Παναγιώτης Τζανετής
Mε τη σημερινή ανακοίνωση του ΕΟΔΥ, ο αριθμός των θυμάτων της covid 19 στην Ελλάδα (29 σήμερα Σάββατο 2 Οκτωβρίου, 14.889 στο σύνολο) υπερέβη πλέον, δυστυχώς, τον αριθμό θυμάτων της εμβληματικής Σουηδίας. Η θλιβερή επίδοση θα περάσει φυσικά ασχολίαστη από την κυβέρνηση, τους εμπειρογνώμονες και τους ρεπόρτερ της προπαγάνδας της.
Βέβαια, όταν η είδηση μιλάει από μόνη της τότε «χωριό που φαίνεται, κολαούζο δεν θέλει». Περισσότερο ενδιαφέρον από το πώς τα θαλάσσωσαν οι Μωυσήδες, παρουσιάζει το πώς το «σώσανε » οι Σουηδοί, με πληθυσμό παραπλήσιο της Ελλάδας. Ας σημειωθεί ότι η Σουηδία απέφυγε τα lockdown με τις πολλαπλές αρνητικές συνέπειες (οικονομικές, κοινωνικές, ψυχολογικές κλπ) αλλά και τα αυστηρά μέτρα προφύλαξης.
Επίσης, η Σουηδία πιστώνεται θετικά ότι απέφυγε την κοβιντοποίηση των νοσοκομείων της, οπότε δεν εμφάνισε την υπερβάλλουσα θνητότητα από την λοιπή νοσηρότητα, η οποία στην Ελλάδα θρυλείται ότι εκτινάχθηκε ψηλότερα κι από τις πολλές απώλειες της covid 19.
Ο τεράστιος αρχικός αριθμός θυμάτων στο πρώτο κύμα (30 φορές μεγαλύτερος από ότι ήταν στην Ελλάδα) οφειλόταν στην ύπαρξη πολυπληθών γηροκομείων και στη λαθεμένη αντιμετώπιση των προσερχομένων από αυτά ασθενών. Οι ασθενείς αυτοί δεν έμπαιναν σε αυστηρή καραντίνα αλλά επέστρεφαν στις δομές, διασπείροντας τον ιό στους κατ’ εξοχήν ευάλωτους τροφίμους.
Το αποτέλεσμα ήταν οι εκατόμβες των σουηδικών γηροκομείων, οι οποίες ευθύνονται για το γεγονός ότι ακόμη και σήμερα συναγωνίζεται εμάς σε θανάτους, ενώ οι υπόλοιπες σκανδιναβικές χώρες παρουσιάζουν εξαίρετες επιδόσεις.
Διαφορές με την Ελλάδα
Αναφέρονται λιγότεροι θάνατοι πλέον (μόλις 4 θάνατοι στις 30 Σεπτεμβρίου, 14.868 στο σύνολο) αλλά παραμένουν σχεδόν διπλάσια τα αναφερόμενα συνολικά κρούσματα (1.151.173 vs. 658.368) Αυτή η κακή για εμάς αναλογία κρουσμάτων/θανάτων μπορεί να μαρτυρά είτε πολύ χειρότερη ιατρική αντιμετώπιση στην Ελλάδα είτε τη σημαντική υποκαταγραφή της πανδημίας στην Ελλάδα, πράγμα που οδηγεί σε ψευδώς βαρύτερο μέσο όρο περιστατικών.
Στη Σουηδία γίνονται, στα αλήθεια κι όχι στα χαρτιά, πολύ περισσότερα tests. Στην Ελλάδα αφού παίξαμε επι μακρόν τις κουμπάρες μην κάνοντας επαρκή αριθμό δωρεάν τεστ στην κοινότητα, τελευταία το … χειροτερέψαμε, αποκλείοντας από τα δωρεάν τεστ τους ανεμβολίαστους. Τα ελληνικά στοιχεία για τη θετικότητα είναι πλέον αναξιόπιστα, αφότου ενεπλάκη η εργασιακή υποχρέωση (δις εβδομαδιαίως, ιδία δαπάνη), πράγμα που προκάλεσε πλήθος ψευδών δηλώσεων .
Από την άλλη, οι τεράστιες διαφορές γενικότερα με την επιδημιολογική παρατήρηση που ασκεί η Σουηδία δεν μας επέτρεψαν πιο έγκαιρη και επιτυχή αντιμετώπιση. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα, άνω των 4.000 ασθενών κατέληξαν οίκοι ή έφθασαν στα νοσοκομεία ετοιμοθάνατοι, δεδομένου ότι καμία ιατρική υποστήριξη δεν παρεχόταν στην κατ’ οίκον νοσηλεία ούτε από την ανύπαρκτη δημόσια πρωτοβάθμια ούτε από τους ιδιώτες ιατρούς. Αυτή η επιπλέον θνητότητα σίγουρα μέτρησε πολύ σε σχέση με τις χώρες που διέθεταν αναπτυγμένη πρωτοβάθμια. Η αλήθεια λοιπόν βρίσκεται κάπου στην μέση, μεταξύ υποκαταγραφής και πολλών πλευρών κακής αντιμετώπισης.
Το επίπεδο εμβολιασμού του γενικού πληθυσμού είναι 67%, περίπου κατά 10% καλύτερο από την Ελλάδα) ωστόσο η Σουηδία υπερέχει και στα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Παρότι το σουηδικό δεν είναι από τα υψηλότερα ευρωπαϊκά ποσοστά, δεν παρουσιάζει τα ελληνικά κενά στις κρίσιμες ηλικίες κι ο εμβολιασμός συνεχίζει να εμφανίζει μια δυναμική τέτοια που να υπολογίζουν σ’ ένα 10% ακόμη, μέσα στις επόμενες 79 ημέρες (δεν έχει επιπεδωθεί η καμπύλη του). Η διαφορά αποδίδεται κυρίως στην αξιοπιστία των θεσμών και στον υψηλό δείκτη δημόσιας εμπιστοσύνης.
Οι διαφορές στην επάρκεια στελέχωσης, υποδομών, κλινών ΜΕΘ κλπ είναι τόσο σαφείς που όποιος σχολιάζει την υπεροχή της Στοκχόλμης κομίζει γλαύκαν εις Αθήνας. Οι νοσηλείες σε ΜΕΘ ήταν περίπου 50% περισσότερες στην Σουηδία, ενώ στην Ελλάδα πολλοί δεν είχαν ΜΕΘ ενώ τη χρειάστηκαν.
Ο βαθμός θετικής έκβασης των νοσηλευόμενων διαφέρει ακόμη πιο δραματικά. Αυτή αποτέλεσε μια ακόμη σημαντική αιτία αυξημένων δικών μας απωλειών, σε επίπεδο δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας περίθαλψης Ο κ Πολάκης πρόσφατα επισήμανε και τη χρήση μονοκλωνικών αντισωμάτων ως μια επιπλέον σημαντική θεραπευτική συμβολή. Τα αίτια όλων αυτών των λειτουργικών διαφορών θα μπορούσε να τα «αποκαλύψει» οποιοσδήποτε απ΄τους χιλιάδες Έλληνες του brain drain που στελεχώνουν το εκεί σύστημα υγείας.
Ίσως όμως την πιο εντυπωσιακή διαφορά τη διαπιστώνει κανείς διαβαζοντας την έκθεση της έρευνας του Σουηδικού κράτους για την αρχική αποτυχία του και την αλλαγή πλεύσης. Γιατί δεν χρειαζόμαστε αλάνθαστους manager αλλά ανθρώπους ικανούς να διαπιστώσουν, να παραδεχθούν και να διορθώσουν τα σφάλματά τους. Αυστηροί, συγκεκριμένοι, με διαύγεια και διαφάνεια, λογοδοσία και υπευθυνότητα έδειξαν ότι η δουλειά μπορεί να γίνει και χωρίς Μωυσή και μάλιστα πολύ καλύτερα!
Συμπεράσματα
Γενικά η στρατηγική αυτής της χώρας με την πλούσια παράδοση δημόσιας υγείας βασίστηκε στη συνεχή παροχή συμβουλών και επιμόρφωσης προς το κοινό, κυρίως μέσω του ανεπτυγμένου δικτύου πρωτοβάθμιας φροντίδας που διαθέτει. Η έκφραση του συρμού των οικονομολόγων ταιριάζει γάντι εδώ, αφού πρόκειται για «μόχλευση» του υψηλού επιπέδου δημόσιας εμπιστοσύνης τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο υπηρεσιών Αυτό επέτρεψε την αποφυγή των νομικών καταναγκασμών, στο μέτρο του δυνατού.
Η εντυπωσιακή έλλειψη θεωριών συνωμοσίας αποδίδεται όχι μόνο στο υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο αλλά κυρίως στην έλλειψη διαφθοράς αυτών των κοινωνιών. που δεν προκαλεί συνεχή καχυποψία και εξοικείωση των πολιτών με την ιδέα του « κάτι μου κρύβουν! »
Η σκανδιναβική προσέγγιση βρέθηκε γενικά στον αντίποδα της ατομικιστικής-αμερικάνικης όπου κυριάρχησε η ιδέα της “ατομικής ευθύνης”. Αυτή η νοοτροπία σε συνδυασμό με την πολυφωνία ανάμεσα στις αμερικανικές πολιτείες, κατέστησε την ασφάλεια έναντι της πανδημίας μια υπόθεση προσωπικής στρατηγικής, με την έννοια των προσωπικών γούστων- αλλά και της κοινωνικής θέσης- του καθενός.
Στην Σκανδιναβία στην «προσωπικη ευθύνη » αντιπαραβάλλεται η δημόσια εμπιστοσύνη, γι αυτό και τα λιγοστά περιοριστικά μέτρα της πολιτείας αντιμετωπίζονται με υψηλό βαθμό συνειδητής συμμόρφωσης. Είναι χαρακτηριστικός ο τίτλος άρθρου του BBC που μιλά για την δανική λέξη Samfundsind, η οποία μεταφράζεται ως « κοινωνικό πνεύμα » και υποδηλώνει την συλλογική υπευθυνότητα μια έννοια που ενέπνευσε κατά την περίοδο της covid19.
Επίλογος
Ο κ Μητσοτάκης αντικατέστησε τον υπερδραστήριο κ Χαρδαλιά λίγο πριν πάρει doctora στις λοιμώξεις, με τον κ Στυλιανίδη που δεν δείχνει καμία τέτοια διάθεση. Γενικά προσπαθεί πλέον να ακολουθήσει το σουηδικό μοντέλο όμως ala cart, μόνο δηλαδή στην αποφυγή των lockdown χωρίς την φροντίδα για όλες τις υπόλοιπες παραμέτρους.
Αυτό δεν οφείλεται στο ότι ανακάλυψε στις σκανδιναβικές χώρες τον ιδεολογικό του φάρο αλλά στην αγωνιώδη προσπάθεια αποφυγής της δυσαρέσκειας των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων από νέα λοκντάουν. Πρόκειται προφανώς περί καρικατούρας, όσο και η απλή αναλογική της πανδημίας με το 50+1 της κας Κεραμέως.
Τέλος, τα σουηδικά λάθη σημειώθηκαν στο ξεκίνημα της πανδημίας και ακολούθησε ενδελεχής διερεύνηση και πολιτική αυτοκριτική προκειμένου να διορθώσουν τις λαθεμένες πρακτικές. Διατηρούν δηλαδή το ελαφρυντικό του αρχικού αιφνιδιασμού.
