 |
Η φλυαρία της ημέρας δεν μπορεί να καλύψει τον ουσιαστικό προβληματισμό, σχετικά με τη διαδικασία της αξιολόγησης.
Τα παιδιά καλούνται να διαγωνιστούν σε ένα μάθημα γλωσσικής αγωγής, που δεν έχει αποσαφηνίσει τους στόχους του. Η δομή του αντικειμένου εξέτασης περιλαμβάνει σε ποσοστό 60% ασκήσεις και το 40% είναι η παραγωγή κειμένου. Από τη μία, οι παρατηρήσεις είναι, συνήθως, παιδαριώδεις αναλογικά με την υποτιθέμενη προετοιμασία του μαθητή και, από την άλλη, η έκθεση έχει μικρό ποσοστό βαθμολόγησης. Με λίγα λόγια, η θεωρία (αξιολόγηση επιχειρημάτων, τρόποι πειθούς, δομή παραγράφων, τρόποι ανάπτυξης, είδη κειμένων κτλ) δεν έχει αναλογικό αντίκτυπο στην εξέταση και η ανάπτυξη λόγου δεν αξιολογείται επαρκώς.
Το αποτέλεσμα είναι οι περισσότερες βαθμολογίες να κινούνται μεταξύ 13 και 16, δεδομένης της απροθυμίας των βαθμολογητών να ρισκάρουν, για ένα γραπτό χαμηλών απαιτήσεων. Από αυτό, καταλαβαίνει κανείς ότι το μάθημα δεν αποτελεί ζήτημα μεγάλης βαθμολογικής διαφοροποίησης, για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια.
Το θέμα όμως, της έκθεσης είναι πάντα ωραίο, για όποιον έχει μάθει να χαίρεται το γράψιμο και το ξεδίπλωμα των ιδεών του. Έχει μπροστά του ένα έτοιμο κείμενο, για ανάλυση, από όπου μπορεί να «κλέψει» την εστίαση και να αναπτύξει τις ιδέες του. Αν διαθέτει όρεξη και υλικό στο μυαλό του, θα γράψει όμορφα πράγματα και θα συνθέσει ένα σώμα επιχειρημάτων, με την ελπίδα να εκτιμηθεί από το βαθμολογητή. Όποιο κι αν είναι το ζήτημα για τον «πνευματικό» μαθητή, θα ευχαριστηθεί την εξέταση και θα παραδώσει το γραπτό του, με ικανοποίηση.
Τι γίνεται, όμως, με τους υπόλοιπους; Αυτοί δεν έχουν γράψει, στο σχολείο, πάνω από πέντε εκθέσεις ολόκληρη τη χρονιά, αντικρίζουν με στρες τους εκθεσιότιτλους και τους φαίνεται βουνό να μπουν στη διαδικασία σύνθεσης και προβληματισμού. Μπροστά, στην ανάγκη του βαθμού, θα προσπαθήσουν αλλά θα είναι καταναγκασμός.
Τόσα χρόνια, το σχολείο «φρόντισε» να καλλιεργήσει στο μαθητή την απέχθεια για το γράψιμο και την αποστροφή, για οποιαδήποτε γλωσσική δημιουργία. Συνήθως διάβαζε, αλλά δεν έγραφε. Απομνημόνευε, αλλά δεν έμπαινε ποτέ στον κόπο να συνθέσει. Άκουγε, αλλά δε μιλούσε πολύ. Θαύμαζε τους μεγάλους γραφιάδες του «πνευματικού» του έθνους, αλλά εκείνος αισθανόταν ένας ασήμαντος «follower», σχεδόν ανίκανος να συγκριθεί μαζί τους. Κανείς δεν του ζήτησε ποτέ να γράψει ποιήματα, διηγήματα, άρθρα, δοκίμια, τραγούδια, λόγους και θεατρικό κείμενο. Σε όλη του τη μαθητική πορεία, ζήτημα είναι να γέμισε ένα τετράδιο, αποκλειστικά δικών του κειμένων, κι αυτό με τη μορφή πρόχειρων εκθέσεων! Συνήθως αντέγραφε άλλους, σχεδόν ποτέ δεν έγραφε ο ίδιος!
Τώρα, λοιπόν, ήρθε η ώρα το σύστημα να «αξιολογήσει» την πνευματικότητά του, για να τον βάλει στο πανεπιστήμιο. Εκείνος όμως, στέκεται μουδιασμένος απέναντι στη φωτοτυπία και το θέμα του φαίνεται δύσκολο και ανυπόφορο. Δεν έχει και πολύ διάθεση να γράψει αυτά που του είπαν στο φροντιστήριο, αλλά θα το κάνει για να πάρει το βαθμό. Ο βαθμολογητής θα τον ανταμείψει και όλοι θα μείνουν ευχαριστημένοι. Έτσι, θα ολοκληρωθεί άλλη μία υποκριτική διαδικασία βουβής «συνομωσίας» από τις πολλές άλλωστε, που τρέφουν τους κρυφούς παραλογισμούς του νεοελληνικού «μορφώματος».
Το μάθημα της έκθεσης ή της νεοελληνική γλώσσας, που τους αρέσει να το λένε, είναι άλλη μία περίπτωση που δείχνει τις διαθέσεις της φαντασιόπληκτης και συντηρητικής κοινωνίας μας. Όπως και σε τόσα άλλα, έτσι κι εδώ, οι εμπνευσμένοι μαθητές δεν έχουν ανάγκη.
Γι΄ αυτούς, το θέμα είναι -πάντα- εύκολο και γοητευτικό. Με τους άλλους τι γίνεται, που θα βρεθούν στη μεγάλη μάζα των λειτουργικά αναλφάβητων; Αυτοί είναι το πρόβλημα. Γιατί θα συμπεριληφθούν πολύ γρήγορα, στον θλιβερό στατιστικό πίνακα των φοιτητών, που δεν ξέρουν να γράψουν ούτε μία σελίδα ολοκληρωμένου κειμένου. Που δε θα μπορούν να συντάξουν ένα επιχειρηματικό, επιστημονικό, λειτουργικό project για να βελτιώσουν τη ζωή τους. Και, το χειρότερο, δεν αποκλείεται να γίνουν και οι ίδιοι δάσκαλοι, αναπαράγοντας σαδιστικά, την ανώφελη ανεπάρκειά τους.
Ο Ανδρέας Ζαμπούκας είναι καθηγητής κλασικής φιλολογίας
