ΘΕΛΕΙ
ΜΟΝΟ «ΤΟ ΚΑΛΟ ΜΑΣ» Ο ΓΙΑΤΡΟΣ;

Η πρόσφατη ιστορία με τον γιατρό στον Ευαγγελισμό, οι καθημερινές πλέον
ιστορίες με το «φακελάκι» (βλ. εξαιρετικό άρθρο
του Βασίλη Βενιζέλου) και οι άπειρες -δηλωμένες και κυρίως μη δηλωμένες-
περιπτώσεις ιατρικής αμέλειας (malpractice) εμπεδώνουν μία άκρως αρνητική
εικόνα για τον ιατρικό κλάδο στην Ελλάδα.
Η κοινή γνώμη θορυβήθηκε πρόσφατα όταν πληροφορήθηκε ότι διευθυντής του
δημόσιου νοσοκομείου άφησε έναν ασθενή να πεθάνει επειδή δεν του έδινε
«φακελάκι». Προσωπικά νομίζω ότι αυτό δεν ήταν το χειρότερο που μπορούσε να
είχε συμβεί στον μακαρίτη. Ακόμα χειρότερο θα ήταν αν τον είχε εγχειρήσει ο εν
λόγω γιατρός και του είχε αφήσει συνειδητά μερικά κουσούρια για να μπορεί να
τον «αρμέγει» μερικά χρόνια ακόμα.
Όλα αυτά είναι φυσικά η κορυφή του παγόβουνου. Αν οι Έλληνες ήσαν
περισσότερο συνειδητοποιημένοι για τα δικαιώματά τους, τα δικαστήρια δεν θα
πρόφταιναν να δικάζουν περιπτώσεις ιατρικής αμέλειας και διαφθοράς και οι
δικηγόροι που ειδικεύονταν σε αυτό τον τομέα θα έκαναν χρυσές δουλειές. Όμως
δυστυχώς ακόμα στην Ελλάδα οι περιπτώσεις δικαστικών διώξεων ιατρών κινούνται
σε απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα ενώ οι αποζημιώσεις για περιπτώσεις ιατρικής
αμέλειας που δίνουν τα δικαστήρια ούτε κατά διάνοια προσεγγίζουν τα αμερικανικά
επίπεδα, όπως θα έπρεπε!
Η βάση του προβλήματος βρίσκεται στη σχέση του πολίτη με τον γιατρό. Στην
Ελλάδα εξακολουθεί να επικρατεί μία ρομαντική και τελείως εξωπραγματική
αντίληψη ότι ο γιατρός έχει ως κύριο κίνητρο των πράξεών του τη βελτίωση της
κατάστασης του ασθενούς και όχι τη βελτίωση της δικής του κατάστασης. Ενώ
δεχόμαστε για όλους τους άλλους εργαζομένους -τον μπακάλη, τον υδραυλικό κ.λπ.-
ότι λειτουργούν στη βάση ιδιοτελών κριτηρίων, δεν δεχόμαστε το ίδιο για τον
γιατρό και παθαίνουμε σοκ όταν η πραγματικότητα μας διαψεύδει.
Αυτό πρέπει να αλλάξει. Θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τον γιατρό όπως ακριβώς
τον μπακάλη της γειτονιάς – δηλαδή ως κάποιον που άμα δεν προσέξουμε θα ρίξει
και μερικές φέτες μπαγιάτικο τυρί στο πακέτο για να το ξεφορτωθεί. Με άλλα
λόγια η σχέση γιατρού-ασθενούς θα πρέπει να προσδιορισθεί όπως ακριβώς είναι
:Αντιπαραθετική (adversarial). Ο γιατρός θέλει να μεγιστοποιήσει τα έσοδά του
με όσο το δυνατόν λιγότερο κόπο και ο ασθενής θέλει να διασφαλίσει την υγεία του
με όσο το δυνατόν μικρότερο κόστος. Όσο δεν δεχόμαστε αυτή την πραγματικότητα
και εξακολουθούμε να βαυκαλιζόμαστε με μύθους, τόσο περισσότερο αποδυναμώνουμε
τη θέση του ασθενούς.
Η οποία είναι ήδη πολύ αποδυναμωμένη ιδιαίτερα στον τομέα της πληροφόρησης.
Είναι απίστευτο το σκοτάδι αδιαφάνειας στο οποίο ζει ο ασθενής στην Ελλάδα και
εντός του οποίου καλείται να κάνει τις επιλογές του. Έτσι π.χ. ούτε μια
ασφαλιστική εταιρεία ή θεραπευτήριο δεν δημοσιοποιεί τα βιογραφικά των
συμβαλλόμενων ιατρών ούτε φυσικά ανοίγει ιστοσελίδες όπου οι πολίτες μπορούν να
πληροφορούν αλλήλους για τις εμπειρίες που είχαν με διάφορους γιατρούς. Και
φυσικά είναι αδιανόητο κάποιος ασθενής που πρόκειται να εγχειρισθεί να ζητήσει
από την ασφαλιστική εταιρεία ή θεραπευτήριο το αναλυτικό ιστορικό αναλόγων
εγχειρήσεων που έχουν κάνει οι διάφοροι συμβαλλόμενοι χειρουργοί έτσι ώστε να
έχει κάποια ορθολογική βάση επιλογής. Ούτε φυσικά από ό,τι γνωρίζω θα δεχτεί
κανένα θεραπευτήριο το αίτημα του ασθενούς για βιντεοσκόπηση της επέμβασης έτσι
ώστε να είναι σίγουρος ότι π.χ. πράγματι ο χρυσοπληρωμένος «κ. καθηγητής» έκανε
την επέμβαση και όχι κάποιος βοηθός του τη στιγμή που ο «κ. καθηγητής» είτε
χαριεντιζόταν με τις νοσοκόμες είτε επικοινωνούσε με το συνεργείο για να μάθει
αν το 4Χ4 του θα είναι έτοιμο το Σάββατο για τον Παρνασσό…
Όλη αυτή η αδιαφάνεια που καλύπτει τις σχέσεις ιατρού-ασθενούς, παραπέμπει
στην αδυναμία μας να δεχθούμε ότι η σχέση είναι από τη φύση της αντιπαραθετική
(adversarial) και κατά συνέπεια ότι για να βρεθεί το σημείο ισορροπίας που θα
ικανοποιεί και τα δύο μέρη θα πρέπει όλες οι πληροφορίες που επηρεάζουν τη
σχέση να είναι όσο το δυνατόν προσβάσιμες και στα δύο μέρη.
Διατηρώντας τον καταστροφικό μύθο ότι ο γιατρός έχει στον νου του «το καλό»
του ασθενούς απλά οδηγεί στον ευνουχισμό της πληροφόρησης του ασθενούς. Διότι
ποιον λόγο έχει ο ασθενής να χρειάζεται πληροφόρηση όταν εξ ορισμού ο γιατρός
φροντίζει «για το καλό» του;