Ευάγγελος Κοροβίνης
Α. Η οικονομική τριλογία του Μπάιντεν και η υποδοχή της
Η οικονομική πολιτική του Μπάιντεν περιλαμβάνει τρία επί μέρους προγράμματα:1)Ένα πακέτο ανακούφισης από τις επιπτώσεις της πανδημίας, ύψους 1,9 τρισ. δολαρίων. Ψηφίσθηκε το Μάρτιο και χορηγεί εφάπαξ 1400 δολάρια σε όσους έχουν ετήσιο εισόδημα κάτω των 70.000 δολαρίων.2)Ένα πρόγραμμα βελτίωσης των υποδομών ύψους 2,3 τρισ. δολαρίων που πρόκειται να ψηφισθεί σύντομα και περιλαμβάνει τρία υποπρογράμματα.Ένα για τις μεταφορές με αιχμή την ηλεκτροκίνηση, ένα για την ενέργεια με επικέντρωση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τέλος ένα υποπρόγραμμα για την έρευνα και την τεχνολογία.3)Ένα πακέτο στήριξης της οικογένειας ύψους 1,8 τρισ. δολαρίων που πρόκειται και αυτό να ψηφισθεί στο άμεσο μέλλον.
Οι πόροι για να χρηματοδοτηθεί η οικονομική αυτή τριλογία θα προέλθουν κυρίως από δανεισμό και δευτερευόντως από την αύξηση της φορολογίας των υψηλών εισοδημάτων και των κερδών των επιχειρήσεων.
Μπροστά σε αυτά τα όντως εντυπωσιακά δημοσιονομικά μεγέθη τόνωσης της οικονομίας και την για πρώτη φορά, μετά από πολλές δεκαετίες, αύξηση της φορολογίας πολλοί κάνουν λόγο, με διθυραμβικούς τόνους, για αλλαγή οικονομικού παραδείγματος. Για ενταφιασμό του νεοφιλελευθερισμού και για ένα νέο νιού ντιλ,ανάλογο με εκείνο της δεκαετίας του 1930.Άλλοι πάλι ασκούν κριτική από τα αριστερά ζητώντας σοβαρή αύξηση του κατώτατου μισθού, δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και συνδικάτα και συλλογικές συμβασεις εργασίας παντού. Υπάρχουν τέλος και όσοι ασκούν κριτική από τα δεξιά επισείοντας τον κίνδυνο υπερθέρμανσης της οικονομίας και αύξησης του πληθωρισμού. Η αύξηση των επιτοκίων,λένε,θα προκύψει ως φυσικό επακόλουθο με αποτέλεσμα το πέρασμα της οικονομίας σε ύφεση.
Ο δημόσιος διάλογος για την τριλογία του Μπάιντεν πάσχει, καθώς δεν αναφέρεται σχεδόν καθόλου σε δύο καθοριστικά ζητήματα. Στα αίτια,πρώτον,που οδήγησαν την διοίκηση Μπάιντεν στην υιοθέτηση μιας απλόχερης δημοσιονομικής πολιτικής και στις συνέπειες, δεύτερον, που μπορεί να έχει αυτή η πολιτική πάνω στις δομικές παθογένειες της αμερικάνικης οικονομίας των τελευταίων δεκαετιών, της χρηματιστικοποίησης και της αποβιομηχάνισης της.
Β.Τα αίτια της υιοθέτησης της τριλογίας
Ορισμένοι αποδίδουν την γενναιόδωρη πολιτική Μπάιντεν στην πίεση που δέχεται ο πρόεδρος από την αριστερά του δημοκρατικού κόμματος. Η απειλή όμως που προέρχεται από τον αναγεννημένο λαϊκισμό του Τραμπ είναι πολύ σοβαρότερη. Στην διάρκεια της προεδρίας του ο Τραμπ είχε εγκαταλείψει αρκετές από τις λαϊκίστικες θέσεις του, ακολουθώντας την πάγια πολιτική του ρεπουμπλικανικού κόμματος για μείωση των φορων επί του μεγάλου κεφαλαίου. Σήμερα επανέρχεται πλησίστιος σε αυτές τις θέσεις.
Ο Μπαιντεν φαίνεται, εν πάση περιπτώσει,να συμφωνεί με την διάγνωση του προβλήματος που είχε κάνει ο Τραμπ.Οτι,δηλαδή,τα λαικά στρώματα και μέρος της μεσαίας τάξης είχαν αφεθεί στην τύχη τους τις τελευταίες δεκαετίες από την κυρίαρχη τάξη των τεχνολογικών κολοσσών και της Γουώλ Στρητ.Οτι,κατά συνέπεια, ακόμη και η εξωτερική πολιτικη,περαν της οικονομικής πολιτικής, πρέπει να προσδεθεί κατά το δυνατόν στα συμφέροντα των πληττομένων επι δεκαετίες τάξεων, που δεν κατανοήσαν ποτέ σε τι τις αφορούσαν οι πολυέξοδες και ανεπιτυχείς επεμβάσεις στο εξωτερικό.
Η Αμερική, σύμφωνα με αυτήν την προσέγγιση που είναι αμφίβολο αν θα ακολουθηθεί στην πράξη, πρέπει να βάλει σε τάξη τα του οίκου της πριν επανακτήσει το ηθικό της πλεονέκτημα στην διεθνή σκηνή. Υποτίθεται ότι μόνον μια ισχυρή οικονομία και μια στιβαρή κοινωνική συνοχή μπορεί να ξανακάνουν τις Η.Π.Α ελκυστικές στα άλλα έθνη και να βοηθήσουν στην επιτυχή έκβαση του ανταγωνισμού και της αντιπαλότητας με την Κίνα. Η ισχυροποίηση των θιγομένων επι δεκαετίες τάξεων φαίνεται να αποτελεί, σε επίπεδο ρητορικής τουλάχιστον, ζήτημα εθνικής ασφαλείας για τον Μπάιντεν, όπως ήταν και για τον Τραμπ.
Αν και ο νυν και ο προηγούμενος πρόεδρος μοιάζουν να συμφωνούν στην διάγνωση, ο Μπάιντεν προωθεί άλλου τύπου θεραπεία, μη περιοριζόμενος στον νέο-προστατευτισμό του Τραμπ.Ποιές προβλέπονται να είναι οι συνέπειες της πολιτικής Μπάιντεν πάνω στις δομικές παθογένειες των τελευταίων δεκαετιών της οικονομίας των Η.Π.Α;
Γ.Άθικτοι οι πυλώνες της οικονομίας της Αμερικής
Η Αμερική,σήμερα,δεν διαθέτει βιομηχανία παραγωγής των περισσοτέρων ειδών ευρείας κατανάλωσης. Ταυτόχρονα απειλείται η πρωτοκαθεδρία της και στις τεχνολογίες αιχμής. Είναι σε μεγάλο βαθμό ένα κράτος ραντιέρηδων, με έναν παγκόσμιας εμβέλειας χρηματοπιστωτικό τομέα, ένα υπερτροφικό στράτευμα και τέλος έναν υπερδιογκωμένο τομέα υπηρεσιών.
Μέσα σε έναν κοσμο που τα καταναλωτικά αγαθά παράγονται από τις εκβιομηχανισμένες χώρες της Ασίας, το πρόγραμμα για την βελτίωση των υποδομών θα δημιουργήσει κάποιες θέσεις εργασίας για μηχανικούς και εξειδικευμένους εργάτες. Είναι αμφίβολο όμως αν θα μπορέσει να απορροφήσει τους εργαζόμενους γραφείου και των υπηρεσιών, που βρέθηκαν άνεργοι κατά μάζες μετα την πανδημια.Και αυτό όχι μονο γιατί δεν διαθέτουν την απαιτούμενη τεχνογνωσία, αλλά και διότι το πρόγραμμα για τις υποδομές είναι απλωμένο σε οκτώ έτη. Θα οδηγήσει, κατά συνέπεια σε σχετικά μικρή αύξηση δημοσίων δαπανών ανά έτος.
Εξάλλου ένα άλλο πρόβλημα,το ζήτημα του μεγάλου χρέους των ιδιωτών, επανέρχεται οξύτερο τώρα που λήγουν οι διευκολύνσεις εξυπηρέτησης του, που ίσχυσαν κατά την περίοδο της πανδημίας. Ο Μπάιντεν δεν έχει κάνει λόγο για συνέχιση των διευκολύνσεων και στο μέλλον, πόσο μάλλον για σεισάχθεια χρεών. Ή «ιερή αγελάδα» της Γουώλ Σρητ δεν θίγεται από κανέναν.
Συνολικα,λοιπόν,οι δυο πυλώνες της οικονομίας των Η.Π.Α των τελευταίων δεκαετιών, η σχετική αποβιομηχάνιση και η χρηματιστικοποίηση, παραμένουν άθικτοι και αλώβητοι. Αυτά τα δύο δομικά προβλήματα της αμερικάνικης οικονομίας δεν επιλύονται με παλιές συνταγές, νεοφιλελεύθερες η όχι. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα οι αναπτυγμένες οικονομίες είναι πολύ διαφορετικές από αυτές του 20ου αιώνα. Απαιτείται μια νέου τύπου ισορροπία μεταξύ κράτους και αγοράς και όχι η επιστροφή σε παρωχημένα οικονομικά δόγματα και ορθοδοξίες.
Ειδικά στην περίπτωση της Αμερικής ο κεντρικός συντονισμός της οικονομίας, που παλιά βρίσκονταν στα χέρια της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, έχει περάσει προ πολλού υπό τον άμεσο έλεγχο της Γουώλ Στρητ.Δεν είναι σημάδι υγείας,όμως,ισχυρά επί μέρους συμφέροντα να καθοδηγούν την οικονομία, χωρίς καμμιά σχεδόν πολιτική διαμεσολάβηση.
Πηγές
The death of neoliberalism is greatly exaggerated.By James k.Galbraith.Foreign policy.April 6,2021.
Biden s foreign policy starts at home.By Peter Nicholas.The Atlantic.April 13,202
https://antifono.gr/biden
