Παναγιώτης Τζανετής
Πριν εξήντα χρόνια, ο Στρατής Τσίρκας περιέγραψε στην “ΛΕΣΧΗ” το είδος ανθρώπου που κυριαρχεί στην επικαιρότητα, ως Μινώταυρο. Φαίνεται ότι όψιμα το διάβασε η κα Λίνα Μενδώνη κι αποφάσισε να υποδυθεί την Αριάδνη που συνέβαλε καθοριστικά στην εξόντωση του Μινώταυρου. Δυστυχώς δεν είναι τόσο πειστική για Αριάδνη, όσο για Ιφιγένεια.
Δεν είναι μόνο ο εκλεκτός καλλιτέχνης, του οποίου δεν θα πρέπει να προβάλλονται πλάνα με “άλλους”… Είναι κι οι ισχυροί ‘άλλοι” (πολιτικοί, μιντιάρχες, ακαδημαικοί) που έσπευσαν να τον συγκαλύψουν δια πράξεων ή παραλείψεων. Υπήρξαν επίσης και πολλοί άλλοι μινώταυροι, εκ των επιφανών διασκεδαστών των ΜΜΕ καθώς και εκ του χώρου του αθλητισμού. Τι να απέγιναν τα ανώτερα πνευματικά ιδανικά;
Η υπόθεση αυτή δεν αφορά μόνον σε ευάλωτα θύματα όπως ανηλίκους, άτομα με νοητική υστέρηση, ομάδες αποστερημένες την προσωπική και πολιτική ελευθερία για διαφόρους λόγους; Όχι, είναι παντού και αφορά δυνητικά σε όλους. Άλλους ως θύματα κι άλλους ως θύτες. Έτσι ήταν πάντα …
Εγκληματίες του λευκού κολάρου σημαίνει πως δεν περιμένει κανείς ογκώδη ποινικά μητρώα και φάτσες περίεργες, με πολλά ψευδώνυμα της παράνομης δράσης τους. Το κυριλέ έγκλημα βασίζεται σε εμπεδωμένες σχέσεις ισχύος και εξουσίας. Οπότε, οι κοινωνικές συμπεριφορές, των “από πάνω και των απο κάτω”, είναι προβλέψιμες. Μέχρι εδώ, ουδέν νεώτερο. Ο οποιοσδήποτε βρεθεί να διαχειρίζεται ισχύ και εξουσία πρέπει να θεωρείται ύποπτος τέτοιας εκτροπής; Ναι, κι ισχύει παλαιόθεν όπως μαρτυρά η φράση: “Αρχή άνδρα δείκνυσι”, που σημαίνει ότι θα πρέπει να έχει δοθεί σε κάποιον η δυνατότητα του να αδικήσει, προκειμένου αυτό να φανεί.
Τρεις παρατηρήσεις
Α) Πέραν των προφανών πρακτικών βίας και εξαπάτησης, που κανείς δεν τολμά να υπερασπιστεί δημοσίως, φαίνεται ότι υπάρχει το φαινόμενο του παγόβουνου. Δεν είναι μόνο η « επιτήδεια και μεθοδευμένη εγκληματική δράση” του προφυλακισθέντος κατηγορούμενου, που επεδείκνυε κατά τον εισαγγελέα επιμελημένη μεθόδευση και προπαρασκευή.
Η σατανική αυτή συμπεριφορά δείχνει την πλήρη επίγνωση του εγκληματικού χαρακτήρα των πράξεων, εκ μέρους του. Υπάρχουν όμως και εκατοντάδες περιγραφές “οριακών” συμπεριφορών, χυδαίων και προσβλητικών αλλά στο ελαφρό και στο ανέμελο. Εκεί, λιγότερο αποφασισμένοι εγκληματίες, απλώς έριχναν τροχιοδεικτικές βολές ανίχνευσης των πιο ευάλωτων θυμάτων. Δεν θα το χοντραίνανε αν δεν βεβαιώνοταν ότι θα ήταν ασφαλείς. Δεν ήταν καλύτεροι, απλώς ήταν πιο σιγουρατζήδες και λιγότερο εκλεκτικοί. Πιθανώς μάλιστα να ήταν χειρότεροι.
Το πρόβλημα δεν είναι η αξιολόγηση καθαρμάτων αλλά ότι αυτό το δεύτερο γινόταν ημιδημόσια και εμφανώς. Χωρίς την επιμελημένη μεθόδευση και προπαρασκευή, που επισημαίνει ο κ Εισαγγελεύς. Για πολλούς όλα αυτά αποτέλεσαν αληθινή έκπληξη αλλά όχι, από ότι φαίνεται, και για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ. Οι ειλικρινείς απορίες των πρώτων ακούστηκαν σαν τις αποκαλύψεις κάποιου αφελή πως στα κέντρα νεοσυλλέκτων ευδοκιμούν τα καψωνόμουτρα.
… Δίπλα σε αυτούς όμως υπήρξαν και οι υποκριτές κάτοικοι της Ουρανούπολης. ‘Οχι του Αγίου Όρους αλλά του όρους του καθωσπρεπισμού, που σπεύδουν να δηλώσουν πως “έπεσαν από τα σύννεφα”.Μιλώ για το επαγγελματικό ήθος εκείνο που έθρεψε το φαινόμενο και τώρα σουρομαδιέται υποκριτικά. Είναι σαν να πω εγώ, ως χειρουργός, ότι δεν είχα ακούσει ποτέ για “φακελάκια”.
Β) Ζούμε σε μια χώρα που εισάγει κόσμο στο Πανεπιστήμιο χωρίς εξετάσεις, λόγω συμμετοχής σε οποιαδήποτε Εθνική Ομάδα, έστω και αγνώστου αθλήματος. Ταυτοχρόνως, ακούει απαθώς την μαρτυρία του πατέρα του κ Σωκράτη Παπασταθόπουλου, για πλήθος προωθητικών ενεργειών που αναγκάστηκε να κάνει προκειμένου να μην καταπιεί αμάσητο το “κύκλωμα” τον ταλαντούχο έφηβο γιό του. Η χώρα αυτή δεν λαμβάνει μέτρα κατά της αυθαιρεσίας ούτε σε γήπεδα ούτε σε Πανεπιστήμια ούτε καν για αλεξίπτωτο, όταν θα πέσει απo τα σύννεφα.
Μια γκρίζα ζώνη δημιουργείται όμως και όσον αφορά τη συμπεριφορά των δυνητικών θυμάτων. Ασχέτως της δεδομένης ποιότητας του κάθε φορά δράστη, δεν είναι σε εξίσου μειονεκτική θέση το ανήλικο ασυνόδευτο προσφυγόπουλο και ο φιλόδοξος νεαρός/α που επιδιώκει ένα ρόλο, μια προαγωγή, την επιλογή του για κάποια glamour θέση στην τηλεόραση, την εύνοια ενός ιεράρχη, τη διδακτορική διατριβή ενός καθηγητή, την ανάδειξη σε κομματικό αξίωμα κλπ.
Ποιο είναι το κατώφλι αξιοπρέπειας για τον ίδιο τον εργαζόμενο, ως καλλιτέχνη, αθλητή, επιστήμονα κοκ; Μέχρι να φτιαχτεί η ακριβοδίκαιη κοινωνία δεν υπάρχει όριο στην ανοχή; Μήπως έχει επεκταθεί πολύ η καρικατούρα του αδίστακτου Γιάπυ, που θυσιάζει τα πάντα για μια ευκαιρία καριέρας;
Γ) Υπάρχουν επαγγελματικοί χώροι όπως τα Σώματα Καταστολής ή οι Ένοπλες Δυνάμεις, όπου ο σεξισμός, ο ρατσισμός κι άλλα άνθη του κακού, ενδημούν. Ωστόσο, αυτοί οι χώροι υποεκπροσωπούνται έως απουσιάζουν από την ειδησεογραφία αυτών των ημερών. Αντιθέτως, βλέπουμε να πρωταγωνιστούν χώροι που καλλιεργούν υποτίθεται την έκφραση, την πνευματικότητα, τα ιδανικά με πρώτο εξ αυτών την ελευθερία. Υπάρχει στους πρώτους πιο αποτελεσματική συγκάλυψη ή όντως σημειώνεται μια παράδοξη αναστροφή. Παρόμοια παρατήρηση ισχύει και μεταξύ επαγγελματικού και ερασιτεχνικού αθλητισμού.
Αν χώροι, τόσο εχθρικοί στα δικαιώματα είναι τελικά πιο ασφαλείς για τον αδύναμο, απλώς και μόνο λόγω πιο σφιχτών κανόνων και λόγω πιο επιτηρούμενης λειτουργίας, τότε η θολή “προοδευτική” προτίμηση προς ό,τι το χύμα, τα ανεξέλεγκτο, το ιδιορυθμιζόμενο και το φλου μπορεί να αποτελεί μεγάλη παγίδα. Τόσο για τα πρόσωπα που θα βρεθούν ανυπεράσπιστα μπροστά στους κάθε λογής Μινώταυρους όσο και πολιτικά γιατί περιμένοντας κανείς αενάως τη δράση κάποιου ρωμαλέου φοιτητικού κινήματος μπορεί να βρεθεί ενώπιον δημοσκοπικών τερατωδών πλειοψηφιών, υπέρ των αστυνομικών τμημάτων μέσα στις Σχολές.
Ιδιαίτερα αυτό ισχύει για μια Αριστερά που έχει ήδη πίσω της μια κυβερνητική πενταετία και προετοιμάζεται για μια επόμενη. Δεν αρκούν οι καλές προθέσεις ούτε η αποστροφή του βλέμματος από θέματα προνομιακά στη”δεξιά” ατζέντα και αντιδημοφιλή στο εσωτερικό ακροατήριο. Κι όσο η σημαιούλα του Μαξίμου, με το τρίπτυχο πατρίς- θρησκεία – οικογένεια διασύρεται από μέρα σε μέρα, η ελπίδα προκύπτει από την αυτοκριτική διάθεση του Αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης για παρελθούσες σχετικές επιλογές.
