Δημήτρης Αργυρός
Οι παρακάτω σκέψεις γράφονται με αφορμή όσα συνέβησαν στην κηδεία του έκπτωτου Μονάρχη με την συμμετοχή φίλων του στέμματος αλλά και τις αντιδράσεις που εκφράστηκαν μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Του εμφυλίου
Ιδιαίτερα στο Facebook κάποιοι φίλοι είδαν σε αυτούς τους ανθρώπους, που παραβρέθηκαν στην κηδεία, τμήμα του κόσμου που στην κατοχή και τον εμφύλιο πολέμησαν το ΕΑΜ, το ΚΚΕ και τον ΔΣΕ. Ενώ η εναντίωση της αριστεράς σε αυτό το δημόσιο πανηγύρι είναι το ακριβώς αντίθετο, εκδήλωση διαμαρτυρίας των ηττημένων του εμφυλίου.
Παρά το εμφανές εμφυλιοπολεμικό κρεσέντο των εν λόγω τοποθετήσεων για να εμφανίσουν στο τέλος ένα κλίμα εθνικής ενότητας, σε μια τελευταία ανάλυση έχουν δίκαιο, αλλά σε ένα διαφορετικό πλαίσιο.
Ο εμφύλιος πόλεμος ήταν το αποτέλεσμα της έντονης ταξικής διαπάλης που πήρε χαρακτήρα μιας ένοπλης σύγκρουσης.
Ένα σημαντικό τμήμα των λαϊκών στρωμάτων για διαφόρους λόγους επέλεξε να στρατευτεί με τις δυνάμεις των πλουσίων παρά τα αντικειμενικά τους συμφέροντα. Αυτός ο θεσμός ο οποίος ενοποιούσε τις αντικομουνιστικές ελίτ με το συγκεκριμένο τμήμα του λαού ήταν η Βασιλεία.
Αντίθετα αυτό που ενοποιούσε τις δυνάμεις της κομμουνιστικής αριστεράς με το κόσμο του ΕΑΜ και τα καταπιεσμένα λαϊκά στρώματα τα οποία στρατεύτηκαν με την αριστερά ήταν η μεταφυσική σχεδόν πίστη στην Σοβιετική «Βασιλεία» του κόκκινου τσάρου Στάλιν.
Βέβαια τον εμφύλιο πόλεμο δεν το κέρδισε ο βασιλιάς, το ελληνικό ψευδοαριστοκρατικό λόμπι και οι αποικιοκράτες Άγγλοι. Τον κέρδισαν οι κυβερνήσεις του κέντρου, η προδοσία του κόκκινου «Μονάρχη» Τίτο, η αδιαφορία του «Τσάρου» Στάλιν και οι ιμπεριαλιστές ΒορειοΑμερικάνοι με τις ναπαλμ.
Επιστροφή της προδιαφωτιστικής αντίδρασης
Στο Facebook και πάλι κάποιοι άλλοι φίλοι στην λαϊκή συμμετοχή στην κηδεία είδαν την επιστροφή των πολιτικών αντιλήψεων που γεννήθηκαν ως αντίδραση στις αστικές επαναστάσεις.
Όπως πολύ σωστά γράφουν είναι το αποτέλεσμα του εκφυλισμού του διαφωτιστικού παραδείγματος, της ολιστικής κυριαρχίας του νεοφιλευθερισμού και της τεχνοκρατίας.
Πρόκειται για το αποτέλεσμα μιας εκφυλιστικής διαδικασίας η οποία διαλύει την κοινότητα και την ατομικότητα δημιουργώντας ένα κόσμο δίχως ψυχή, δίχως πραγματική κοινότητα και δίχως πραγματική ατομικότητα.
Οι 3000 άνθρωποι που ακολούθησαν τον έκπτωτο Μονάρχη στην τελευταία του κατοικία είναι ο κόσμος που ψήφισε την Χρυσή Αυγή, τα υπόλοιπα ακροδεξιά κόμματα καθώς και την δυνατή ακροδεξιά πτέρυγα της ΝΔ.
Οι παραπάνω θεωρήσεις συνδέονται ιστορικά σε ένα ανώτερο επίπεδο, αλλά ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Δύση: Από την φεουδαρχία στο καπιταλισμό.
Η διάλυση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και το χάος που ακολούθησε γέννησε μια σειρά από φεουδάρχες που αναζήτησαν και δημιούργησαν ένα μυθικό παρελθόν πολιτικής νομιμοποίησης.
Από εκεί προήρθε και ο «ισμος» της Ευρωπαϊκής αριστοκρατίας που παρήγαγαν βασιλιάδες οι οποίοι ήταν η νομιμοποίηση της ενότητας των φέουδων τους σε ένα κράτος ή μια αυτοκρατορία
Η ιστορική εξέλιξη, το εμπόριο και ο καπιταλισμός γέννησαν τους αστούς που διεκδίκησαν και πολιτική εξουσία πέρα της οικονομικής εξουσίας.
Στην αρχή οι αστοί έβαλαν το λαό να πολεμήσει για αυτούς προσφέροντάς τους δικαιώματα. Πολύ γρήγορα κατάλαβαν ότι άνοιγαν την «πύλη της κολάσεως» για αυτούς, γεννώντας τον κομμουνισμό που ειναι η αναίρεση και η θετική υπέρβασή τους.
Έτσι ήρθαν σε συμμαχία με την παλαιά αριστοκρατία ενάντια και στα λαϊκά στρώματα που δεν συμφωνούσε με την εξουσία των αριστοκρατών και των αστών.
Τα πράγματα τα μοίρασαν όπως βόλευε τα συμφέροντα τους: Οι αριστοκράτες ήθελαν χρήμα και οι αστοί κύρος. Οι πρώτοι πούλησαν το κύρος και τα αριστοκρατικά οφίτσια στους δεύτερους. Ενώ οι αστοί βγάζοντας χρήματα από την πειρατεία, την αποικιοκρατία και εργοστασιακή υπεραξία, αγόρασαν το αριστοκρατικό κύρος, τα οικόσημα και τους αριστοκρατικούς τίτλους.
Δυστυχώς για αυτούς η προλεταριακή «Πανδώρα» όμως είχε απελευθερωθεί και συνιστούσε πραγματικό κίνδυνο.
Προτού το πρόβλημα διογκωθεί έδρασαν με κυνισμό και ρεαλισμό: Στην αρχή καταστολή και τρομοκρατία, στην συνέχεια εξαγορά, μετανάστευση και εξορία στις αποικίες, όταν τα χρειάστηκαν, εθνικισμός και ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι, φασισμός και ναζισμός, ως αντιδραστική αντίστροφη του κομμουνισμού και στο τέλος σοσιαλδημοκρατία και κράτος πρόνοιας.
Ο κίνδυνος είχε αντιμετωπιστεί, η εξουσία παρέμεινε στις καπιταλιστικές ελίτ (αστοί, αριστοκράτες, γραφειοκράτες, τεχνοκράτες, διανόηση και επιστημονικό κατεστημένο) και τα λαϊκά στρώματα προσαρμόστηκαν συχνά και ενάντια στα στρατηγικά συμφέροντά τους, υπερασπίζοντας αλλότρια συμφέροντα όπως της Μοναρχίας.
Ανατολή: Από τον ασιατικό τρόπο παραγωγής στο καπιταλισμό.
Αν στην δύση τα πάντα γεννήθηκαν «από τα κάτω» με αποτέλεσμα ένα εξωστρεφή δυναμισμό, στην ανατολή της Ρωσίας, της Κίνας, της ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας τα πάντα γεννήθηκαν μέσα από το κράτος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εσωστρέφειά τους που έκλειναν τα πάντα εντός τους, πληρώνοντας το παραγωγικό, οικονομικό και κοινωνικό τίμημα τους. ( Η ΚΙΝΑ και η ΙΑΠΩΝΙΑ ήταν κλειστές χώρες για αιώνες).
Στην ανατολή των μορφών του ασιατικού τρόπου παραγωγής το κράτος γέννησε τους αριστοκράτες, τους γραφειοκράτες, τους γαιοκτήμονες και στην συνέχεια τους αστούς. Επίσης παρά τον χοντροκομμένο ασιατισμό τους, τις βάρβαρες κατασταλτικές πρακτικές, κατάφερναν να ενσωματώνουν τις λαϊκές αντιδράσεις ακόμη και τις λαϊκές επαναστάσεις. Κατάφερναν -στο ένα ή στο άλλο βαθμό – με επιτυχία να ενσωματώνουν τα λαϊκά κινήματα και να τα μεταστρέφουν υπέρ του συνολικού συστήματος. Ας κρατήσουμε λοιπόν το βαθύ και ολιστικό κρατισμό τους αλλά και την “κεντρώα” πολιτική της ενσωμάτωσης.
Φυσικά δεν κατάφεραν να αντισταθούν στην παγκόσμια διαβρωτική δυναμική του καπιταλισμού. Και πάλι όμως σε ένα βαθμό τον έφεραν στα μέτρα τους, όχι δίχως όμως τίμημα σε σχέση με την αναπτυξιακή δυναμική τους και την θέση τους στο παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας.
Από τον ασιατικό τρόπο παραγωγής στο σοσιαλκαπιταλισμό
Η κομμουνιστική «Πανδώρα» σε αυτές τις συνθήκες διάβρωσης του καπιταλισμού, ενός πάλαι ποτέ ισχυρού κράτους που όμως αδυνατούσε να παίξει πλέον το ρόλο του και μιας «από τα κάτω» αδύνατης κοινωνίας των πολιτών βρήκε τον δρόμο να πάρει την εξουσία, στην Ρωσία πρώτα και στην Κίνα αργότερα αλλά και αλλού.
Παρά την κατάκτηση της εξουσίας, παρά την πολιτιστική και πολιτισμική ανάταση και επανάσταση, παρά τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, παρά την οικονομική επιτυχία και τον βιομηχανικό και παραγωγικό δυναμισμό/ εκσυγχρονισμό,παρά την κυρίαρχη κομμουνιστική ιδεολογία, η όλη προσπάθεια δεν ξεπέρασε την ιστορική αναγκαιότητα της παραγωγής μιας μορφής καπιταλισμού.
Ακόμη χειρότερα ο ασιατικός πανκρατισμός επέστρεψε με τον «κόκκινο» «κομμουνιστικό» μανδύα που δημιούργησε έναν γραφειοκρατικό κυκεώνα, εμπόδιο στην σοσιαλιστική ή στην καπιταλιστική ανάπτυξη.
Με αποτέλεσμα: 1) Την ποινικοποίηση κάθε διαφορετικής φωνής. 2) Την καταστροφή των κομμουνιστών τάσεων. 3) Την γραφειοκρατικοποίηση ολόκληρης της κοινωνίας. 4) Την εμφάνιση ενός τσαρισμού με «κόκκινο» μανδύα. 5) Την ενσωμάτωση των λαϊκών τάξεων με την κάλυψη των βασικών αναγκών τους. 6) Την σύγκρουση στην συνέχεια της γραφειοκρατίας με την καπιταλιστική δυναμική με αποτέλεσμα την ήττα της πρώτης και την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Σε αντίθεση με την ΕΣΣΔ η ΚΙΝΑ κατάφερε με επιτυχία να ξεπεράσει την αντίθεση γραφειοκρατίας και καπιταλιστικής δυναμικής.
Ελλάδα: Λαός δίχως βασιλιά
Η Ελλάδα γενικότερα θεωρείται πως βρίσκεται μεταξύ της δύσης και της ανατολής κάτι που ισχύει και για το ζήτημα του πολιτεύματος και του θεσμού της Βασιλείας.
Ο Ελλαδικός χώρος μπορεί να είχε στην αρχαιότητα βασιλιάδες αλλά για αυτό που είναι γνωστός είναι για το πολίτευμα της δημοκρατίας στην πιο άμεση μορφή του αλλά μόνο για τους ελεύθερους άνδρες.
Αν και ο ελληνικός πολιτισμός μέσω των ελληνιστικών αυτοκρατοριών και βασιλείων έγινε παγκόσμιος και συνετέλεσε στα μέγιστα στην παραγωγή ενός απίστευτου φιλοσοφικού, κοινωνικού και θρησκευτικού συγκρητισμού.
Δυστυχώς η τελευταία Ελληνική βασιλική οικογένεια υπήρξε αυτή του Παλαιολόγου, του αυτοκράτορα ο οποίος θα ξαναγεννηθεί για να πάρει ξανά την πόλη.
Η κατάκτηση του Βυζαντίου από τους Οθωμανούς οδήγησε σημαντικό τμήμα της αριστοκρατίας του στην δύση και βοήθησε μαζί με τους Άραβες στην πολιτισμική αναγέννηση της. Ένα άλλο σημαντικό τμήμα όμως της αριστοκρατίας υπηρέτησε τους Οθωμανούς κρατώντας τα προνόμια της. Είναι αυτή η πτέρυγα που υποστήριζε «Καλύτερα φέσι τούρκικο παρά τιάρα παπική!»
Είναι εξίσου αλήθεια πως το πιο κομβικό τμήμα της Οθωμανικής γραφειοκρατικής και αριστοκρατικής ελίτ ήταν Έλληνες ορθόδοξοι. Παράλληλα με την πάροδο του χρόνου οι συνθήκες βοήθησαν για την ανάπτυξη του Ελληνικού εμπορίου, του Ελληνικού παροικιακού κεφαλαίου και του Ελληνικού εφοπλισμού.Έτσι σε αντίθεση με πολλές χώρες της ανατολής το κεφάλαιο γεννήθηκε «από τα κάτω» και όχι από το κράτος.
Κατά συνέπεια στο Ελλαδικό χώρο εμφανίστηκε και η ανατολίτικη εσωστρέφεια και η δυτική εξωστρέφεια. Στην πρώτη περίπτωση συναντάμε μια εσωστρεφή ανατολίτικη αριστοκρατία/ γραφειοκρατία και στην δεύτερη έναν εξωστρεφή επιθετικό αστισμό.
Όταν ξέσπασε η επανάσταση γρήγορα οι εσωτερικές αντιθέσεις γέννησαν εμφύλιες αντιπαραθέσεις και την αδυναμία ενός ισχυρού εθνικού πολιτικού κέντρου και σχεδίου.
Πάνω σε αυτό πάτησαν οι μεγάλες δυνάμεις και για να εξασφαλίσουν τα συμφέροντα τους αλλά και τα δάνεια που μας έδωσαν, έστειλαν βασιλικές οικογένειες να μας κυβερνούν, Όθων και βαυαροκρατία πρώτα, Γκλύξμπουρκ και Αγγλοκρατία ύστερα, με την στήριξη και την υποστήριξη των Ελλήνων αστών.
Το μέγα δυστύχημα είναι πως οι βασιλείς μας είχαν μια συμπεριφορά αποικιοκράτη και αυτό το πληρώσαμε ως έθνος κράτος έως το 1974.
Νοσταλγία
Κλείνοντας σε σχέση με την κηδεία του έκπτωτου βασιλιά (ως απόρροια της αλλαγής του πολιτεύματος) είναι η εκδήλωση ενός κλίματος μιας ρετρό νοσταλγίας. Όπως σημειώνει και κάποιος άλλος φίλος στο Facebook ζώντας σε μια μεταμοντέρνα εποχή η απουσία «μεγάλων αφηγήσεων» οδηγεί σε καταστάσεις ρετροτοπίας κατά τον κοινωνιολόγο ZigmundBauman.
Το παρελθόν επιστρέφει εν είδει νοσταλγικού «βαλς», ως αναβίωση κάποιων πραγμάτων και καταστάσεων που έχουν οριστικά πεθάνει. Η κηδεία του έκπτωτου Μονάρχη ήταν μια τέτοια μορφή από τα δεξιά, αντίστοιχα στα αριστερά έχουμε μια επιστροφή στο σοβιετικό κομμουνισμό, και μια σχετικοποίηση ή ακόμη χειρότερα επαναγιοποίησητου «κόκκινου» τσάρου Στάλιν.
