Του Παντελή Μπουκάλα
Πες επειδή στον ευρωπαϊκό χάρτη που σκεπάζει την οθόνη των διεθνών καναλιών υπάρχει ένα βελάκι για να δείχνει πού στα κομμάτια βρίσκεται αυτή η «σκνίπα» η Κύπρος, η οποία επιβεβαίωσε το λεγόμενο για το πέταγμα της πεταλούδας στο Πεκίνο που συγκλονίζει τη Γουόλ Στριτ· πες επειδή ακούει και ξανακούει για το 0,2% ή μάλλον το 0,18% της κυπριακής οικονομίας στο σύνολο της ευρωπαϊκής, ο Κύπριος φίλος μού πέταξε πικρόχολα κάποιους στίχους που τους θυμόμαστε στους πανηγυρικούς μας. Του Παλαμά: «Η μεγαλοσύνη στα έθνη δεν μετριέται με το στρέμμα, με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα». «Χωράνε κι εμάς;» με ρώτησε. «Ή μετέχουμε στο έθνος όποτε σας βολεύει;»
Το πώς ερμηνεύουμε τους στίχους αυτούς έχει τη σημασία του. Παρότι ο ποιητής μιλάει στον πληθυντικό, «τα έθνη», υπονοώντας πως όσα λέει δεν αφορούν μόνο τον τόπο μας, κι ας έχει αυτόν πρωτίστως στο νου του, εμείς μένουμε καθηλωμένοι στον εγωλατρικό εθνικό ενικό. Δεχόμαστε σαν δόγμα τον παλαμικό ισχυρισμό, αρκεί να αφορά εμάς και κανέναν άλλον. Αλλά έτσι μειώνουμε την αξία του· τη σχετικοποιούμε. Το ίδιο κάνουμε με τη διάσημη ρήση του Σολωμού «κλείσε στην ψυχή σου την Ελλάδα (o altra cosa)» κτλ.: Κόβουμε –κι όχι από αδυναμία της μνήμης– το κρίσιμο «o altra cosa» («ή ό,τι άλλο»), για να φέρουμε τα λεγόμενα στα εθνικά μας μέτρα. Αδιαφορώντας συν τοις άλλοις για τα πολλά που έχουν γραφτεί για τη σολωμική φράση.
Στη ζυγαριά μας ο παλαμικός «νόμος» ισχύει αποκλειστικά για μας. Μία επιπλέον απόδειξη αποτελεί η χλεύη που συντάσσει τα λόγια μας όταν αναφερόμαστε στο «κρατίδιο των Σκοπίων». Λες κι εμείς, με όρους γεωγραφίας, δεν είμαστε κρατίδιο μπροστά στα θηρία της Κίνας, της Ινδίας, της Ρωσίας, των Ηνωμένων Πολιτειών κ.λπ. Μην παραβλέπουμε άλλωστε ότι στα μέρη μας υπάρχουν κάμποσοι δημόσιοι ρήτορες που φρονούν ότι το όνομα Ελλάδα δεν αξίζει στη νυν Ελλάδα· της πέφτει βαρύ, γιατί παραείναι μικρή εν συγκρίσει με τη Μεγάλη, που στοιχειώνει τα μεγαλοϊδεατικά φαντασιοκοπήματά τους.
Πιστεύουν άραγε όλοι στην Ελλάδα ότι το αξιακό μέτρο που εισάγει ο παλαμικός ποιητικός αφορισμός ισχύει και για την «πελελή» Κύπρο, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία κ.ο.κ.; Δεν είμαι βέβαιος ότι η αμφιθυμία που διακρίνει από παλιά την (επίσημη και ανεπίσημη) Αθήνα έναντι της Λευκωσίας επιτρέπει τέτοιες παραδοχές. Σίγουρα πάντως το τελευταίο που σκέφτηκαν οι πολιτικοί της Αθήνας ήταν ο Παλαμάς και τα στιχάκια του. Αλλα τους έσφαζαν. Αλλα έκαιγαν επίσης τους «ηθικούς» ηγεμόνες του Βορρά και όχι η καταγγελλόμενη ανηθικότητα του κυπριακού τραπεζικού συστήματος. Αν οι Ρώσοι μετακινήσουν τα πλούτη τους σε γερμανικές ή ολλανδικές τράπεζες, χρειάζεται στοίχημα ότι οι κυνικοί «μοραλιστές» μας θα χαρίσουν σε όλους τους μεγαλοκαταθέτες μια προτομή του Βεσπασιανού, με τη γνωστή φράση του, «το χρήμα δεν έχει οσμή», χαραγμένη στη βάση της;
