Δημήτρης Αργυρός
Ο περίπατος της προέλασης των τζιχαντιστών και της γρήγορης κατάρρευσης του Μπααθικού καθεστώτος του Άσαντ δημιουργεί ποικίλα ερωτήματα. Γιατί κατέρρευσε σαν τραπουλόχαρτο το καθεστώς; Γιατί οι προστάτιδες δυνάμεις (Ρωσία/Ιράν) επέτρεψαν την κατάρρευση; Τι θα γίνει από εδώ και μπρος;
Προτού αρχίσω να δίνω κάποιες απαντήσεις καυτηριάζω τον ψευδοπροοδευτισμό των Ευρωπαίων που ασκούν κριτική και εναντιώνονται στον ισλαμισμό της Χαμάς και την Χεζμπολάχ και ανοίγουν τις αγκαλιές τους στους πολύ πιο επικίνδυνους τζιχαντιστές της Αλ Κάιντα και του Ισλαμικού Κράτους που με την βοήθεια της Τουρκίας κατέλαβαν την Συρία.
Παναραβισμός
Ο χώρος της Μέσης Ανατολής είναι γεμάτο φυλές, εθνότητες , θρησκείες και αιρέσεις θρησκειών, ειδικά μουσουλμανικών.
Η Μέση Ανατολή υπήρξε για αιώνες υποταγμένη στο Οθωμανικό ζυγό και στην συνέχεια υπήρξαν αποικίες των Βρετανών και των Γάλλων. Αποικιοκράτες που εκτός της καταστολής και της τρομοκρατίας ακολούθησαν με συνέπεια και μεγάλη επιτυχία την πολιτική “του διαίρει και βασίλευε”.
Ως αντίπαλο ρεύμα στους Ευρωπαίους αποικιοκράτες εμφανίστηκαν δύο ρεύματα που επιζητούσαν ενότητα απέναντι στους αποικιοκράτες.
Το πρώτο είναι το ρεύμα του πανισλαμισμού που όμως έβρισκε και βρίσκει τα όρια του στην διάσπαση των Μουσουλμάνων σε Σουνίτες και Σιίτες.
Το δεύτερο είναι του Παναραβισμού με σαφή εκσυγχρονιστικά, σοσιαλιστικά/εθνικά, αντιαποικιοκρατικά και αντιιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά.
Το εν λόγω ρεύμα έβρισκε τα δικά του όρια στην παραγωγή επιμέρους ταυτοτήτων που επικαθόριζαν την καθολική ταυτότητα του Άραβα.
Οι κάτοικοι αυτής περιοχής ήταν στην συντριπτική πλειοψηφία Άραβες. Ταυτόχρονα ήταν και Αιγύπτιοι, Λιβανέζοι , Σύριοι και Ιρακινοί, δηλαδή είχαν επιμέρους χαρακτηριστικά που συσχετίζεται με την γεωγραφία και την ιστορία της περιοχής. Χαρακτηριστικά που ηγεμόνευαν σε σχέση με το γεγονός ότι όλοι ήταν Άραβες.
Η δημιουργία των επιμέρους Αραβικών εθνικών κρατών οδήγησε στην εξουσία ελίτ και αστικές τάξεις οι οποίες δεν επιθυμούσαν έναν εσωτερικό ανταγωνισμό, άρα τις βόλευε ένα στενό εθνικό κράτος και όχι μια μεγάλη παναραβική ομοσπονδία.
Επίσης ο παναραβισμός δεν άρεσε σε καμία μεγάλη δύναμη είτε του δυτικού κόσμου, είτε της ΕΣΣΔ, που διαρκώς άμεσα και έμμεσα την υπόσκαπταν.
Όσο για τους ηγέτες των παναραβικών κινημάτων είχαν πάντα ένα ανταγωνισμό για το ποιος θα ηγηθεί μιας ενιαίας σοσιαλιστικής Αραβίας.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μην προχωρήσει η αραβική ενοποίηση και να χάσουν σε όλους τους πολέμους που έκαναν με το Ισραήλ.
Επίσης είχε ως αποτέλεσμα να μην γίνουν ποτέ οι εν λόγω χώρες πολιτικά, οικονομικά, παραγωγικά και τεχνολογικά πραγματικά ανεξάρτητα κράτη.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι εν λόγω χώρες δεν είχαν μια σχετική οικονομική και παραγωγική ανάπτυξη, ούτε πως δεν έπαιξαν ένα σχετικά αυτόνομο ρόλο τόσο απέναντι στις ΗΠΑ αλλά και και σε ένα βαθμό απέναντι στην ΕΣΣΔ.
Είναι κοινό μυστικό όμως πως σε ένα εξαιρετικά μεγάλο βαθμό στηρίζονταν στις πλάτες της ΕΣΣΔ και μετά την κατάρρευση της στις ΗΠΑ, την ΕΕ , και τώρα στην Κίνα.
Τι καθεστώτα ήταν;
Αναφέρομαι σε καθεστώτα τα οποία δεν ήταν αστικές δημοκρατίες δυτικού τύπου αλλά ούτε και χούντες νοτιοαμερικανικού και Ευρωπαϊκού τύπου (όπως πχ η δική μας χούντα).
Ήταν αυταρχικά καθεστώτα βοναπαρτιστικού τύπου (δηλαδή, υπό την εξουσία ενός ισχυρού άνδρα που ισορροπούσε μεταξύ των «πάνω και των «κάτω»).
Καθεστώτα τα οποία είχαν ισχυρή πολιτική νομιμοποίηση με κάποια στοιχεία λαϊκής συμμετοχής και λαϊκής κινητοποίησης ή ακόμη και στοιχεία άμεσης δημοκρατίας, όπως στην Λιβύη του Καντάφι ή και εργατικής αυτοδιαχείρισης, όπως η Αλγερία.
Ένα από τα πλέον προχωρημένα πειράματα Αραβικού σοσιαλιστικού παναραβισμού είναι η Συρία του Μπάαθ και της οικογένειας Άσαντ. Το ενδιαφέρον με το Μπάαθ στην Συρία είναι πως ξεκίνησε μέσα από τους κόλπους της φιλελεύθερης και κοσμικής σιιτικής αίρεσης του Αλαουιτών και των Χριστιανών αλλά κατάφερε σε ένα μεγάλο βαθμό να αγκαλιάσει για σημαντικό χρονικό διάστημα την πλειοψηφία του Συριακού πληθυσμού που ήταν σουνίτες. Ο κοσμικός χαρακτήρας του καθεστώτος και των Αλαουιτών επέτρεπε την ισότιμη και δημοκρατική έκφραση όλων των θρησκευτικών παραδόσεων. Αν υπήρχε ένα καθαρά μοντέλο πολιτικής κοσμικότητας στην Μέση Ανατολή ήταν η Συρία του Άσαντ και όχι το Ισραήλ.
Από την άλλη μεριά ως ένα βοναπαρτιστικό καθεστώς δεν επέτρεπε την πραγματική λαϊκή συμμετοχή και την πραγματική λαϊκή δημοκρατία/εξουσία.
Το χειρότερο είναι ότι τα ιδιοτελή συμφέροντα του καθεστώτος και της χειρότερο της οικογένειας Άσαντ έμπαιναν πάνω από τις ανάγκες της χώρας και της πλειοψηφίας του λαού. Με αποτέλεσμα η καταστολή και η διαφθορά της οικογένειας του Άσαντ να ακυρώσει τα θετικά βήματα και τις κατακτήσεις.
Η αντίδραση σε αυτή την κατάσταση πήρε το χαρακτήρα σουνιτικών εξεγέρσεων που βάφτηκαν με αίμα, όπως το 1982 με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.
«Αραβική άνοιξη».
Το 2010, 2011 και το 2012 ήταν η εποχή των εξεγέρσεων που ονομάστηκαν «Αραβική Άνοιξη».
Σε μια σειρά από χώρες της βορείου Αφρικής και της Μέσης Ανατολής ξέσπασαν αυθόρμητες (;) εξεγέρσεις που πατούσαν σε πραγματικά πολιτικά, υλικά και οικονομικά προβλήματα. Οι εξεγέρσεις όμως γρήγορα καπελώθηκαν από φανατικούς ισλαμιστές και είναι βέβαια ότι υποκινήθηκαν από τους Ευρωπαίους, το Ισραήλ και κυρίως από τις ΗΠΑ.
Εκείνη την ιστορική στιγμή τα καθεστώτα του Αραβικού εθνικισμού δεν αποτελούσαν κίνδυνο για τις ΗΠΑ και το δυτικό ιμπεριαλισμό αλλά δεν ήταν πλήρως υποταγμένα και λοξοκοίταζαν προς την Ρωσία και την Κίνα, όπως η Συρία. Τέλος αποτελούσαν κρατικούς μηχανισμούς και υλική δύναμη ενότητας των χωρών τους σε μια ιστορική συγκυρία που οι ΗΠΑ αλλά και η ΕΕ ήθελαν την πλήρη διάλυση (πχ Λιβύη) ή επιθυμούσαν καθεστώτα πλήρως υποταγμένα, όπως της Αιγύπτου.
Στην Συρία η Αραβική εξέγερση ύστερα από την βίαιη και αιματηρή καταστολή του Άσαντ πήρε γρήγορα το χαρακτήρα ενός άγριου εμφυλίου πολέμου.
Από την μια υπήρξε το καθεστώς του Άσαντ το οποίο κρατούσε μια κάποια λαϊκή νομιμοποίηση (κυρίως στις μειονότητες των Αλαουιτών και των χριστιανών) και των ενόπλων σουνιτών με ηγεμονία της Αλ Κάιντα και με την βοήθεια την Τουρκία και του Κατάρ.
Τα γεγονότα πήραν άλλη τροπή, όταν στο πόλεμο μπήκε εναντίον του Άσαντ το εντελώς ακραίο «Ισλαμικό κράτος»
Η δράση το «Ισλαμικού Κράτους» είχε ως αποτέλεσμα να δοθεί παράταση στον Άσαντ.
Οι ΗΠΑ έκαναν πίσω και επέτρεψαν στους Ρώσους να καθαρίσουν το παιχνίδι και να σώσουν το Άσαντ.
Σε αυτή την πολιτική συγκυρία ο Άσαντ δεν εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία που τους δόθηκε από το γεωπολιτικό παιχνίδι.
Σίγουρα οι συνθήκες δεν ευνοούσαν για μια οικονομική και παραγωγική κανονικότατα.Με ένα σωρό κυρώσεις πάνω στο κεφάλι της Συρίας να κτυπούν τους κατοίκους της Συρίας( 80% κάτω από το όριο της φτώχειας). Ενώ η οικογένεια του Άσαντ ζούσε σε συνθήκες απίστευτης ευμάρειας και χλιδής. Και το καθεστώς είχε εκφυλιστεί και διαφθαρεί σε βαθμό που δεν παίρνει επιστροφή.
Επίσης ο Άσαντ δεν έκανε και πολλά για να μπορέσει να υπερβεί τις αντιθέσεις μεταξύ Αλαουιτών/Χριστιανών και Σουνιτών.
Ο χρόνος έληξε και η λαϊκή νομιμοποίηση χάθηκε.
Ο Συριακός στρατός, ένας ετοιμοπόλεμο στρατός εξαρτιούνταν όλο και πιο πολύ από την διάθεση των Ρώσων να βοηθήσουν. Σε ένα μεγάλο βαθμό η τεχνολογική επιμέλεια βρίσκονταν στα χέρια των Ρώσων και την κατάλληλη στιγμή αυτή χάθηκε.
Σενάρια και αλήθειες
Ύστερα από την πτώση της Δαμασκού από τα «τζιχάντια»κυκλοφόρησε η παρακάτω φήμη. Λίγες μέρες πριν την «παρέλαση» των ισλαμιστών η Μόσχα διαμήνυσε στο Άσαντ να αφήσει την Τουρκία να μπει μέσα στο έδαφος της και επί της ουσίας να κόψει και τυπικά την Συρία στα δύο. Αυτό είχε και την σύμφωνη γνώμη και του Πούτιν.
Ο Άσαντ το αρνήθηκε και η Ρωσία τους άφησε στο έλεος του Αλλάχ. Δεν ξέρω, αν αυτό ισχύει αλλά είναι βέβαιο ότι η Ρωσία αλλά και το Ιράν εγκατέλειψαν τον Άσαντ και το καθεστώς του, τόσο γιατί τον θεωρούσαν καμένο χαρτί , όσο και γιατί πλέον αδυνατούσαν να του δώσουν την οποία βοήθεια.
Ειδικότερα για το Ιράν είναι σχεδόν σίγουρο πως η νέα ηγεσία της, ένας σιίτης Γκορμπατσόφ εγκαταλείπει την πολιτική του «άξονα της αντίστασης» που με στρατηγική ευστροφία είχε οργανώσει ο ΚασέμΣολεϊμανί, που δολοφονήθηκε από τις ΗΠΑ.
Κατά συνέπεια δεν βρέθηκαν στο πεδίο των μαχών οι Ιρανοί «φρουροί της Επανάστασης» για να σταματήσουν την προέλαση των τζιχαντιστών.
Είναι βέβαιο πως δύσκολα η Συρία στις υπάρχουσες συνθήκες θα γλυτώσει την διάλυση που υπέστη η Λιβύη. Ο στόχος των ΗΠΑ είναι να υπάρξει τριχοτόμηση. Ένα κρατίδιο Αλαουιτικό και Χριστιανικό, ένα μουσουλμανικό και ένα κουρδικό. Ο στόχος του Ισραήλ είναι να καταστρέψει το οπλοστάσιο του Συριακού στρατού. Την ίδια ώρα που οι φανατικοί μουσουλμάνοι γιόρταζαν την νίκη τους, το Ισραήλ βοβάρδιζε, και αυτοί χειροκροτούσαν. Ενώ πραγματοποιεί εισβολή πέρα από τα υψίπεδα του Γκολάν που είναι υπό Ισραηλινή κατοχή. Ταυτόχρονα στέλνει μηνύματα προς την Τουρκία να μην πειραχτούν οι Κούρδοι.
Η Τουρκία πάλι τρίβει τα χέρια της διότι το νεο-Οθωμανικό σχέδιο της προχωράει. Ένα γεγονός που θα πρέπει να κτυπήσει καμπανάκι και σε εμάς.
Σε ένα γενικότερο πλαίσιο βλέπω μια Συρία χωρισμένη ανάμεσα στο Ισραήλ, φιλοΙσραηλινούς και τη Τουρκία και φιλόΤουρκους.
Εντελώς χαμένοι βγαίνει η Χεζμπολάχ και οι Παλαιστίνιοι.
