Δημήτρης Αργυρός
Ο Πλάτων υποστηρίζει ότι οι μύθοι μεταφέρουν μια αλήθεια με ένα τρόπο που μπορούν να την καταλάβουν οι πλατιές μάζες και είχε δίκαιο.
Λέει ένας μύθος, πως κάποτε στη Φρυγία ήταν ένας πλούσιος Βασιλιάς με το όνομα Μίδας.
Σε κάποια φάση ο Μίδας φιλοξένησε τον σάτυρο Σειληνό ο οποίος ήταν κολλητός του θεού Διόνυσου.
Για 10 μέρες ο Σειληνός γλεντοκοπούσε με το Μίδα και τον μύησε στην “τέχνη” των σάτυρων και της διαρκούς απόλαυσης, του μίλησε και για το δέντρο της νιότης.
Στην 11η μέρα ο Σειληνός επέστρεψε στις “αγκαλιές” του Διόνυσου δίπλα στο ποταμό Πακτωλό, που ήταν και το δέντρο της νιότης.
Ο Θεός Διόνυσος ευτυχής που ξαναβρέθηκε με τον σάτυρο Σειληνό είπε στο Μίδα : “Πες μου μια επιθυμία σου, να την πραγματοποιήσω”.
Στην αρχή ο Μίδας σκέφτηκε την ιστορία του Σειληνού με το δέντρο της νιότης, αλλά μετά θυμήθηκε ένα άλλο περιστατικό: όταν ο ίδιος ήταν μωρό, κάτι μυρμήγκια έφεραν χρυσαφένιους σπόρους σιταριού στα χείλη του – σημάδι ότι θα αποκτούσε τεράστια πλούτη. Έτσι, αντί να διαλέξει τη νιότη, ο Μίδας είπε: «Θέλω ό,τι αγγίζω να γίνεται χρυσάφι»
Έτσι και έγινε: ότι άγγιζε γίνονταν χρυσάφι αλλά αυτό ήταν μια ευχή που μεταμόρφωθηκε σε κατάρα. Πήγε να φάει και το φαΐ μεταμορφώθηκε σε χρυσάφι και δεν μπορούμε να φάει. Ακούμπαγε το νερό, γίνονταν χρυσάφι και δεν μπορούσε να πιει. Ακούμπησε την γυναίκα και την κόρη του και έγιναν χρυσάφι.Κατάλαβε ότι λόγω της απληστίας του “έβγαλε μόνος του τα ματάκια” του.
Παρακάλεσε τον Διόνυσο να πάρει πίσω το δώρο του και αυτός του είπε να πάει στο ποταμό Πακτωλό να πλυθεί και έτσι έγινε. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα όλο το χρυσάφι του Μίδα να μαζευτεί στο ποταμό Πακτωλό , μέχρι την εποχή του βασιλιά Κροίσου, 5 αιώνας π.χ.
Της απληστίας
Είναι φανερό ότι ο μύθος το “ άγγιγμα του Μίδα” αναφέρεται στην απληστία των ανθρώπων σε μια σκοτεινή εποχή. Σε μια εποχή όπου υπήρχε μεγάλη σύγκρουση μεταξύ των αρχαϊκών κοινοτικών δομών με την ταξική κοινωνική σύνθεση που είχε μετατρέψει το χρυσάφι σε μέτρο του πλούτου και της εξουσίας.
Και παρά το γεγονός πως η συνέχεια αποτέλεσε την “χρυσή εποχή” της αρχαιότητας η τάση της διάλυσης των κοινοτικών σχέσεων συνεχίστηκε και η απληστία των πλούσιων, των αρχόντων γενικεύτηκε.
Στο τέλος του Μεσαίωνα η πλήρης διάλυση των κοινοτικών σχέσεων και δομών γέννησε το καπιταλισμό ο οποίος είναι η επιστημονική διάρθρωση της κυριαρχίας του εμπορεύματος, του χρήματος και της απληστίας.
Στο σήμερα
Τι έχει αλλάξει στους καιρούς που ζούμε; Όπως είναι φανερό στις δικές μας μέρες δεν έχουμε μόνο την διάλυση των κοινοτικών σχέσεων. Δεν έχουμε μόνο την γενίκευση ή την καθολικοποίηση της απληστίας. Έχουμε την άμεση και έμμεση, πραγματική ή την συμβολική μετατροπή των πάντων σε χρυσάφι. Δεν αναφέρομαι μόνο στην γενίκευση των όρων και των δομών αλλοτρίωσης και αποξένωσης αλλά και την γενίκευση της εμπορευματοποίησης των πάντων. Κάτι που μετασχηματίζει την φύση, τα προϊόντα και τις κοινωνικές σχέσεις σε κάτι απολύτως ξένο για την συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων.
Ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός έχει καταφέρει να μετατρέψει σε “Μίδες” την πλειοψηφία των ανθρώπων, ιδιαίτερα στην δύση.
Αναφέρομαι στα χαρακτηριστικά μιας ολιστικής εκδήλωσης της διαφάνειας του κακού , της ελαφρότητας του ριζικού κακού, η οποία παρουσιάζεται ως επιθυμία, του διαρκούς πεινασμένου επιθυμείν για εμπορεύματα, απολαύσεις και εμπειρίες .
Αυτοί που έχουν την δυνατότητα διαρκώς απολαμβάνουν και διαρκώς μένουν κενοί και θέλουν και άλλο. Ενώ δισεκατομμύρια δεν έχουν ούτε τα αναγκαία για την στοιχειώδη επιβίωση, αν και διαρκώς “βομβαρδίζονται” με εμπορεύματα , απολαύσεις και εμπειρίες που δεν μπορούν να απολαύσουν.
Σε αντίθεση όμως με την δυνατότητα που είχε ο Μίδας δια του Διόνυσου να σωθεί εμείς δεν έχουμε πλάι μας κανέναν “από μηχανής θεό”.
Η δική μας σωτηρία βρίσκεται στην ολοκληρωτική καταστροφή αυτού του “άκαρδου” και “χρυσαφένιου” κόσμου.
Σε κάθε περίπτωση αυτό θα συμβεί είτε έτσι είτε αλλιώς, όπως και στο Πλατωνικό μύθο της Ατλαντίδας.
Το θέμα είναι να γίνει με ένα τρόπο, όπου η πλειοψηφία των ανθρώπων να μπορεί να απολαύσει τα πάντα και όχι με ένα τρόπο που δεν θα μείνει τίποτα όρθιο και κυρίως ζωντανό.
