Γίνεται σαφές ότι οι οικονομικές και ανθρωπιστικές επιπτώσεις της Ουκρανίας – ειδικά η αύξηση των τιμών των τροφίμων – θα γίνουν αισθητές πολύ πέρα από την Ευρώπη. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να δράσει τώρα για να αποτρέψει ορισμένους από τους φτωχότερους και πιο ευάλωτους ανθρώπους του κόσμου να μετατραπούν σε «παράπλευρες ζημιές».
ΓΕΝΕΥΗ – Ο πόλεμος στην Ουκρανία προκαλεί τεράστιο, σπαραχτικό ανθρώπινο πόνο. Στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, ένα ίδρυμα που βασίζεται στο κράτος δικαίου και ιδρύθηκε για να βοηθήσει στη σφυρηλάτηση της ειρήνης, βρίσκουμε τη βία απεχθή για τις θεμελιώδεις αρχές μας. Επαναλαμβάνουμε την έκκληση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες να σταματήσει η αιματοχυσία και επιθυμούμε μια γρήγορη και ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης.
Ωστόσο, παρόλο που παραμένουμε συγκλονισμένοι από τις συγκλονιστικές και τραγικές εικόνες των ουκρανικών πόλεων που δέχονται επίθεση, και ακόμη και όταν δεσμευόμαστε να κάνουμε ό,τι μπορούμε ατομικά και συλλογικά για να βοηθήσουμε τον λαό της Ουκρανίας, γίνεται επίσης σαφές ότι οι οικονομικές και ανθρωπιστικές επιπτώσεις του πολέμου θα είναι αισθητές πολύ πέρα από την Ευρώπη. Έχουμε επίσης ευθύνη να μετριάζουμε αυτές τις συνέπειες προληπτικά.
Ακόμη και πριν από τον πόλεμο, η αύξηση των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας επιβάρυνε τους προϋπολογισμούς των νοικοκυριών και των κυβερνήσεων σε πολλές μικρότερες και φτωχότερες χώρες των οποίων οι οικονομίες ήταν επίσης από τις πιο αργές στην ανάκαμψη από την πανδημία COVID-19. Οι νέες αυξήσεις τιμών που προκλήθηκαν από τη σύγκρουση στην Ανατολική Ευρώπη απειλούν τώρα να προκαλέσουν αύξηση της φτώχειας και της επισιτιστικής ανασφάλειας. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο ρόλος του ΠΟΕ και του εμπορίου γενικά, ιδιαίτερα για τις χώρες που είναι καθαροί εισαγωγείς τροφίμων, είναι υψίστης σημασίας για την πρόληψη της πείνας.
Ενώ η Ουκρανία και η Ρωσία μαζί αντιπροσωπεύουν ένα μέτριο 2,2% του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΠΟΕ, το ποσοστό αυτό υποτιμά τη σημασία τους στις αγορές σιτηρών και ενέργειας, καθώς και ως προμηθευτές λιπασμάτων, ορυκτών και άλλων εισροών κρίσιμων για ένα ευρύ φάσμα παραγωγικών δραστηριοτήτων. Το 2020, για παράδειγμα, οι δύο χώρες προμήθευαν το 24% του παγκόσμιου εμπορίου σιταριού και το 73% του ηλιελαίου.
Οι εισαγωγές τέτοιων εμπορευμάτων είναι απαραίτητες για τη βασική επισιτιστική ασφάλεια σε πολλές χώρες που δεν διαθέτουν το νερό, το έδαφος και τις καιρικές συνθήκες για να καλλιεργήσουν όλα τα τρόφιμα που χρειάζονται. Τα τελευταία 30 χρόνια, η Ουκρανία και η Ρωσία έχουν γίνει βασικές πηγές σιτηρών για χώρες όπως η Μογγολία, η Σρι Λάνκα, ο Λίβανος, η Αίγυπτος, το Μαλάουι, η Ναμίμπια και η Τανζανία. Το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων, ο οργανισμός του ΟΗΕ που παρέχει επισιτιστική βοήθεια σε άτομα που έχουν πληγεί από συγκρούσεις και καταστροφές σε περισσότερες από 80 χώρες, συνήθως προμηθεύεται περισσότερο από το ήμισυ του σιταριού του από την Ουκρανία.
Οι αποκλεισμοί των ουκρανικών λιμανιών που προκλήθηκαν από τον πόλεμο και οι διεθνείς κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία έχουν μειώσει απότομα τον διαθέσιμο παγκόσμιο όγκο σιταριού. Οι φόβοι ότι οι Ουκρανοί αγρότες δεν θα μπορέσουν να καλλιεργήσουν τη φετινή ανοιξιάτικη σοδειά έχουν επιδεινώσει τις ανησυχίες για την προσφορά, προκαλώντας την αύξηση της τιμής των συμβάσεων μελλοντικής εκπλήρωσης σίτου κατά 40% και την επίτευξη υψηλού ρεκόρ την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου.
Οι αυξανόμενες τιμές της ενέργειας και των τροφίμων έχουν αρχίσει να προκαλούν γνωστές πολιτικές απαντήσεις, με αρκετές κυβερνήσεις να περιορίζουν τις εξαγωγές σιτηρών και άλλων βασικών τροφίμων σε μια προσπάθεια να διατηρήσουν τις εγχώριες προμήθειες και να περιορίσουν τις αυξήσεις των τιμών. Ο αυξανόμενος αριθμός καταγγελιών στον ΠΟΕ από εξαγωγείς σε πολλές χώρες μέλη και δικαιοδοσίες υπογραμμίζει την έκταση του προβλήματος. Τέτοιοι έλεγχοι των εξαγωγών μπορούν να πυροδοτήσουν μια σειρά αυξήσεων τιμών και νέους περιορισμούς. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι το 40% της αύξησης των παγκόσμιων τιμών σιταριού κατά την τελευταία κρίση των τιμών των τροφίμων το 2010-11 προήλθε από τις προσπάθειες των κυβερνήσεων να μονώσουν τις εγχώριες αγορές.
Αλλά ο κόσμος μπορεί να μετριάσει αυτούς τους κινδύνους. Η εμπειρία δείχνει ότι η διεθνής συνεργασία μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των αρνητικών επιπτώσεων από την αύξηση των τιμών των τροφίμων. Για μια δεκαετία, η κοινή χρήση πληροφοριών σχετικά με τις προμήθειες τροφίμων και τα αποθέματα μέσω του Συστήματος Πληροφοριών Αγορών Αγροτικών Προϊόντων έδωσε τη δυνατότητα στους κορυφαίους εξαγωγείς και εισαγωγείς να αποτρέψουν τον πανικό και να διατηρήσουν την ομαλή λειτουργία των αγορών.
Με το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα να παλεύει ήδη να ανταπεξέλθει στο υψηλό κόστος μεταφοράς και τα συμφορημένα λιμάνια, ο στενότερος συντονισμός θα μπορούσε να βοηθήσει στη σταθεροποίηση των διεθνών αγορών για τρόφιμα, ενέργεια και εμπορεύματα και να ελαχιστοποιήσει πρόσθετες διακοπές στις αλυσίδες εφοδιασμού. Είναι σημαντικό ότι η λειτουργία παρακολούθησης και διαφάνειας του ΠΟΕ μπορεί να βοηθήσει να διασφαλιστεί ότι οι αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων και γεωργίας που δεν επηρεάζονται άμεσα από τις κυρώσεις παραμένουν ανοιχτές και λειτουργούν αποτελεσματικά.
Η καλύτερη ορατότητα σχετικά με τη διαταραχή της αγοράς θα επέτρεπε επίσης στη διεθνή κοινότητα να εντοπίσει και να κινητοποιήσει οικονομική και άλλη βοήθεια για τις φτωχές χώρες που πλήττονται σοβαρά από την αύξηση των τιμών των τροφίμων. Αυτό είναι ιδιαίτερα επείγον επειδή, ακόμη και πριν από τον πόλεμο της Ουκρανίας, η οικονομική ανάκαμψη μετά την πανδημία είχε αφήσει πίσω μεγάλο μέρος του κόσμου. Η ανάπτυξη στις φτωχότερες χώρες ήταν πιο πολύ πίσω από την τάση πριν από το 2020, αντανακλώντας την αδύναμη δημοσιονομική τους ικανότητα και την άνιση πρόσβαση στα εμβόλια για τον COVID-19.
Καθώς ο κόσμος παρακολουθεί την εκτυλισσόμενη τραγωδία της Ουκρανίας, πρέπει όλοι να επικεντρωθούμε επειγόντως στο πώς να υποστηρίξουμε τον ουκρανικό λαό. Και είναι φυσικό και σκόπιμο οι κυβερνήσεις να επικεντρωθούν στην αναστάτωση των δικών τους οικονομιών. Αλλά πρέπει επίσης να δράσουμε τώρα για να διασφαλίσουμε ότι ορισμένοι από τους φτωχότερους και πιο ευάλωτους ανθρώπους του κόσμου – μακριά από τη σύγκρουση και απουσιάζουν από τα πρωτοσέλιδα – δεν θα γίνουν παράπλευρες ζημιές.
Πηγή: Project-syndicate
