Δημήτρης Αργυρός
Αφορμή για το κείμενο αυτό, στο οποίο θίγονται μια σειρά από ιδεολογικά και πολιτικά ζητήματα, ήταν η αξιοσημείωτη και άκρως επιτυχημένη εκδήλωση των Paguristas, που έγινε το περασμένο Σάββατο στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ιωαννιτών με θέμα τη βία.
Τι είναι ηγεμονία
Η αδυναμία της σοσιαλιστικής επανάστασης στην Δύση το 1917 γέννησε την ιδέα, την θεώρηση της ηγεμονίας του Γκράμσι. Ο τελευταίος έβλεπε την ηγεμονία ως τον δρόμο ενός συνδυασμού πολέμου θέσεων και κινήσεων για να νικήσει η επαναστατική διαδικασία στην Δύση, εκεί δηλαδή όπου υπάρχει δυνατή η κοινωνία των πολιτών.
Ας σημειωθεί ότι στο πεδίο του πολέμου θέσεων αντιστοιχεί ο ιδεολογικός και κοινωνικός αγώνας, ενώ στο πόλεμο κινήσεων αντιστοιχεί ο άμεσος πολιτικός αγώνας του συνειδητοποιημένου προλεταριάτου, των συμμάχων του και των κομμουνιστών για την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας.
Με άλλα λόγια ο στόχος της ηγεμονίας όπως το έθετε ο Γκράμσι ήταν να κυριαρχήσουν οι σοσιαλιστικές ιδέες μέσα στην κοινωνία των πολιτών, έτσι ώστε να διαμορφωθούν συνθήκες για την πολιτική κυριαρχία τους.
Δυστυχώς το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι σταμάτησε αυτό το ανήσυχα δημιουργικό πνεύμα του Γκράμσι την πιο κατάλληλη στιγμή. Μεταπολεμικά δε, η ηγεμονία στο πλαίσιο του δυνατού Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας μετασχηματίστηκε σε ένα δρόμο μιας αριστερής ευρωκομμουνιστικής μεταρυθμιστικής διαδικασίας με μεγάλη επιτυχία στο κοινωνικό πεδίο ή στο πεδίο της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Το ενδιαφέρον είναι ότι ακόμη και αυτός ο φαφούτης κομμουνισμός τρόμαζε και οδηγούσε στην συσπείρωση όλων των συστημικών δυνάμεων απέναντι στο ΚΚΙ. Με το δίκιο τους η διαβρωτική δύναμη της κομμουνιστικής ηγεμονίας ήταν τέτοια που στην δεκαετία του 1970 οδήγησε στην έκρηξη των αυτόνομων κοινωνικών και ταξικών συγκρούσεων, στην δημιουργία των Ερυθρών Ταξιαρχων και των άλλων ενόπλων μαζικών οργανώσεων. Σε αυτή την φάση το ευρωκομμουνιστικό ΚΚΙ βρέθηκε με την πλευρά του συστήματος, δείχνοντας ότι η ηγεμονία στο εσωτερικό του είχε περάσει από την πλευρά των αντιπάλων του παρά τις καλές και κομμουνιστικές προθέσεις των μελών του ή ακόμη και τμήματος της ηγεσίας του.
Ο αγώνας για την ηγεμονία
Ο αγώνας ανάμεσα στην δεξιά και στην αριστερά σε ολόκληρο το Δυτικό κόσμο άρχισε να γέρνει προς την δεξιά και τον νεοφιλελευθερισμό την δεκαετία του 1980. Βέβαια η μάχη για την εν λόγω ηγεμονία κρίθηκε στο πεδίο της ταξικής πάλης και πάλι με την μεγαλειώδη απεργία και ήττα της απεργίας των ανθρακωρύχων στην Μεγάλη Βρετανία.
Μια δεκαετία πριν από αυτή την μεγαλειώδη χαμένη μάχη μια πρωτοπορία τροτσκιστών κομμουνιστών μαζί με μια ομάδα ομοφυλόφιλων και το σωματείο των ανθρακωρύχων είχε καταφέρει να διοργανώσει το πρώτο gaypride, εμπλουτιζοντας την αριστερή και κομμουνιστική ηγεμονία. Κάτι που δεν είναι βέβαιο ότι το γνωρίζουν οι συμμετέχοντες στα gay pride.
Στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα σε μεγάλο βαθμό συνέβη αυτό που λένε με πικρία κάποιοι δεξιοί, ότι κερδίσαμε τον εμφύλιο για να χάσουμε τον πόλεμο των ιδεών και της κουλτούρας. Τα γεγονότα λίγο πολύ γνωστά: η πολιτιστική άνοιξη της δεκαετίας του 1960 χρωματίστηκε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με τις αριστερές ιδέες και τους αριστερούς δημιουργούς, ακόμη και ο Μάνος Χατζιδάκις που δεν ανήκε στην αριστερά, ήταν όμως πιο αριστερός από πολλούς αριστερούς και κομματικούς κομουνιστές. Αντίστοιχα η μεγάλη τέχνη του Θεοδωράκη συγκίνησε και αγκάλιασε κοινωνικά στρώματα, που δεν ανήκαν στην αριστερά και το προλεταριάτο.
Η Μεταπολίτευση έδωσε άλλη ώθηση με το συνδιασμό της λαϊκότητας, κομματικής στράτευσης και της ριζοσπαστικοτητας, όπως βγήκε μέσα από το πολυτεχνείο και τους αυτόνομους εργατικούς αγώνες της περιόδου 1975- 1980.
Ύστερα ήρθε το ΠΑΣΟΚ που κρατικοποίησε αυτό το αυτόνομο ριζοσπαστικό κίνημα, την λαϊκότητα την έκανε λαϊκισμό, με την ανοχή της κοινοβουλευτικης αριστεράς έως το 1987. Στην συνέχεια η εν λόγω αριστερά τα βρήκε με την δεξιά για να ρίξει το ΠΑΣΟΚ ανοίγοντας τον δρόμο στο Μητσοτάκη και τον νεοφιλελευθερισμό, η μάχη της ηγεμονίας είχε κριθεί υπερ της δεξιάς και είχε χαθεί από την αριστερά.
Δυστυχώς οι εξελίξεις ύστερα από το 1989-1990 έκαναν τα πράγματα ακόμη χειρότερα με τον νεοφιλελευθερισμό, τον ατομικισμό, τον ωχαδερφισμό και την τεχνοκρατία να κυριαρχούν έως τα σήμερα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Οι paguristas της κυρίαρχης ιδεολογίας
Δυστυχώς ακόμη και ο λόγος, η πρακτική και η δράση των κοινωνικών οργανώσεων ή των συλλογικοτήτων ή των ΜΚΟ δεν ξεπερνούν τον νεοφιλελευθερισμό, την φιλανθρωπία, την ανάθεση, την ατομικοκρατία, σε κάθε περίπτωση είναι στοιχεία των δομών της κυρίαρχης συστημικής ιδεολογίας, ενταγμένες σε αυτό το πλαίσιο.
Σε ένα απολύτως αντικειμενικό πολιτικό επίπεδο αυτή είναι και η χρησιμότητα των paguristas, ανεξάρτητα των καλών ατομικών προθέσεων, βουλήσεων και επιθυμιών. Όπου και στο βαθμό που υπάρχουν και από όσο γνωρίζω υπάρχουν σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό.
Το ζήτημα δεν είναι το ενδιαφέρον ή η μέριμνα για τις έννοιες της αλληλεγγύης, της ενσυναίσθησης και της ανθρωπιάς αλλά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που δίνουν στις εν λόγω έννοιες.
Το δίχως άλλο συλλογικότητες σαν τους paguristas, οι οποίες κάνουν με μεγάλη επιτυχία την δουλειά τους και σαφώς έχουν την κοινωνική χρησιμότητα τους, κινούνται στο πλαίσιο της παραγωγής, αναπαραγωγής και βελτίωσης του υπάρχοντος συστημικού πλαισίου.
Λειτουργούν με συνειδητότητα και πολιτική στόχευση ως θεραπενίδα του υπάρχοντος συστήματος και δεν μπορούν να υπάρξουν διαφορετικά.
Απέναντι στην κοινωνικό ωχαδερφιστική έρημο, ακόμη και οι paguristas είναι κάτι, δίχως όμως να μπορούν ή να επιθυμούν να εμβαθύνουν τα πράγματα και να φτάσουν στην ρίζα των πραγμάτων, δηλαδή στην σύγκρουση και την ρήξη με το καπιταλιστικό σύστημα.
Όπως άλλωστε φάνηκε αλλωστε και στην εκδήλωση για την βία. Τα όρια τους, όπως και στην κυρίαρχη ιδεολογία είναι το άτομο και η ατομική ευθύνη και στο ζήτημα της βίας.
Μπορεί να υπάρξουν αριστεροί paguristas;
Δυστυχώς το πρόβλημα δεν βρίσκεται στους paguristas, αυτοί μια χαρά κάνουν την δουλειά τους, αντικαταστωντας και λειτουργίες τις οποίες έπρεπε να είχε αναλάβει το κράτος, υποβοηθώντας την ιδιωτικοποίηση των κοινωνικών δομών.
Το πρόβλημα βρίσκεται στις αριστερές όχθες. Οι ενδοσυστημικές αριστερές δυνάμεις ηγεμονεύονται και κυριαρχούνται από ιδέες του αντιπάλου, οπότε καλώς πήγε στην εκδήλωση των paguristas ο πρώην βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Κάποιες άλλες δυνάμεις, όπως το ΚΚΕ δίνουν την μάχη της ηγεμονίας με τα ηττημένα αριστερά όπλα του σοβιετικού μαρξισμού, ένας κρατικού κομμουνισμού.
Ενώ οι αντισυστημικές αριστερές δυνάμεις αδυνατούν να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο, μία συλλογικότητα ή ένα σύμπαν από συλλογικότητες, που θα διεκδικήσει ξανά την ηγεμονία, γιατί σε μεγάλο βαθμό ακολουθούν το παράδειγμα του ΚΚΕ, επιθυμώντας να γίνουν ΚΚΕ στην θέση του ΚΚΕ
Το ζητούμενο δεν είναι στην θέση αυτών των paguristas να υπάρξουν αριστερά, κομμουνιστικά ή και αναρχικά paguristas. Το θέμα είναι να δημιουργηθεί κάτι πιο κοινωνικά και ταξικά χρήσιμο, κάτι πιο πολιτικά καθολικό. Κάτι που να ενοποιεί τις παλαιές παραδόσεις, τα νέα παραδείγματα στις νέες συνθήκες.
Το ζήτημα είναι να υπάρξει μια νέα σχέση ανάμεσα στην ατομικότητα και την συλλογικότητα στο πλαίσιο ενός καινούργιου επαναστατικού, απελευθερωρικού προτάγματος.
Μια πολιτική, κοινωνική, πολιτισμική και πολιτιστική διαδικασία ενός κινήματος των ελεύθερων συνεταιρισμένων παραγωγών, που από τα σήμερα θα επιχειρούν να αλλάξουν ρότα.
Κινούμενο αυτό το κίνημα πέρα από το κράτος και την αγορά, υπερασπιζοντας την αναμόρφωση του κοινωνικού σε κομμουνιστική βάση, κάπως έτσι θα υπερασπιστεί κάθε μορφή κατάληψης π.χ την Αντιβίωση απέναντι στο κράτος, που χρησιμοποιεί για τον σκοπό του και συλλογικοτητες των ΑμεΑ, όπως του ΠΥΡΡΟΥ, με ευθύνη και της ηγεσίας του.
Όχι δεν πιστεύω ότι τόσο απλά θα σε αφήσει το σύστημα να το διαβρώσεις, να το αλλάξεις, να το αδειάσεις. Θα χρειαστεί σύγκρουση με όλα τα μέσα και όλα τα όπλα, ακόμη και από τα σήμερα. Μόνο έτσι όμως θα αρχίσουμε να βλέπουμε τα πράγματα διαφορετικά και με βαθύ ανατρεπτικό μάτι.
Προσωπικά προτιμώ τους Ζαπατίστας από τους paguristas, γιατί οι πρώτοι είναι μια τέτοια ελλειπτική και μερική μορφή αυτού του κινήματος των ελεύθερων συνεταιρισμένων παραγωγών.
