(Στη μνήμη του αναρχικού επαναστάτη Α. Μπανάνου, που έφυγε πρόσφατα)
Δημήτρης Αργυρός
Λίγες μέρες πριν, καφέ στο γλυκό χειμωνιάτικο ήλιο, με καλή παρέα και με επίκαιρη ερώτηση: Γιατί, αφού συμβαίνουν τόσα ( φόροι, ακρίβεια, φτώχεια κτλ ), δεν διαμαρτύρεται ο κόσμος;
Δεν ήξερα τι να πω, όμως από μέσα μου σκέφτηκα: και γιατί να αντιδράσει, με ποιους να αντιδράσει και τι αποτέλεσμα θα φέρει; Αλήθεια τι έγινε ο αντιμνημονιακός αγώνας των Ελλήνων, που έκανε την Ευρώπη των «από τα κάτω» να μας βγάζει το καπέλο; Αλήθεια τι έγινε το λαϊκό ΟΧΙ του 2015;
Πρόκειται για ερωτήματα, δίχως εύκολες απαντήσεις, οι οποίες εκτός των άλλων μας πονάνε και πληγώνουν.
Σαν την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία;
Υπάρχουν ιστορικές στιγμές όπου οι κοινωνικές δυναμικές βρίσκονται στη σκηνή του θεάτρου της ιστορίας και παράγουν ιστορικά γεγονότα.
Όπως υπάρχουν και ιστορικές στιγμές στις οποίες οι κοινωνικές δυναμικές αποσύρονται στα «καμαρίνια» του ιστορικού γίγνεσθαι. Είτε για να ξεκουραστούν, είτε γιατί έχουν απογοητευτεί από τους χαμένους αγώνες, π.χ. σαν την εποχή μας.
Επίσης υπάρχουν ιστορικοί περίοδοι στις οποίες οι κοινωνικές δυναμικές μπλοκάρονται σε τέτοιο βαθμό και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την διάλυση των κοινωνικών σχέσεων, όπως ήταν η περίοδος που ονομάστηκε Μεσαίωνας για πάνω από 1000 χρόνια.
Προτού όμως μπούμε στο Μεσαίωνα είχαμε την περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Σε αυτή την άκρως ενδιαφέρουσα ιστορική περίοδο η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κατάφερε με επιτυχία να συνδυάσει όλες τις μορφές κυριαρχίας. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν ένας επιτυχημένος συνδυασμός της βασιλείας, της αριστοκρατίας και της δημοκρατίας , με αποτέλεσμα να αποφύγει για μακρό χρονικό διάστημα την παρακμή.
Οι ομοιότητες με το σύγχρονο ολοκληρωτικό καπιταλισμό είναι σε ένα μεγάλο βαθμό τεράστιες. Όπως η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, έτσι και ο σύγχρονος ολοκληρωτικός καπιταλισμός έχει καταφέρει να συνδυάσει όλες τις μορφές και τους τρόπους κυριαρχίας με εξίσου τεράστια επιτυχία.
Ταυτόχρονα στο δυτικό καπιταλιστικό κόσμο η ενότητα ατομικότητας/ συλλογικότητας έχει διαλυθεί προς ένα πολυσύνθετο σύμπαν από αλλοτριωμένες ατομικότητες, οι οποίες κοιτούν μόνο το πολύ στενό υλικό συμφέρον τους.
Ενώ υπάρχουν ομοιότητες του ολοκληρωτικού καπιταλισμού με την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στο επίπεδο της διαχείρισης και την πειθάρχησης των λαϊκών μαζών που συμπεριφέρονται ως Ρωμαϊκή πλέμπα.
Και στις δύο αυτές ιστορικές περιόδους έχουμε κοινά στοιχεία όπως είναι : α) η απουσία πολιτικής εναλλακτικής προοπτικής, β) μια τεράστια οικονομική ανισότητα, γ) ένας τεχνολογικός, επιστημονικός ανορθολογισμός , δ) ένας καταναλωτικός «μεσσιανισμός» σε συνδυασμό με έναν μιντιακό/ κοινωνικά δικτυακό «νεοπλατωνισμό».
Όλα τα παραπάνω δεν επιτρέπουν τις μοναχικές κραυγές ή τις συντεχνιακές διαμαρτυρίες να μετασχηματιστούν σε ένα συγκροτημένο εναλλακτικό πολιτικό και κοινωνικό λόγο.
Παρόλα αυτά η ιστορία είναι αμείλικτη: Την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, τον αρχαίο κόσμο διαδέχτηκε ο Μεσαίωνας. Δεν γνωρίζουμε όμως, αν εμείς έχουμε την ίδια πολυτέλεια.
Τα περιθώρια στενά ;
Είναι αλήθεια ότι αποτελεί μέγιστο ερώτημα για τα περιθώρια δράσης του υποκειμένου, μέσα σε αυτές τις ολοκληρωτικές αλλοτριωμένες συνθήκες. Η απάντηση φαντάζει σχεδόν δεδομένη: τα περιθώρια είναι τόσο μικρά, όσο και στενά, ταυτόχρονα όμως δύναται να μεγαλώσουν και να πλατύνουν.
Πώς; Αρκεί να υπάρξει μια διαδικασία πολιτικής επιτέλεσης ενός ή μίας πλειάδας υποκειμένων τα οποία θα αποφασίσουν: α) για το τι θα πουν, β) για το που θα απευθυνθούν, γ) για το πώς θα το κάνουν, δ) για το πότε θα το κάνουν, ε) και για το ποιο λόγο θα το πράξουν.
Καθοριστικό ρόλο παίζει η πίστη: Ακόμη και στις μέρες της πιο άθλιας σοφιστείας, δηλαδή, στις δικές μας μέρες, η πίστη συνεχίζει να μας σώζει, όπως σώζει το υποκείμενο ή τα υποκείμενα που δρουν.
Ας θυμηθούμε τον Νίκο Ζαχαριάδη, όταν σε δύσκολες στιγμές, με το φασισμό να κόβει κεφάλια έλεγε: «Η ιδεολογική δουλειά δίνει στο επαναστάτη τα 4 Π, πίστη, πεποίθηση, προσανατολισμό, περιεχόμενο».
Από εκεί, λοιπόν, ας ξεκινήσουμε με όπλο την πίστη ότι τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν και θα αλλάξουν.
