ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ

Μ

ια παραμυθητική και προτρεπτική
φιλολογία αναπτύσσεται σχετικά με την συνεχιζόμενη δυσπραγία του άλλοτε ενδόξου
γένους των πασόκων με στόχο της κυρίως το εσωτερικό ακροατήριο Την ίδια στιγμή
βεβαίως παρατηρεί κανείς τους ηγέτες του, ως νέους βυζαντινούς που τυφλωμένοι
από τις διαμάχες τους, περιμένουν τον
Τούρκο μακελάρη να πάρει την πόρνη Πόλη,
για να προσθέσουμε  και λίγο
Παλαμά στο πρόσφατο παιγνίδι με τα στιχάκια..

Πολλοί ζήσαμε
τις ημέρες δόξας, όταν κάθε γη βατή και κάθε θάλασσα πλευστή αποτελούσε ζωτικό
χώρο των δικών μας ιδεών και του δυναμισμού του νεαρού πολιτικού μας χώρου. Τα
χρόνια εκείνα έθρεψαν την βαθιά μας πεποίθηση για την ταύτιση της ιστορίας του
οικείου πολιτικού σχηματισμού με όλο το κίνημα και όλη την πατρίδα Πόσο μάλλον
με το σύνολο της λεγομένης «δημοκρατικής παράταξης», που κοσμεί ακόμη ως
υπότιτλος τον γεωπονικής εμπνεύσεως υπέρτιτλο

Με βάση τα
παραπάνω δεν ξενίζει πλήρως η στάση που βλέπει το τέλος του εγχειρήματος λίγο
πολύ ως το τέλος του κόσμου! Ένα τέλος οφειλόμενο προφανώς στις αμαρτίες του
κόσμου και όχι των ταγών του. Σε ένα ενοχικό απόηχο της ιουδαϊκής παράδοσης που
συσχετίζει τις αμαρτίες με την δια της παραδειγματικής τιμωρίας επανόρθωση Το
μόνο, λένε, που απομένει προκειμένου να επέλθει η αναγέννηση, μέσω της αμαρτίας
και της δίκαιης τιμωρίας αυτής, είναι η ειλικρινής μεταμέλεια για τα αμαρτήματα
(του πρώιμου ΠΑΣΟΚ) … Τα όσα συμβαίνουν στο ύστερο ΠΑΣΟΚ δεν οφείλονται τάχα σε
παρακμιακούς ανθρώπους και πολιτικές αλλά είναι μια δίκαιη θεϊκή τιμωρία προς τον
περιούσιο λαό, την οποία μάλιστα η σημερινή ηγεσία την υπομένει αγόγγυστα λόγω
της υπευθυνότητας της, λόγω της αναγνώρισης του δίκαιου χαρακτήρα της και
κυρίως λόγω της προσδοκίας της ανάστασης …δια της προϊούσας εξαθλίωσης.

Όμως η
πραγματικότητα της πολιτικής ανάστασης είναι άλλη, για όσους τυχόν συνεχίζουν
να την προσδοκούν. Η μόνη δυνατότητα ανάστασης που υπήρξε στην Κωνσταντινούπολη
ήταν εκείνη που ακολούθησε την πτώση της Πόλης στα χέρια των Λατίνων, στα 1204
Η παλιννόστηση του γένους στην εστία του, μισό αιώνα αργότερα, προϋπόθετε
πράγματι την ριζική ηθική ανασυγκρότηση του παραστρατημένου κράτους των
τελευταίων Αγγελοκομνηνών.

Κι αν δικαίως
δεν διακρίνει κανείς γύρω του τον Μιχαήλ τον 8^ο της ανάκτησης, ο
οποίος ευλόγως υμνολογήθηκε ως νέος Κωνσταντίνος, είναι ίσως γιατί ακόμη δεν
έφθασε η ώρα του Ωστόσο, ίση και περισσότερη τιμή θα έπρεπε στον ιδρυτή της
αυτοκρατορίας της Νίκαιας, τον Θεόδωρο Λάσκαρι, που διέκρινε ως πρώτο όρο της
ανάστασης την αναχώρηση από την πατημένη Πόλη και την ίδρυση μιας αντιπάλου
«αυτοκρατορίας» απέναντι. Κάποιοι άλλοι επέλεξαν τότε να μείνουν στην υπηρεσία
του χριστιανού κατακτητή ενώ άλλοι πάλι προσέτρεξαν στους Σελτζούκους Πολλά δε επαμφοτερίζοντα
ελληνικά κρατίδια επιβίωναν στην περιφέρεια Η Νίκαια χρειάσθηκε να συγκρουσθεί βιαίως
με αρκετούς εξ αυτών προτού να γίνει αυτή η νέα κεντρομόλος δύναμη, η οποία
είχε εκλείψει με την πτώση της Πόλης στα χέρια των Λατίνων. Και τι ειρωνεία για
τον ιδρυτή, αυτός που ξαναπήρε τελικά την Πόλη ήταν κάποιος όχι απλώς ξένος
προς τον Λάσκαρι αλλά κάποιος σφετεριστής που κακοποίησε βάναυσα τους απογόνους
του και ίδρυσε δική του δυναστεία! Έτσι και αλλιώς η Νίκαια ποτέ της δεν
αποτέλεσε την Νέα Κωνσταντινούπολη ούτε και το θέλησε Σήμερα απομένει ένα τούρκικο
παραλίμνιο χωριουδάκι μάλλον ξεχασμένο από τους υπόλοιπους λαούς σε αντίθεση
φυσικά με την αιώνια λάμψη της Κωνσταντινούπολης Η Νίκαια δεν ήταν παρά το
σημείο εκκίνησης για την ανάκτηση της Βασιλεύουσας! Ο πικρασμός το ήξεραν πως
θα βαστάξει χρόνια αλλά το σύνθημα τους ήταν σαφές: «του χρόνου στην Κωνσταντινούπολη»

Πώς τα
κατάφερε, άραγε, η πολιτεία της Νίκαιας να γίνει μέσα σε μισό μόλις αιώνα μια
σημαντική ασιατική δύναμη, ώστε να πετύχει τελικά και τον στόχο της; Με την αρμονική
συμβίωση της με τους Σελτζούκους Τούρκους και την απηνή εχθρότητα προς τους
Λατίνους που άλωσαν την Πόλη! Λένε πολλοί πως η νεοελληνική ταυτότητα τότε ακριβώς
απέκτησε ως γενετική εγγραφή, το αντιλατινικό μένος της ορθοδοξίας. Ας μην
ξεχνάμε ότι πρόσφατα απαιτήσαμε από τον Πάπα να ζητήσει συγγνώμη για τα έργα
και τις ημέρες της Δ’ Σταυροφορίας μόλις οκτώ αιώνες πριν! Άλλοι διακρίνουν το
ευανάγνωστο αποτύπωμα αυτής της παράδοσης ακόμη και στην σύγχρονη διαμάχη
ευρωπαϊστών – ευρωσκεπτικιστών, αν όχι και στην γενικότερη σχιζοφρένεια των
νεοελλήνων ανάμεσα στην Δύση και την Ανατολή της καταγωγής τους Η
«αυτοκρατορία» της Νίκαιας μπορεί κανείς να υποθέσει ότι θα είχε λοιπόν την
θέση της στην ιστορία ακόμη κι αν δεν τα κατάφερνε με την ανάκτηση της Πόλης.,
απλώς και μόνο γιατί απάντησε στις απαιτήσεις των καιρών. Επειδή κοίταξε την
ιστορία στα μάτια και προσπάθησε να την διαμορφώσει και όχι να επωφεληθεί
διακρίνοντας απλώς το πώς την διαμόρφωσαν άλλοι

Σε κάθε πάντως
περίπτωση, ποιος θα φανταζόταν την επιτυχημένη ή μη απόπειρα ανάστασης της
Ρωμανίας να έρχεται ανάποδα; Από ανθρώπους δηλαδή υπόδουλους των καταληψιών,
που παρέμειναν εντός των τειχών κι από το στρατόπεδο του αφέντη τους
ξελαρυγγιαζόταν – στα άσχετα – για τον αντιτουρκισμό τους; Την στιγμή μάλιστα που
οι ίδιοι ανεχόταν και υπηρετούσαν, λόγω ανωτέρας βίας, τον καταληψία! Κι αν
τέλος πάντων κάποιος μπορεί να δικαιολογήσει μια φιλολατινική στάση, πριν την
Άλωση, τι δικαιολογία μπορεί να βρει κανείς για όσους δεν καθάρισαν μια για πάντα
τους λογαριασμούς τους με τον Πάπα και τους Φράγκους ούτε και μετά, όταν δηλαδή
το μέτρο του πατριωτισμού των Βυζαντινών ήταν ακριβώς η ένταση του
αντιλατινικού τους αισθήματος;

Λίγοι
συμμερίζονται πια την νοσταλγία για αυτοκρατορίες και ακόμη λιγότεροι θα διακρίνουν
ιστορικές αναλογίες σε αυτή την μικρή αναδρομή Όμως από τον καιρό του
Ιουστινιανού έως και τις ημέρες μας φαίνεται ότι συνηθίσαμε να θεωρούμε
υποχρέωση μας την «των απολεσθέντων ανάκτηση»