Πριν λίγες μέρες γιορτάστηκαν τα 40 χρόνια από την αποκατάσταση της δημοκρατίας, αυτό που ονομάζουμε μεταπολίτευση. Ταυτόχρονα, δημοσιεύθηκε έρευνα που διενήργησαν από κοινού το Πανεπιστήμιο της Μακεδονίας, το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδας και το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, η οποία έδειξε ότι το 75% των Ελλήνων πιστεύει ότι η κρίση της ελληνικής οικονομίας ήταν προσχεδιασμένη από διάφορα εξωθεσμικά κέντρα.
Είναι πολύ βολικό στις δύσκολες στιγμές να ρίχνεις την ευθύνη σε άλλους, σε κάποιους αόρατους εχθρούς που απεργάζονται ολημερίς και ολονυχτίς ανίερα σχέδια οικονομικής υποδούλωσης της Ελλάδας. Μπορεί πραγματικά κάποιοι να κερδίζουν πολλά από την κρίση αυτή, αλλά αυτό απέχει πολύ απ’ το να μεταθέτεις την ευθύνη σε αυτούς, κλείνοντας τα μάτια στην πραγματικότητα.
Αν κάποιος προσπαθούσε να εντοπίσει τα πραγματικά αίτια της κρίσης που βιώνει η χώρα, θα έπρεπε να ξεκινήσει από πολύ παλιά, από την περίοδο του Διαφωτισμού που η Ελλάδα ουσιαστικά (λόγω Τουρκοκρατίας) ποτέ δεν έζησε. Το σύστημα των κοτζαμπάσηδων ποτέ δεν μετατράπηκε σε ένα ευνομούμενο αστικό σύστημα, αλλά απλά μετασχηματίστηκε σε ένα νέο ολιγαρχικό σύστημα, ελεγχόμενο από το κράτος και τους δικούς του ευνοούμενους.
Δεν θα πάμε όμως τόσο πίσω. Τα βασικά αίτια της κρίσης αυτής διαμορφώθηκαν στα χρόνια της μεταπολίτευσης. Η καταναλωτική νιρβάνα στην οποία βυθιστήκαμε στα χρόνια της ευμάρειας δεν μας άφηνε να δούμε την πραγματικότητα. Κάποιους λίγους πολιτικούς (αποτελούν εξαίρεση) που προσπάθησαν να μας προειδοποιήσουν έγκαιρα, τους στείλαμε με συνοπτικές διαδικασίες στη λήθη της ιστορίας, αποθεώνοντας αντιθέτως τους λαϊκιστές και λαοπλάνους που μοίραζαν αφειδώς δανεικά λεφτά.
Κάνοντας αναδρομή στα τελευταία 40 χρόνια και προσπαθώντας να εντοπίσουμε κάποια από τα αίτια που μας οδήγησαν στην κατάρρευση, θα αναφέραμε επιγραμματικά κάποια από τα παρακάτω :
-Κρατικοποιήσεις μεγάλων ελληνικών επιχειρήσεων μετά την μεταπολίτευση (Ολυμπιακή Αεροπορία, Ναυπηγεία Ελευσίνας, Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων, Εμπορική Τράπεζα, Ναυπηγείο Σκαραμαγκά, Πειραϊκή-Πατραϊκή, Οργανισμός Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων (προβληματικές επιχειρήσεις), κ.λπ.
-Κατασπατάληση για αντιπαραγωγικούς σκοπούς τεράστιων ευρωπαϊκών κονδυλίων από μεσογειακά προγράμματα, Α’, Β’, και Γ’ ΚΠΣ, ΕΣΠΑ.
-Ενίσχυση επιρροής συνδικαλιστών δημοσίου και ΔΕΚΟ και έμμεση επιβολή «συν-διοίκησης» με τη νόμιμη διοίκηση
-Σημαντική αύξηση του αριθμού των δημοσίων φορέων και του προσωπικού τους, έλλειψη μηχανογράφησης, απουσία στρατηγικών στόχων και μακροπρόθεσμου πλάνου.
-Παροχή πολλών και διαφορετικών επιδομάτων και πρόσθετων αμοιβών στους υπαλλήλους και τη διοίκηση δημοσίων φορέων και ΔΕΚΟ, έλλειψη αξιολόγησης και σύνδεσης αποδοχών με επίτευξη μετρήσιμων στόχων, εξασφαλισμένη μονιμότητα.
-Σκάνδαλα και διαφθορά σε όλα τα επίπεδα της Δημόσιας Διοίκησης, συμπεριλαμβανομένων και πολιτικών προϊσταμένων/υπουργών.
-Δικομματισμός, ρουσφέτι, υπολογισμός πολιτικού κόστους, νεποτισμός, υπερβολικά προνόμια βουλευτών, μαύρο πολιτικό χρήμα, μη ευθύνη υπουργών.
-Γιγάντωση εταιρειών που παρείχαν προϊόντα και υπηρεσίες στο Δημόσιο και ενίσχυση της επιρροής τους στο πολιτικό σύστημα, ΜΜΕ, τραπεζικό σύστημα.
-Πολυνομία, γραφειοκρατία, ατιμωρησία, επιδίωξη εύκολου πλουτισμού, μη ύπαρξη λογοδοσίας και ελέγχου σε όλα τα επίπεδα του δημοσίου βίου
-Γιγάντωση της καταναλωτικής πίστης, της ιδιωτικής κατανάλωσης, των δημοσίων δαπανών και του δημοσίου δανεισμού, ιδιαίτερα μετά την ένταξή μας στο ευρώ και την ύπαρξη πολύ χαμηλών επιτοκίων δανεισμού
–Δαιμονοποίηση της υγιούς επιχειρηματικότητας και της θεμιτής επιδίωξης του εύλογου κέρδους, δημιουργία γραφειοκρατίας και εμποδίων στις επιχειρήσεις, αύξηση του παραεμπορίου, ύπαρξη κλειστών επαγγελμάτων, κρατικός παρεμβατισμός στις αγορές.
-Μείωση της πρωτογενούς παραγωγής, με σημαντική συμβολή σε αυτό των κοινοτικών επιδοτήσεων, της αδιαφανούς λειτουργίας των συνεταιρισμών και της ερήμωσης της υπαίθρου από νέους ανθρώπους.
-Σημαντική υποβάθμιση της ποιότητας της «δωρεάν» δημόσιας παιδείας, με σημαντική συμβολή σε αυτό της προώθησης της παπαγαλίας και της έλλειψης κριτικής σκέψης, των συμφερόντων συντεχνιών περί την παιδεία (καθηγητές πανεπιστημίου, κ.λπ.), της ύπαρξης φοιτητικών παρατάξεων εντός των Πανεπιστημίων, της παντελούς έλλειψης αξιολόγησης δομών/σχολών/προσωπικού, της μη ύπαρξης ιδιωτικών πανεπιστημίων, της ύπαρξης ενός και μόνου πανεπιστημιακού συγγράμματος (συνήθως του ίδιου του καθηγητή), της μη σύνδεσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης/έρευνας με τις τοπικές οικονομίες/επιχειρήσεις/αγορά εργασίας
-Παροχή πρόωρων συντάξεων σε παραγωγικές ηλικίες, απουσία σύνδεσης συντάξιμων αποδοχών με καταβληθείσες εισφορές (κεφαλαιοποιητικό σύστημα), ύπαρξη «ευγενών» ταμείων, έλλειψη μακροπρόθεσμου σχεδιασμού συνταξιοδοτικής πολιτικής, μη επαγγελματική διαχείριση των κεφαλαίων των ταμείων, έλλειψη αξιόπιστου συστήματος απογραφής συνταξιούχων, λυσσαλέα άρνηση ασφαλιστικής μεταρρύθμισης (νόμος Γιαννίτση-2001).
-«Πάρτι» στον χώρο της κατ’ επίφαση δωρεάν υγείας, έλλειψη κεντρικού συστήματος καταγραφής και ελέγχου ιατρικών πράξεων, ύπαρξη πολλών οργανισμών/ταμείων περίθαλψης, φακελάκι, απουσία κεντρικών προμηθειών για όλα τα δημόσια νοσοκομεία.
-Καθυστέρηση απονομής δικαιοσύνης, παρα-δικαστικά κυκλώματα, δικομανία των ελλήνων, καθυστέρηση/πολυετής εμπλοκή μεγάλων επενδύσεων από προσφυγές στα δικαστήρια, έλλειψη μηχανογράφησης των δικαστηρίων.
-Φοροδιαφυγή, φορολογική πολυνομία, μη ύπαρξη σταθερού και δίκαιου φορολογικού συστήματος, διαφθορά ελεγκτικών μηχανισμών, έλλειψη μηχανογράφησης και ηλεκτρονικών διασταυρώσεων, απαρχαιωμένες πρακτικές ελέγχων.
-Δημιουργία κουλτούρας στους πολίτες για ένα Κράτος-Πατερούλη που φροντίζει και είναι αποκλειστικά υπεύθυνο για όλα, έλλειψη ατομικής ευθύνης, έλλειψη αλληλεγγύης μεταξύ των πολιτών.
-Απουσία ενθάρρυνσης της έρευνας και της καινοτομίας, παντελής έλλειψη υποστήριξης στους νέους επιστήμονες/επιχειρηματίες/οικογενειάρχες.
Σε αυτά τα αίτια θα μπορούσαμε να προσθέσουμε πολλά περισσότερα και να επιρρίψουμε τη βασική ευθύνη σε αυτούς που ο καθένας μας θεωρεί ως πρωταίτιους, βάσει της ιδεολογίας του. Αυτή όμως είναι μια κουβέντα ατέρμονη που δεν τελειώνει ποτέ και μας κρατάει προσκολλημένους στο παρελθόν. Το βλέμμα μας πρέπει να στραφεί προς το μέλλον και τους τρόπους που μπορούν να μας βγάλουν από το τέλμα.
Είναι θλιβερό ότι από την κρίση αυτή επλήγησαν περισσότερο αυτοί που ωφελήθηκαν λιγότερο κατά τη διάρκεια των χρόνων της ευμάρειας και αυτοί κλήθηκαν να πληρώσουν και τον «λογαριασμό». Ξεχωρίζω από αυτούς τη νέα γενιά αλλά και τις μελλοντικές γενιές οι οποίες θα σηκώσουν το βάρος του χρέους που δημιούργησαν οι προηγούμενες.
Θα μπορούσαμε να παραλληλίσουμε την κατάσταση αυτή, με κάποιους γονείς που ξόδεψαν στα μπουζούκια τα δανεικά λεφτά που προορίζονταν για τη διατροφή και τις σπουδές των παιδιών τους και τώρα δανείζονται επιπλέον για να καλύψουν τα καθημερινά τους έξοδα, βάζοντας ως ενέχυρο τα μελλοντικά έσοδα των παιδιών τους.
Δανειζόμαστε από τα παιδιά μας. Πρέπει όλοι να το συνειδητοποιήσουμε και να προσπαθήσουμε να φερθούμε υπεύθυνα προς αυτά. Να δουλέψουμε, να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες, να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα και να ξαναδημιουργήσουμε μια χώρα για την οποία θα είμαστε περήφανοι, στην οποία τα παιδιά μας θα θέλουν να ζήσουν και να δημιουργήσουν.
Η δημιουργία φανταστικών εχθρών και η άρνηση αποδοχής της πραγματικότητας δεν οδηγούν στη λύση του προβλήματος. Οι λάθος επιλογές μιας γενιάς καθορίζουν το μέλλον των επόμενων. Το παράδειγμα της Αργεντινής είναι πολύ επίκαιρο και αποδεικνύει ακριβώς αυτό. Η εθνική ανεξαρτησία των κρατών καθορίζεται πλέον από την οικονομική τους ευμάρεια και ισχύ και όχι από τα όπλα και τα μεγάλα ιδεώδη.
Ο γερμανός φιλόσοφος του 18ου αιώνα Ιμμάνουελ Καντ είχε γράψει:
«Διαφωτισμός είναι η έξοδος του ανθρώπου από την ανωριμότητά του, για την οποία ο ίδιος ευθύνεται. Ανωριμότητα είναι η αδυναμία να μεταχειρίζεσαι το νου σου χωρίς την καθοδήγηση ενός άλλου. Είμαστε υπεύθυνοι γι’ αυτή την ανωριμότητα, όταν η αιτία της βρίσκεται όχι στην ανεπάρκεια του νου, αλλά στην έλλειψη αποφασιστικότητας και θάρρους να τον μεταχειριζόμαστε χωρίς την καθοδήγηση ενός άλλου».
Ας βρούμε λοιπόν το θάρρος να χρησιμοποιήσουμε την κοινή μας λογική. Δεν χρειάζεται κανένας ξένος να μας δείξει πώς γίνεται αυτό. Άλλωστε, ο Αριστοτέλης το δίδαξε και σ’αυτούς…
