 |
Της Κλεοπάτρας Πολύζου(protagon.gr)
Η «συνεργατική οικονομία» ή «συνεργατική κατανάλωση» (sharing economy ή collaborative consumption, για όσους θέλουν να ψάξουν την αγγλόφωνη βιβλιογραφία) θεωρείται από πολλούς η οικονομία του μέλλοντος.
Η ιδέα είναι απλή: θέλω να κρεμάσω ένα κάδρο στο σπίτι μου, αλλά δεν έχω ένα ηλεκτρικό τρυπάνι; Αντί να αγοράσω ένα τρυπάνι, το δανείζομαι από κάποιον. Θέλω να ταξιδέψω, αλλά δεν έχω αυτοκίνητο; Νοικιάζω ένα αυτοκίνητο για το διάστημα που το χρειάζομαι ή αναζητώ μια προσφορά συνοδήγησης και μοιράζομαι το ταξίδι με κάποιον που έχει αυτοκίνητο!
Το όφελός μου σε όλες τις περιπτώσεις: πληρώνω λιγότερα απ’ ό,τι θα πλήρωνα για την αγορά και συντήρηση π.χ. του αυτοκινήτου, ενώ ταυτόχρονα εκμεταλλεύομαι τα οφέλη από τη χρήση του.
Ουσιαστικά είναι μια παλιά πρακτική που ξεχάστηκε μέσα στο κλίμα ευφορίας και προώθησης της άνευ όρων κατανάλωσης που ακολούθησε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Την τελευταία δεκαετία ωστόσο η κατάσταση έχει αλλάξει στις δυτικές χώρες: η οικονομική κρίση και η μείωση του εισοδήματος που έχουν στη διάθεσή τους ειδικά οι νεότερες γενιές (είτε λόγω ανεργίας, είτε λόγω χαμηλών απολαβών παρά τις πανεπιστημιακές σπουδές) είναι γεγονός. Ένας δεύτερος παράγοντας είναι η συνειδητοποίηση της ευθύνης που έχει ο κάθε ένας μας ξεχωριστά για τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Τέλος, τον ρόλο του καταλύτη για τη διευκόλυνση της εξάπλωσης της πρακτικής ήταν το διαδίκτυο, το οποίο επέτρεψε τη δημιουργία ενός μεγάλου ηλεκτρονικού χωριού – η νέα μορφή του χτυπάω το κουδούνι της γειτόνισσας για να ζητήσω ένα λεμόνι.
Αν και άγνωστη στην Ελλάδα, στο εξωτερικό, η πρακτική διαδίδεται με ραγδαίους ρυθμούς: μέσω ενός μεγάλου αριθμού ιστοσελίδων σε όλο τον κόσμο, μπορεί πλέον κανείς να αποκτήσει πρόσβαση σε ρούχα, αυτοκίνητα, βιβλία, εργαλεία, τρόφιμα, μέχρι ικανότητες και ελεύθερο χρόνο που μπορούν να ανταλλαχθούν, δανειστούν, νοικιαστούν ή μοιραστούν…
Η συνεργατική οικονομία δεν είναι ένδειξη υποβάθμιση της ποιότητας ζωής μας, δεν είναι μια «χίπικη πρακτική», ούτε μας γυρνάει στη «δεκαετία του ‘50». Το αντίθετο. Τα αποτελέσματα του μοντέλου της ακραίας κατανάλωσης των τελευταίων 60 ετών δεν αφήνουν μεγάλα περιθώρια: μόλυνση του περιβάλλοντος, εξάντληση των φυσικών πόρων και των πρώτων υλών για την παραγωγή καταναλωτικών αγαθών που έχουν διάρκεια ζωής μερικούς μήνες, εκμετάλλευση ολόκληρων κρατών για τη φθηνή παραγωγή κ.λπ. είναι μερικές από τις συνέπειες του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η παγκόσμια οικονομία σήμερα. Το σημερινό μοντέλο ζωής δεν είναι βιώσιμο σε έναν πλανήτη με πεπερασμένους πόρους και πληθυσμό που ξεπερνά τα 6 δισεκατομμύρια.
Σίγουρα το νέο οικονομικό μοντέλο έχει επικριτές, όσο και υποστηρικτές. Οι επικριτικές φωνές έρχονται κυρίως από τον χώρο της βιομηχανίας η οποία βλέπει ανταγωνιστικά τη νέα πρακτική. Πολλές επιχειρήσεις ωστόσο δείχνουν να έχουν διάθεση προσαρμογής στο νέο οικονομικό περιβάλλον, π.χ. η Daimler στη Γερμανία.
Σίγουρα το μέλλον είναι πολύ ενδιαφέρον. Πέρα από συμφέροντα, ιδεολογίες, προσωπικά πάθη, η οικονομική κρίση που δεν περιορίζεται στα ελληνικά σύνορα και τα μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα δεν μας αφήνουν περιθώρια για ωχαδερφισμούς και αδιαφορία – η κρίσιμη ερώτηση στην οποία καλούμαστε να απαντήσουμε όλοι ανεξαιρέτως είναι η εξής: «Γιατί έφτασα εδώ και τι μπορώ να κάνω για να βελτιώσω την κατάστασή μου;».
