Δημήτρης Αργυρός
Στις 9 Μάη συμπληρώνονται 80 χρόνια από την μέρα που η κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο κυμάτισε στο Ράιχσταγκ.
80 χρόνια από την υπογραφή της άνευ όρων συνθηκολόγησης της Ναζιστικής Γερμανίας ενώπιον του στρατάρχη της ΕΣΣΔ Ζούκοφ.
Με αφορμή την μεγάλη αντιφασιστική νίκη αλλά και την σημερινή συγκυρία να μου επιτραπούν τα παρακάτω σχόλια:
- Τι ήταν ο ναζισμός και ο φασισμός;
Ο φασισμός και ο ναζισμός ήταν τα πλέον αντιδραστικά λαϊκίστικα ρεύματα που υπήρξαν στην ιστορική κίνηση.
Ρεύματα που συστράτευσαν τον μικροαστικό χυλό, την εργατική αριστοκρατία και τους λούμπεν εργάτες σε μια στρατοκρατική, ρατσιστική (φυλετική για τους ναζί), σοβινιστική, κρατικιστική μορφή. Τοποθετώντας ως εχθρό τους πλούσιους, τους Εβραίους, τις πάσης φύσεως και θέσεως μειονότητες, τους κομμουνιστές και τους αναρχικούς.
Οι ναζί και οι φασίστες έθεσαν ως στόχο να ξαναδώσουν αποικιοκρατική και ιμπεριαλιστική αίγλη στην Γερμανία και την Ιταλία. Ιδιαίτερα ο στόχος της Ναζιστικής Γερμανίας ήταν μια «άρια» καθαρή Γερμανία. Να δημιουργήσουν μια άκρως εθνικοποιημένη (καθαρά φυλετική Γερμανία) αυτοκρατορία, αναιρώντας όμως την φύση των αυτοκρατοριών που είναι η συνεργασία εθνών (κυρίαρχων και μη) καθώς και των εθνικών, πολιτιστικών, πολιτισμικών και θρησκευτικών κοινοτήτων.
Τέλος από την ιστορία είναι φανερό ότι ο ναζισμός και ο φασισμός υπηρέτησαν πιστά και με όλα τα μέσα το μεγάλο ιμπεριαλιστικό, καπιταλιστικό κεφάλαιο.
Τόσο ο φασισμός όσο και ο ναζισμός σε ένα γενικότερο πλαίσιο ηττήθηκε με το τέλος του Β’ παγκόσμιου πολέμου. Η σημερινή άκρα δεξιά της Ευρώπης και των ΗΠΑ δεν έχει σχέση με το φασισμό και το ναζισμό. Στις σημερινές όμως συνθήκες της έκρηξης των παγκόσμιων αντιφάσεων και αντιθέσεων η σημερινή άκρα δεξιά είναι το ίδιο ίσως και χειρότερα επικίνδυνη από το φασισμό και το ναζισμό.
- Λύση για το σύστημα
Ο ναζισμός και ο φασισμός δεν θα είχαν επικρατήσει, αν δεν στηρίζονταν από τις αστικές ταξεις. Στήριξη που είχε ως στόχο την αντιμετώπιση του προλεταριακού κομμουνιστικού κινδύνου στην Ιταλία και Γερμανία.
Την ίδια στιγμή όμως είναι φανερές και οι τεράστιες ευθύνες του κομμουνιστικού κινήματος εκείνης της εποχής και της ΕΣΣΔ για την επικράτηση του Ιταλικού φασισμού και του Γερμανικού ναζισμού.
Όμως οι ναζί και οι φασίστες δεν θα επικρατούσαν δίχως την βοήθεια και την στήριξη των αποικιοκρατών/ ιμπεριαλιστών Άγγλων και των νεο-ιμπεριαλιστών ΒορειοΑμερικάνικων(ΗΠΑ). Μία ιδεολογική, πολιτική, οικονομική και υλική στήριξη και οικονομική απέναντι στον “κόκκινο κίνδυνο”.
Εν τω συνόλω εκείνες τις ιστορικές στιγμές το φασιστικό και ναζιστικό μοντέλο υπήρξε μια ρεαλιστική συστημική λύση για τις αστικές τάξεις της εποχής σε όλον τον πλανήτη.
Το πρόβλημα άρχισε, όταν ο φασισμός και ο ναζισμός επιχείρησε να αρπάξει ζωτικό χώρο και βρέθηκε σε σύγκρουση με τις παλαιές ιμπεριαλιστικές αποικιοκρατικές δυνάμεις.
- Συμμαχία φιλελευθερισμού και κομμουνισμού
Η νίκη των αντιφασιστικών δυνάμεων ήταν το αποτέλεσμα της συνεργασίας, καλύτερα της συμμαχίας των νεο-ιμπεριαλιστικών ΗΠΑ (οι ΗΠΑ απο μόνη της ήταν μια μορφή αυτοκρατορίας), της αποικιοκρατικής αυτοκρατορίας της Μεγάλης Βρετανίας και της σοβιετικής (κομμουνιστικής) αυτοκρατορίας της ΕΣΣΔ.
Αναφέρομαι σε μια ιδεολογική και πολιτική συμμαχία / συνεργασία του φιλελευθερισμού και του κομμουνισμού.
Επρόκειτο για έναν πολιτικό και ιδεολογικό υβριδισμό, ο οποίος στην μεταπολεμική Ευρώπη δημιούργησε την σοσιαλδημοκρατία, μια κοινωνική χριστιανοδημοκρατία, τον ευρωκομμουνισμό και το κράτος πρόνοιας.
Ένας υβριδισμός που κράτησε ζωντανή και ενεργή την ιδέα της οικοδόμησης μιας πραγματικά ενωμένης Ευρώπης από τον Αντλαντικό έως και τα Ουράλια.
Μια ιδέα που είναι βέβαιο ότι ναι μεν στάθηκε απέναντι σε κάθε επαναστατική προοπτική, ταυτόχρονα όμως δημιούργησε την πλέον δυνατή κοινωνική Ευρώπη σε συνθήκες ανάπτυξης του καπιταλισμού.
Την εν λόγω ιδέα κατέστρεψε ο δογματισμός του Αγγλο-Αμερικανικού νεοφιλελευθερισμού και στην συνέχεια η κατάρρευση της κόκκινης Σοβιετικής αυτοκρατορίας. Σε συνθήκες μιας παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης και της εισόδου σε ένα νέο καπιταλιστικό στάδιο του ολοκληρωτικού καπιταλισμού.
Η επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού των ΗΠΑ και της δύσης οδήγησε στην αποδόμηση της κοινωνικής Ευρώπης και στο αποικισμό της ανατολικής Ευρώπης. Τελευταία στιγμή η Ρωσία την γλύτωσε από τον αποικισμό χάρη στις μυστικές υπηρεσίες και τον στρατό, που την κράτησαν όρθια. Η Κίνα συνδυάζοντας τον νεοφιλελευθερισμό με το «κομμουνιστικό» δεσποτισμό είχε ως αποτέλεσμα σε ένα βάθος χρόνου να ξεπεράσει οικονομικά και παραγωγικά την δύση και τις ΗΠΑ.
- ΕΣΣΔ και Ρωσία
Αν θέσουμε ως μέτρο το πώς ο Μαρξ αλλά και ο Λένιν του «Κράτους και Επανάσταση» φαντάστηκε τον σοσιαλισμό, η σοβιετική αυτοκρατορία υπό τον Στάλιν δεν είχε καμία σχέση.
Ταυτόχρονα όμως είναι κοινό μυστικό ότι δίχως τον ηρωισμό του σοβιετικού λαού ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι δεν θα είχαν ηττηθεί τόσο εύκολα. Όπως είχε πει και ο Ζούκοφ δεν μπορούσε να νικηθεί ένας λαός που αγωνίζονταν για την κοινή ιδιοκτησία τους, άσχετα με το γεγονός ότι δεν ήταν και τόσο κοινή ιδιοκτησία. Οι σύμμαχοι άνοιξαν το δεύτερο μέτωπο στην Ευρώπη, μόνο όταν ο ηρωικός σοβιετικός λαός είχε νικήσει στο Στάλινγκραντ. Ο ίδιος ο Στάλιν, πάρα τους συστημικούς γραφειοκρατικούς φόβους του, αποδείχθηκε εν τέλει ικανός τόσο στις στρατηγικές επιλογές του, όσο και στις τακτικές κινήσεις του.
Είναι επίσης κοινός τόπος η άποψη ότι η σοβιετική αυτοκρατορία δεν έχει καμία σχέση με την σημερινή Ρωσία του Πούτιν.
Η σημερινή Ρωσία έχει τα ίδια δικαιώματα να γιορτάζει την αντιφασιστική νίκη, όσο έχουν οι ΗΠΑ του Τραμπ ή η σημερινή-δημοκρατική- Γερμανία, που απαγορεύει τις κόκκινες σημαίες, τα σφυροδρέπανα ή τις σημαίες της αγωνιζόμενης Παλαιστίνης.
Από μια άλλη πλευρά η ΕΣΣΔ (Ρωσία) των 22 εκατομμυρίων σοβιετικών νεκρών έχει παραπάνω δικαιώματα να γιορτάζει την αντιφασιστική νίκη.
Η άποψη των βορειο-Αμερικανών και των δυτικών είναι ότι θα νικούσαν τον Χίτλερ και δίχως την ΕΣΣΔ. Όπως νίκησαν τους στρατοκράτες Ιάπωνες που χρειάστηκαν να ρίξουν 2 ατομικές βόμβες για να συνθηκολογήσουν οι τελευταίοι. Σκεφτείτε, αν δεν υπήρχε η ΕΣΣΔ να χρειάζονταν να βομβαρδίσουν με ατομικές βόμβες την Χιτλερική Γερμανία. Εκτός και αν η ρίψη των 2 ατομικών βομβών ήταν μόνο ένα ξεκάθαρο μήνυμα απέναντι στην ΕΣΣΔ και δεν χρειάζονταν για να ηττηθούν οι Ιάπωνες.
Σε ένα γενικότερο πλαίσιο με βάση την εμπειρία του Β΄παγκόσμιου πολέμου και του αντιφασιστικού αγώνα είναι άκρως λανθασμένη μια ταύτιση φασισμού και κομμουνισμού. Ή του πολέμου της δημοκρατίας ενάντια στους ολοκληρωτισμούς. Άλλωστε ολοκληρωτισμός δεν ήταν η ΕΣΣΔ. Ούτε καν η ναζιστική Γερμανία και η φασιστική Ιταλία, πάρα τις προθέσεις τους, τις επιθυμίες τους, και την προπαγάνδα τους.
Η πικρή αλήθεια είναι ότι πιο κοντά σε μια ολιστική μορφή ολοκληρωτισμού είναι ο σύγχρονος τεχνοκρατικός βιοπολιτικός καπιταλισμός τόσο στη δύση, όσο και ανατολή.
5. Η εποχή μας
Οι παγκόσμιες σημερινές συνθήκες δεν έχουν τίποτε κοινό μετην εποχή του Μεσοπολέμου. Επίσης δεν έχουν τίποτε κοινό με την εποχή του ψυχρού πολέμου.
Δυστυχώς ο κόσμος που ζούμε έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τις συνθήκες λίγο πριν ξεσπάσει ο Α’ παγκόσμιος πόλεμος σε μια χειρότερη βερσιόν.
Δυο είναι οι λόγοι: Ο πρώτος είναι η συσσώρευση τεραστίων μέσων καταστροφής τα οποία μπορούν να καταστρέψουν πάνω από μια φορά την ανθρωπότητα. Ο δεύτερος είναι η ολοκληρωτική επικράτηση του «TINA», δηλαδή, της αδυναμίας να υπάρξει πολιτική εναλλακτική απέναντι στην «σιδερένια φτέρνα»του σύγχρονου καπιταλισμού. Με άλλα λόγια απουσιάζει μια θετική αφήγηση για την δυνατότητα να υπάρξει μια παγκόσμια κοινωνία ειρήνης, ελευθερίας, ισότητας και δικαιοσύνης.
Τουλάχιστον στις παραμονές του Α’ παγκόσμιου πολέμου το «αμερικάνικο όνειρο», ο φιλελευθερισμός αλλά και η σοσιαλιστική, κομμουνιστική ιδέα ήταν ζωντανές.
Ενώ σήμερα ο νεοφιλελευθερισμός και η άκρα δεξιά παίζουν δίχως αντίπαλο. Απαγορεύοντας δίχως ντροπή ακόμη και τα κομμουνιστικά σύμβολα του αντιφασιστικού αγώνα.
Η Ευρώπη του διαφωτισμού έχει πεθάνει οριστικά εδώ και καιρό και έχει μείνει μόνο το φάντασμα μιας αποικιοκρατικής Ευρώπης να προσπαθεί να βρει χώρο ανάμεσα στην σύγκρουση ΗΠΑ-ΚΙΝΑΣ.
Και όμως, αν υπήρχε κάποια ελπίδα για την Ευρώπη, αυτή θα ήταν το όραμα μιας πραγματικά ενιαίας σοσιαλιστικής εργατικο/δημοκρατικής Ευρώπης από τον ατλαντικό έως τα Ουράλια.
Μιας σοσιαλιστικής δημοκρατικής αυτοκρατορίας όλων των κατοίκων που μένουν στην Ευρώπη.
Ουτοπία; Ναι, αν η ουτοπία είναι η δυνατότητα που εδράζεται σε πραγματικά δεδομένα. Το ζητούμενο είναι πότε, πώς, αν, και που.
