Βούτυρο ή κανόνια

Χρήστος Χριστοδούλου*

Την περίοδο αυτή λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, τον οποίο προσωπικά καταδικάζω απερίφραστα, ζούμε έναν αγώνα εξοπλισμών, κυρίως στην Ευρώπη. Με την έναρξη λοιπόν των επιχειρήσεων στην Ουκρανία και μετά το πρώτο σοκ της ωραίας «κοιμωμένης» Ευρώπης, είδαμε ένα καταιγισμό δηλώσεων από πολλές χώρες της ΕΕ, που αφορούσαν στην προμήθεια νέων οπλικών συστημάτων. Ακούστηκαν τεράστια ποσά όπως πχ 100 δις ΕΥΡΩ από την Γερμανία, αλλά και άλλα παραπλήσια ποσά από τις 2 σκανδιναβικές χώρες με την ένταξη τους στο ΝΑΤΟ. Το εάν οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να τρέξουν να υλοποιήσουν τα προγράμματα που εξήγγειλαν και εάν οι λαοί τους βρέθηκαν στο δίλημμα βούτυρο ή κανόνια, είναι πολύ αργά και δικό τους θέμα. Το μόνο όμως που μπορώ να σχολιάσω είναι εάν πράγματι γνωρίζουν σε ποιο βάθος χρόνου θα αξιοποιηθούν οι όποιες νέες προμήθειες και αν τελικά τους περισσέψουν χρήματα για εξοπλισμούς μετά από τον οικονομικό Αρμαγεδδώνα που θα πλήξει σύντομα όλες τις χώρες της Ευρώπης.

Το θέμα απασχολεί εδώ και πολύ καιρό και τη δική μας χώρα, όμως πολλοί ομιλούν, αλλά λίγοι γνωρίζουν. Γι΄ αυτό θα επιχειρήσω να βάλλω τα πράγματα στην πραγματική τους διάσταση. Κατ΄ αρχάς η έννοια της ασφάλειας είναι μέγεθος μετρήσιμο, κοστολογημένο σε κάθε περίπτωση, ανάλογα με την ποιότητα ζωής και τους στόχους που θέτει ο καθένας στο επίπεδο του και φυσικά η ίδια η πολιτεία για τους πολίτες της.

Γνωρίζοντας άριστα το τι σημαίνει για την τσέπη του έλληνα πολίτη η κάθε προμήθεια αμυντικού υλικού, από την πρώτη ημέρα ανάληψης των καθηκόντων μου ως Αρχηγού ΓΕΕΘΑ, σχεδιάστηκε ταχύτατα και για πρώτη φορά σε διάστημα 5 μηνών, ένα πρόγραμμα για το σύνολο των ΕΔ της χώρας, βάση συγκεκριμένων επιχειρησιακών αρχών και δεδομένων περιβάλλοντος (γεωγραφίας), με προοπτική τα 50-70 επόμενα χρόνια και υλοποίηση του σε βάθος 15 ετών, δηλαδή από το 2020 μέχρι το 2034.

Έτσι λοιπόν καθορίστηκαν οι βασικές παράμετροι και οι απαιτήσεις που αφορούν σε μια πιθανή στρατιωτική εμπλοκή της χώρας μας. Αυτές οι παράμετροι είναι ο τόπος (επιχειρήσεις σημειακού επιπέδου, περιοχής ή γενικός πόλεμος), ο χρόνος (διάρκεια επιχειρήσεων πχ 24ωρο, 48ωρο, 3 ή 7 ή15 ή 30 ημερών κλπ), του επιθυμητού αποτελέσματος (αποδοχή απωλειών, ουδέτερη έκβαση, μικρή υπεροχή, νίκη) και το μέγεθος της αναμενόμενης απειλής. Σημειώνεται ότι, ο συνδυασμός των παραγόντων και παραμέτρων αυτών, δεν αποτελεί μια απλή μαθηματική εξίσωση, αλλά μια πολυδύναμη εκθετικής μορφής συνάρτηση.

Έτσι στα τέλη Ιουνίου 2019, διαμορφώθηκε ένα πλαίσιο στο οποίο καθορίστηκαν και προτεραιοποιήθηκαν απόλυτα οι ανάγκες των ΕΔ στο σύνολο τους. Στην πρώτη επίσκεψη που έκανε η νέα πολιτική ηγεσία στο Πεντάγωνο μετά τις εκλογές Ιούλιου 2019, ενημερώθηκε πλήρως, ώστε να γνωρίζει επακριβώς ότι αυτή είναι υπεύθυνη στο να αποφασίσει τι είδους και μεγέθους αποτροπή θέλει και ποιο είναι το κόστος για κάθε μια περίπτωση ξεχωριστά. Με απλά λόγια παρουσιάστηκαν κόστη που ξεκινούσαν από το 1 δις ΕΥΡΩ και έφταναν στα 72 δις, σε βάθος 15ετίας (2020-34). Στα ποσά αυτά επισημαίνεται ότι δεν ήταν μόνο τα κόστη για νέες προμήθειες, αλλά όλα όσα χρειάζονται για βελτίωση υποδομών, συντήρηση και υποστήριξη των υφιστάμενων μέσων, είσοδο σε νέες τεχνολογίες και φυσικά στις απαιτήσεις προσωπικού για κάλυψη όλων των δομών και θέσεων με τα νέα οργανογράμματα σύμφωνα με τις νέες απαιτήσεις. Παράλληλα συμπεριλαμβάνεται η αξιοποίηση του πλεονάζοντος και μη χρησίμου υλικού, αφού δυστυχώς λόγω του «μεγάλου πλούτου και του τεράστιου ΑΕΠ της χώρας μας», έχουμε μάθει δυστυχώς μόνο να αγοράζουμε και όχι να πουλάμε ότι δεν χρειαζόμαστε, αλλά να το απαξιώνουμε (πχ Μ-2000 κλπ).

Σήμερα, με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία και την αλλαγή συμπεριφοράς των γειτόνων μας, γίνονται συζητήσεις και τίθενται ερωτήματα εάν τα νέα Α/Φ ή Φρεγάτες, καθώς και άλλα οπλικά συστήματα που έρχονται στο τραπέζι ως νέες αγορές, καλύπτουν τις ανάγκες της χώρας. Ερωτήθηκα πολλές φορές για το κατά πόσο συμφωνώ ή όχι με τις νέες προμήθειες.

Η απάντηση μου βάση των προαναφερθέντων είναι ΟΧΙ δεν συμφωνώ με τον τρόπο που γίνονται, αφού δεν υλοποιούνται σύμφωνα με σχεδιασμό και προτάσεις των ΓΕ, γίνονται από αναρμόδιους, δεν λαμβάνονται υπόψη οι πραγματικές επιχειρησιακές ανάγκες, δεν εξασφαλίζεται η διαλειτουργικότητα με τα υφιστάμενα μέσα και δεν υπάρχει καμία εμπλοκή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας.

ΝΑΙ συμφωνώ σε νέες αγορές, όμως με τις προϋποθέσεις που προαναφέρθηκαν. Η δικαιολογία ότι υπογράφουμε αμυντικές συμφωνίες πίσω από τις αγορές αυτές, θυμίζω κάτι που είναι ιστορικά αποδεδειγμένο, όταν αυτές γίνονται με γνώμονα μόνο τα γεωπολιτικά μας συμφέροντα, στο τέλος πληρώνουμε διπλά και τριπλά σε κόστος, ενώ τα όποια συμφέροντα χάνονται, αφού οι γεωπολιτικές ισορροπίες αλλάζουν στο πέρασμα του χρόνου.

Με στόχο να ισχυροποιήσω την άποψη αυτή στους μη ειδικούς, αναφέρω ενδεικτικά ότι η ισχύς ενός στρατεύματος δεν εξαρτάται μόνο από τα όπλα που έχει στην κατοχή του. Στοιχεία όπως ένα οργανωμένο δίκτυο πληροφοριών, ενός ισχυρού δικτύου επικοινωνιών, ενός συστήματος διοίκησης και ελέγχου, ενός άρτια εκπαιδευμένου προσωπικού σε αριθμούς που θα καλύπτουν τους επιθυμητούς στόχους, η επιλογή όπλων άμυνας και κρούσης, η υποστήριξη τους από την εγχώρια βιομηχανία στο μέγιστο δυνατό βαθμό, η εξασφάλιση της διαλειτουργικότητας των συστημάτων που φέρουν τα όπλα (πλατφόρμες όπως Α/Φ, πλοία, ειδικά οχήματα ΣΞ κλπ), είναι αυτά που καθορίζουν την τελική έκβαση των επιχειρήσεων.

Βέβαια εύκολα προκύπτει από ορισμένους το ερώτημα, μα εδώ και μια 10ετία δεν αγοράσαμε τίποτα. Απλή η απάντηση, δεν αγοράσαμε όχι γιατί δεν είχαμε χρήματα, αφού στους ετήσιους Π/Υ ακόμη και μέσα στην βαθειά περίοδο της οικονομικής κρίσης εγγραφόταν ποσά όχι στο ίδιο επίπεδο πριν το 2010, αλλά σημαντικά που επαρκούσαν για να υλοποιηθούν κρίσιμα προγράμματα. Βέβαια οφείλω να αναφέρω ότι εκείνο που μειώθηκε σημαντικά είναι οι λειτουργικοί Π/Υ των ΓΕ με συνέπεια τη μείωση των διαθεσιμοτήτων. Και πάλι όμως θα διευκρινίσω ότι οι διαθεσιμότητες δεν επηρεάζονται μόνο από το ύψος της χρηματοδότησης, αλλά και από πολλούς άλλους παράγοντες. Πχ στο τέλος του 2017 στην ΠΑ είχε αυξηθεί το πτητικό έργο των εκπαιδευτικών Α/Φ κατά 42% και η διαθεσιμότητα των μαχητικών κατά 14% σε σχέση με το 2016, όντας με τον Π/Υ της ΠΑ για το 2017 μειωμένο κατά 3,5%.

Αυτό λοιπόν που ΔΕΝ επέτρεψε επί της ουσίας την εκτέλεση νέων προγραμμάτων παρά του ότι προϋπολογίστηκαν χρήματα καθ΄ όλη τη διάρκεια της επιτροπείας, είναι οι δύο νόμοι περί (μη) προμηθειών αμυντικού υλικού, Ν 3883/10 και Ν. 3978/11.

Το δεύτερο πολύ σημαντικό στοιχείο που δεν αναφέρθηκε ποτέ, σε όλη αυτήν την περίοδο της οικονομικής κρίσης, είναι οι μεγάλες περικοπές σε μισθούς, ΕΦΑΠΑΞ και συντάξεις από το 2010 και μετά, οι οποίες ώθησαν μεγάλο αριθμό μόνιμου στρατιωτικού και πολιτικού προσωπικού σε εθελούσια έξοδο από τις ΕΔ, για να αποφύγουν περεταίρω μειώσεις. Στον αντίποδα μάλιστα είχαμε πλαφόν προσλήψεων ειδικότερα στις παραγωγικές σχολές, με αποτέλεσμα να έχουμε απώλεια έμπειρου και πολύ παραγωγικού προσωπικού με μερική αντικατάσταση του πολύ χαμηλής εμπειρίας.

Κατόπιν όλων αυτών και για να μπει ένα φρένο στην άκρατη παραφιλολογία στο τι χρειάζονται ή δεν χρειάζονται οι ΕΔ της χώρας, αυτό που απαιτείται πρωτίστως είναι η συγκρότηση Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας σε ανεξάρτητη μορφή από την εκάστοτε κυβέρνηση, το οποίο θα φέρνει ολοκληρωμένες προτάσεις σύμφωνα με την εξέλιξη της τεχνολογίας και με πνεύμα οικονομίας. Τα «κανόνια» πρέπει να αγοράζονται με στόχο την προστασία του βουτύρου του λαού και όχι για την προσωπική προβολή κάποιων, για φιέστες ή παρελάσεις.