθάνονται τι εννοούσε ο Μιτεράν όταν έλεγε: «Πολιτική είναι η διαχείριση των συμβόλων».
