Κώστας Βαξεβάνης
«Κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ αντιπολίτευση;». Ή για να διατυπώσω πιο ακριβοδίκαια το ερώτημα: «Κάνει την αντιπολίτευση που απαιτούν οι συνθήκες;». Οι νεκροί από την πανδημία έχουν ξεπεράσει τις 5.000, η οικονομία έχει καταρρεύσει, τα μέτρα που παίρνονται από την κυβέρνηση Μητσοτάκη αποδεικνύουν καθημερινά την έλλειψη σχεδιασμού και σοβαρότητας, ενώ όχι μόνο δεν έχουμε το πολυδιαφημισμένο εμβόλιο για την Covid, αλλά ούτε τις σύριγγες για να το κάνουμε.
Ουσιαστική αντιπολίτευση λοιπόν είναι να αντιλαμβάνεται και να συστηματοποιεί ο πολίτης τα προβλήματα που υπάρχουν ως αποτέλεσμα της πολιτικής δράσης του κόμματος (εν προκειμένω του ΣΥΡΙΖΑ) και ταυτόχρονα να υιοθετεί όλο και περισσότερο τις προτάσεις του ως επιλογή λύσης.
Συμβαίνει κάτι τέτοιο; Καταφέρνει ο ΣΥΡΙΖΑ να δείξει στους πολίτες ποια είναι η καλυμμένη πολλές φορές πραγματικότητα και πολύ περισσότερο εμφανίζεται ως η λύση στο πρόβλημα;
Εδώ πρέπει να αποδεχτούμε ότι υπάρχει ένα αντικειμενικό πρόβλημα. Είναι το έλλειμμα του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης στα μέσα ενημέρωσης και η τηλεοπτική επανάληψη των κυβερνητικών θέσεων με όρους πολεμικών ψυχολογικών επιχειρήσεων σε καιρό ειρήνης. Αυτό όμως το πρόβλημα το είχε ο ΣΥΡΙΖΑ και το 2015. Κατάφερε ωστόσο να συντονιστεί όχι με τα κανάλια, αλλά με το λαϊκό αίσθημα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ αυτήν τη στιγμή παρουσιάζει μάλλον πρόβλημα σε αυτόν τον συντονισμό. Δεν μπορεί να ακούσει τι γίνεται κάτω από αυτόν και ως εκ τούτου δεν μπορεί να δράσει με τον τρόπο που απαιτείται. Ακόμη χειρότερο, μεγάλο κομμάτι του στελεχικού του δυναμικού διατηρεί αυτοβούλως τη στεγανότητά του από το περιβάλλον, επιλέγοντας ένα εξυπηρετικό μικρόκοσμο χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις. Σε αυτόν τον μικρόκοσμο το καλό και το δίκιο θα επικρατήσουν και όλα είναι θέμα επιλογής της φυσιογνωμίας που θα οδηγήσει αξιωματικά στην πολιτική επικράτηση.
Την ώρα που ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει υπογράψει κρυφά συμβόλαια με εταιρείες τύπου Palantir και συγκεντρώνει στοιχεία για το ψυχολογικό προφίλ των ψηφοφόρων (αν δεν είναι έτσι, ας δώσουν στη δημοσιότητα την κρυφή σύμβαση να δούμε τι αφορά), στον ΣΥΡΙΖΑ ο ψηφοφόρος αντιμετωπίζεται με θρησκευτική απολυτότητα, ως ο πιστός που θα βρει το φως του γοητευμένος από τη μάχη των ιδεών. Αυτή η αντίληψη δεν αποτελεί στοιχείο κάποιας πολιτικής ανωτερότητας, αλλά ένα εφεύρημα δικαιολόγησης της αδυναμίας.
Ας πάρουμε ως παράδειγμα την εβδομάδα που πέρασε. Μιλώντας σε εκπομπή ο Αδωνης Γεωργιάδης έκανε την ευθεία παραδοχή πως μετέτρεψαν τη Θεσσαλονίκη σε πόλη θανάτου για να εξυπηρετήσουν το υποτιθέμενο θρησκευτικό συναίσθημα των πιστών. Οι δηλώσεις του Γεωργιάδη έγιναν viral στα social media, αφού αλιεύτηκαν από κοινούς χρήστες, έγινε αναπαραγωγή τους στο διαδίκτυο και στη συνέχεια έβγαλε ανακοίνωση ο ΣΥΡΙΖΑ. Αυτή είναι μια συνηθισμένη πορεία αντιδράσεων σε όσα γίνονται από τη ΝΔ, αλλά θέτει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης στον πολιτικό πάγκο. Δεν βρέθηκε ένα επιφανές στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ να παρακολουθεί τον Γεωργιάδη και να τηλεφωνήσει απευθείας στο κανάλι για να τον στριμώξει για όσα έλεγε. Θα μπορούσαν έτσι εκατοντάδες χιλιάδες θεατών να αντιληφθούν πολύ γρήγορα, χωρίς καν ανακοινώσεις, τι έχει συμβεί.
Γενικότερα, ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζει μειωμένα αντανακλαστικά στην πολιτική αντιπαράθεση, σίγουρα πάντως λιγότερα από αυτά που επιδεικνύουν οι χρήστες των social media και τα μέσα ενημέρωσης. Αρκετές φορές μάλιστα, το «πολιτικό του χρέος» περιορίζεται στη συγγραφή μιας ανακοίνωσης, την οποία μάλιστα αδυνατούν να αναπαραγάγουν ως πολιτική θέση τα στελέχη του κόμματος. Περιορίζουν έτσι την πολιτική αντιπαράθεση σε κόντρα γραφείων Τύπου.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι πως ο ΣΥΡΙΖΑ αδυνατεί να υποστηρίξει τα χαρακτηριστικά ενός δρώντος κόμματος μέσα από κοινή θέση, γραμμή και δράση. Αυτοπροσδιορίζεται ως «σκορποχώρι δημοκρατίας», όπου λαλούν πολλοί κοκόροι την αλήθεια της ιδεολογίας τους, ενώ ταυτόχρονα δηλώνουν γοητευμένοι από τη φωνή τους. Το χειρότερο είναι πως την αδυναμία κοινής και συντονισμένης δράσης που έχει ο ΣΥΡΙΖΑ την εμφανίζει ως συγκριτικό πλεονέκτημα δημοκρατίας. Στα κόμματα υπάρχουν απόψεις, αντιπαραθέσεις, αλλά πρέπει να υπάρχει μια συλλογικότητα αποτελέσματος. Δεν είναι λέσχες συζητήσεων ή μέτρησης της καλύτερης πλατφόρμας.
Ο ΣΥΡΙΖΑ πάσχει από το σύνδρομο των Ματάλων. Κάτι σαν πολιτικοί χίπις καλών προθέσεων που θέλουν να επεκτείνουν τις προθέσεις τους και την καλή τους διάθεση για να μπολιάσουν τον κόσμο. Εξω από την ηλιόλουστη παραλία των Ματάλων όμως, όπου ζουν χαρωπά πιστεύοντας πως κατέχουν τη θεωρητική σοφία της ζωής, υπάρχει η σκληρή πραγματικότητα, η οποία δεν αντιμετωπίζεται με επικλήσεις στις γενικότητες, στην παγκόσμια ειρήνη και τη διαφορετική ανάγνωση των αντιθέσεων που ορίζουν τον κόσμο. Δεν γίνεται σ’ αυτή την ακρογιαλιά να παράγεις καλή διάθεση συναίνεσης, να ανταλλάσσεις απόψεις ως απαύγασμα δημοκρατίας και να δημιουργείς τη δική σου σπηλιά-καταφύγιο, αγνοώντας ποιες είναι οι πραγματικές αντιθέσεις που μαστίζουν τον κόσμο.
Τα κόμματα έχουν θεσμοθετημένο τρόπο δράσης με ζητούμενο το αποτέλεσμα και δεν αποτελούν κοινόβια ιδεολογικής ευωχίας. Η πολιτική επιπολαιότητα δεν μπορεί να βαφτίζεται δημοκρατία και το ζητούμενο της πολιτικής συλλογικότητας δεν είναι η δημιουργία μιας περιχαρακωμένης κάστας που επιχειρεί να επιβεβαιώσει τον εαυτό της. Μέσα σε μία βδομάδα ανακοινώθηκαν δύο οργανωμένες κινήσεις εντός ΣΥΡΙΖΑ, ενώ οι διαρροές για τη δημιουργία τους στα ΜΜΕ θυμίζουν τον ανταγωνισμό δημιουργίας φοιτητικής παράταξης με πετυχημένο όνομα. Αν η ενέργεια που σπαταλούν στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ για να δημιουργήσουν και να περιχαρακώσουν πολιτικό βιλαέτι είχε καταναλωθεί για να στηθούν υγιή συνδικάτα, συλλογικότητες που θα αντιμετωπίσουν την πολιτική Μητσοτάκη και για να ενημερωθεί ο κόσμος, η κατάσταση στην κοινωνία θα ήταν πολύ διαφορετική.
Το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα πρέπει να εγκαταλείψει το υβριδικό μοντέλο πολιτικής συλλογικότητας-λέσχης που ικανοποιεί προσωπικές φιλοδοξίες και καλύπτει την ανεπάρκεια των διαχειριστών του και να δομηθεί με ζητούμενο την καθημερινή δράση.
Πρέπει επίσης να απομακρυνθεί από τις διαχειριστικές στρογγυλοποιήσεις που αναπαράγονται ως κατάλοιπο της διακυβέρνησης και να κάνει αντιπολίτευση η οποία θα είναι διακριτή και δεν θα ετεροπροσδιορίζεται από την ατζέντα του αντιπάλου.
Οποιοδήποτε άνοιγμα του κόμματος και αν γίνει, αν το πρωτεύον και ζητούμενο δεν είναι η πολιτική δράση αλλά η πολιτική θεωρητικολογία που αναπαράγεται επί χρόνια στον κομματικό μικρόκοσμο, δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα. Πρέπει το κόμμα να συνομιλήσει με προοδευτικούς τεχνοκράτες, πετυχημένους επαγγελματίες, νέους ανθρώπους απαλλαγμένους από τις ιδεοληψίες εσωτερικής καύσης και κυρίως να ακούσει την κοινωνία. Οχι όσα λέει το ίδιο ότι λέει η κοινωνία. Την κοινωνία αδιαμεσολάβητα.
ΥΓ.: Μια απόδειξη για το με ποιον τρόπο γίνεται η ανατροφοδότηση του συνδρόμου των Ματάλων είναι οι δύο διαφορετικές επιλογές που έγιναν την περασμένη εβδομάδα. Ο Αλέξης Τσίπρας επισκέφθηκε την πρόεδρο της Δημοκρατίας για να εκφράσει την ανησυχία του για τους χειρισμούς Μητσοτάκη για την πανδημία και κατέθεσε την πρόταση διεθνούς εμβέλειας να καταργηθεί η πατέντα στο εμβόλιο. Την ίδια ώρα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ είχαν ως προτεραιότητα την ανακοίνωση της εσωκομματικής τους τάσης. Το θέμα δεν είναι η τάση αλλά η στάση.
