Παναγιώτης Τζανετής
Πέρυσι τον Ιούνιο, στην έναρξη της ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρώπης, ετέθησαν τα αναδυόμενα βιοηθικά προβλήματα της πανδημίας. Στο πλαίσιο αυτό έδωσε και μια συνέντευξη – διάλεξη, η Έφη Βαγενά, η μετέπειτα πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής, για τα όσα ανέδειξε η τεχνολογική «έκρηξη» της πανδημίας, με τη βεβιασμένη, αν και δικαιολογημένη, εφαρμογή πολλών καινοτομιών (διαθέσιμη η συνέντευξη στην επίσημη ιστοσελίδα της ελληνικής Προεδρίας).1
Ανέλυσε πόσο επικίνδυνη μπορεί να γίνει η αρρύθμιστη και «ελεύθερη» χρήση των καινοτομιών τής τεχνολογικής προόδου αν τυχόν αφεθεί στη διακριτική ευχέρεια του καθένα ο σεβασμός προς τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα. Αναφέρει πρώτη, από μια μακρά λίστα ηθικών προβλημάτων που προέκυψαν παντού, την παραβίαση της ιδιωτικότητας.
Σε έκτακτες συνθήκες για τη δημόσια υγεία θεωρείται θεμιτή κάποια παραβίαση του ατομικού απορρήτου υπέρ του γενικού καλού, ωστόσο σε συλλογές στοιχείων κλίμακας μεγάλων πληθυσμών η ιδιωτικότητα και ιδιαίτερα ο έλεγχος επί των προσωπικών δεδομένων ενός εκάστου χάνονται. Το πρόσωπο, είπε η Έ. Βαγενά, δεν μαθαίνει καν σε ποιους τομείς χρησιμοποιούνται τα δεδομένα του (π.χ. σε τομείς άσχετους προς την πανδημία), πόσο καιρό μένουν αυτά αποθηκευμένα, ποιοι άλλοι έχουν πρόσβαση σ’ αυτά και τι θα απογίνουν μετά τη λήξη τής πανδημίας.
Συνεχίζοντας, είπε ότι η εφαρμογή καινοτομιών μπορεί και να ενισχύσει υφιστάμενες προκαταλήψεις. Τονίζει δε ότι η μαζική εφαρμογή νέων τεχνολογιών αναδιανέμει κινδύνους και οφέλη, οπότε πρέπει να ελέγχεται το κατά πόσο αυτό γίνεται κατά τρόπο κοινωνικά δίκαιο ή αν από την «έκρηξη» αυτή προκύπτουν ταξικά ωφελημένοι και άλλοι αδικημένοι.
Υπογράμμισε επίσης την επείγουσα ανάγκη θέσπισης μηχανισμών λογοδοσίας αντιστοίχως γρήγορων με τις εισαγόμενες διαδικασίες. Οι ανεξάρτητοι αυτοί μηχανισμοί θα παρακολουθούν την ορθή χρήση, θα εντοπίζουν τις ανεπιθύμητες ενέργειες, θα αναγνωρίζουν με παρρησία τα λάθη και θα τα επιδιορθώνουν άμεσα. Κυρίως δε θα δίνουν λόγο στην κοινωνία για όλα αυτά κι όχι στα κλειστά apparats της εξουσίας.
Επισήμανε μάλιστα ότι σε συνθήκες πίεσης χρόνου και κρίσης είναι ακόμη πιο απαραίτητη, εκ μέρους όσων παίρνουν τις κρίσιμες αποφάσεις, η προσοχή, η ανοικτότητα, η προθυμία να αναγνωριστούν οι αστοχίες, η ευελιξία και η αναστοχαστικότητα! Μόνο έτσι οι νέες τεχνολογικές δυνατότητες δεν θα εξυπηρετήσουν απλώς κάποιες βιολογικές ανάγκες αλλά και τις κοινωνικές ανάγκες και αξίες, που άλλως μπορεί να διακυβευτούν μέσα από αυτές τις εφαρμογές.
Οι προϋποθέσεις, κατέληξε, της οικοδόμησης εμπιστοσύνης του κοινού είναι σε μεγάλο βαθμό ηθικές (διαφάνεια, λογοδοσία, σταθερή τήρηση των προτύπων και των διαδικασιών χωρίς αλλαγές εν πλω, επαρκής διαβούλευση με την κοινωνία των πολιτών, ανεξάρτητες αρχές εποπτείας κ.ά.). Χρειάζεται πολλή προσοχή για να κερδηθεί η εμπιστοσύνη σε κάτι καινοτόμο αλλά και για να μην διαρραγεί η υφιστάμενη εμπιστοσύνη προς τους θεσμούς.
Η πραγματικότητα της κυβέρνησης Μητσοτάκη
Ο Άδωνις Γεωργιάδης προτρέπει όχι μόνο τους εργοδότες αλλά και όλους τους άλλους να ρίχνουν μια ματιά στα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα των υπαλλήλων και να πράττουν τα δέοντα με την ιδιωτικότητα. Ο εργασιακός εκβιασμός που ετοιμάζεται για τους υγειονομικούς έχει ήδη συντελεστεί απροκάλυπτα στην ελεύθερη αγορά. Πράγμα που στο 52% του εμβολιασμού έχει κομίσει το 2%.2 Άγνωστο παραμένει το πόσους έχει αποδιώξει.
Όποιος θυμάται τον καταστροφικό αλγόριθμο του ΕΟΔΥ, που συνιστούσε παραμονή οίκοι με τις γνωστές επιπτώσεις, ίσως αναρωτηθεί ποιος τον σκέφτηκε, ποιος τον επέβαλε, ποιος απολογήθηκε γι’ αυτόν και ποιος τον άλλαξε. Δεν υπάρχει όμως κανείς υπόλογος για τίποτε (όλοι από λίγο και κανείς για τίποτε). Όλα εξάλλου έγιναν εν κρυπτώ και παραβύστω.
Το ίδιο κράτος που χρησιμοποιεί νέες τεχνολογίες και καινοτομίες για να ελέγξει και να πιέσει εργαζομένους επικαλείται αξεπέραστες δυσκολίες στο να λύσει ζητήματα όπως τα λεωφορεία ή οι προσλήψεις στο ΕΣΥ. Αλλού διαστημικές ταχύτητες κι αλλού ο αραμπάς από την ταξικά μεροληπτική εφαρμογή των καινοτομιών.
Για τη διαφάνεια ας ερωτηθεί η Βουλή, όπου δεν έχει ακόμη απαντηθεί το ερώτημα για τη θνητότητα των κατά τόπους ΜΕΘ. Επτασφράγιστα τα μυστικά του έθνους…
Η δε συνιστώμενη ευελιξία, χωρίς πείσματα και δογματισμούς, η προθυμία να αναγνωριστούν αστοχίες και κυρίως η αναστοχαστικότητα πήραν κι έδωσαν στην υπόθεση της υποχρεωτικότητας και των αδιεξόδων που προκάλεσε. Κάποια δημοσκόπηση υποκατέστησε την κοινωνική «αδειοδότηση».
Σήμερα χρειάζεται θάρρος για να αναγνωρίσει κανείς το απλό, ότι μέσα στη σύγχυση κάτι από τα τόσα πρωτόγνωρα δεν λειτούργησε και πρέπει να τροποποιηθεί. Ο μύθος όμως μιλάει για έναν τέλειο και αλάνθαστο ηγέτη που, αντί για όλες τις πολύπλοκες συστάσεις της Έ. Βαγενά, περιορίζεται στο να δηλώνει ότι αυτός προσωπικώς πήρε την απόφαση μη επέκτασης της υποχρεωτικότητας στους εκπαιδευτικούς.
Αξίζει να ακούσει τη συνέντευξη όποιος πιστεύει ότι όλα αυτά δεν είναι παρά «υπερευαισθησίες των δικαιωματιστών». Μετράει ότι τα λέει η ειδική που διορίστηκε ομοφώνως ως πρόεδρος. Αλλιώς προς τι ο διορισμός της Έ. Βαγενά στη θέση της προέδρου της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής; Μήπως βάλει μυαλό στον Άδωνι και τον Βορίδη;
1. https://fb.watch/7EFkKDfl91/
2. Αν όλοι οι ανεμβολίαστοι υγειονομικοί (περίπου 10.000) εμβολιαστούν, το 52% θα γίνει 52,1%.
* Ο Παναγιώτης Τζανετής είναι γιατρός, πρώην πρόεδρος του ΕΚΑΒ
