Μεγάλος ο θρίαμβος του PSI. Τουλάχιστον έτσι ισχυρίζονται. Μπόρεσε και μείωσε το συνολικό δημοσιονομικό χρέος. Μεγάλες οι προσπάθειες, αμέτρητες οι ώρες, ατελείωτες οι συνομιλίες, ανυπολόγιστες οι αγωνίες και η αφοσίωση που απαιτήθηκε.
Τα μεγάλα πολιτικά κόμματα αφιέρωσαν όλες τους τις δυνάμεις και αντοχές για την αποφυγή χρεοκοπίας που τελικά φαίνεται ότι στην ουσία αυτό που επιτεύχθηκε ήταν ο δανεισμός περισσότερου χρόνου. Η αποπληρωμή του χρέους θα γίνει όχι μόνο με βεβαιότητα αλλά και με τόκο. Λίγη η συζήτηση για το «μετά» αφού αυτό που μας ενδιαφέρει είναι το «άμεσο» μέλλον.
Ας συλλογιστούμε την φύση της φαινομενικής επιτυχίας που τόσο κραυγαλέα επαναλαμβάνεται σαν να έχει μόνιμη υπόσταση. Με δόντια και με νύχια έγινε πάλη με τους ευρωπαίους πολιτικούς ηγέτες για να στηρίξουν τη χρηματική βοήθεια. Η συγκέντρωση όλων των προσπαθειών διευθετήθηκε για την επιτυχία του μεγάλου στόχου.
Οι πολιτικές δυνάμεις μπόρεσαν με επιτυχία να μειώσουν τον κρατικό χρέος που οι ίδιες δημιούργησαν με τις αποφάσεις τους. Ο λαός έρχεται να ζήσει τις συνέπειες των αποφάσεων χωρίς να έχει την ευκαιρία για ελιγμούς. Η σημασία των συνεπειών της επιτυχίας δεν προσεγγίζει τις καινούργιες βίαιες διαστάσεις που δημιουργεί. Χωρίς την παρουσία ενός στρατηγικού σχεδίου για στήριξη του λαού, η μεγάλη αυτή επιτυχία κατάματα έρχεται να συγκρουστεί με την πραγματικότητα του απλού πολίτη που τώρα έρχεται να ζήσει τις συνέπειες.
Η οικονομική ευαισθησία έγινε σημαία για την σωτηρία του έθνους αλλά ο βαθμός ευαισθησίας για την κοινωνική εξαθλίωση παραμένει στο ράφι σαν ιδέα, σαν ένα βιβλίο που κανένας δεν θέλει να ανοίξει για να μην τρομάξει όταν δει το περιεχόμενο του.
Αν συγκρίνουμε, την σημασία που δίδεται μεταξύ της οικονομικής επιτυχίας με την εξέταση των κοινωνικών προβλημάτων, θα παρατηρήσουμε ότι ελάχιστη σημασία αφιερώνεται στο δεύτερο. Η οικονομική επιτυχία έρχεται σαν να είναι η απόλυτη προσωποποίηση της έννοια της προόδου με κριτήρια που είναι απόρροια της βίαιης συμπεριφοράς των αγορών. Με άλλα λόγια, το κράτος είναι πιστός ακόλουθος των χρηματοοικονομικών απειλών. Σαν πιστός στρατιώτης θυσιάζει ό,τι έχει στον βωμό της βιωσιμότητας του χρέους.
Αναφορές γίνονται για το ότι ο ελληνικός λαός περνάει δύσκολα και οι ευρωπαίοι ηγέτες φαίνονται να λυπούνται την κατάντια και να θέλουν να δείξουν αλληλεγγύη εκφράζοντας οίκτο. Σαν αυτή η συμπόνια να είναι αρκετή για να θεραπεύσει τις πληγές που άνοιξαν και η προσοχή πλέον στρέφεται στο τι θα πουν οι μεγάλοι ηγέτες. Ενθαρρυντικά λόγια που αναγνωρίζουν τις θυσίες του απλού πολίτη προσπερνούν την απουσία της συνεισφοράς στήριξης και μετάνοιας για λάθη που έγιναν. Τα λόγια παρουσιάζονται σαν να είναι τροφή για να εξευμενίσουν τον μέγα θυμό. Δεν είναι παράδοξο; Οι καλογραμμένες ομιλίες συντάσσονται και τα ΜΜΕ κρέμονται από τις δηλώσεις του κάθε ηγέτη σαν ο λόγος τους να περιέχει την μόνη αντικειμενική αλήθεια που μπορούν να «χορτάσουν» και να δώσουν ελπίδα. Που τελικά βρίσκεται πραγματικά η ελπίδα;
Αυτή η αυξάνουσα διχόνοια μεταξύ της ρητορικής και της εικονικής πραγματικότητας συγκρούεται μετωπικά με την κατάσταση του λαού που γίνεται συνυπεύθυνος για αποφάσεις που ο ίδιος δεν έλαβε. Αυτή η αίσθηση αδικίας θα συνεχίσει να μεγαλώνει και παραμένει στη μνήμη του λαού ανεξίτηλη. Ο λαός δεν μπορεί να απαιτήσει να αποδοθούν ευθύνες έξω από το Σύνταγμα. Αυτή η πικρία είναι που θα οδηγήσει προς την κοινωνική βία τους επόμενους μήνες. Η κοινωνική εξέγερση ίσταται ως η μόνη λογική και αναπόφευκτη αντίδραση σε ένα κοινωνικό πλαίσιο που παραμένει ανέπαφο με την πραγματικότητα.
Η επιτυχία του PSI μπορεί να έδωσε χρόνο χάριτος αλλά συνάμα δημιούργησε και ουσιαστικά ερωτήματα για το ποια είναι η πραγματική πυξίδα που καθορίζει την πορεία ενός πολιτικού και κοινωνικού συστήματος.
Όταν η ζωή γίνεται αβίωτη και το χρέος βιώσιμο αυτό σημαίνει ότι η επιτυχία υπολογίζεται με κριτήρια που δεν είναι σωστά συγκροτημένα.
Αν αυτή είναι η αρχή της ταλαιπωρίας, τότε τι θα γίνει σε μερικά χρόνια που οι μεγάλες τομές θα λάβουν χώρα για την ριζική «εξυγίανση» του δημοσιονομικού χρέους;
* Ο Δρ. Στέφανος Αβακιάν είναι καθηγητής στον κλάδο της Οργανωσιακής Συμπεριφοράς και Διοίκησης του Ανθρώπινου Δυναμικού στο πανεπιστήμιο Brighton στην Αγγλία.
s.avakian@brighton.ac.uk
