Δημήτρης Αργυρός
Έχει περάσει μισός αιώνας από την εξέγερση του Πολυτεχνείου (17 Νοεμβρίου 1973 ) και αυτό ακόμη στοιχειώνει τα όνειρα κάθε εξουσίας και εξουσιαστή. Το «Πολυτεχνείο», όπως και κάθε εξέγερση ή επανάσταση δεν χωράει στις στενές ιδεολογικές φόρμουλες της μίας ή της άλλης πλευράς, για αυτό το λόγο ακόμη γοητεύει.
Πριν
Το “πραξικόπημα” του παλατιού το 1965 απέναντι στην κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου οδήγησε στα “Ιουλιανά του 65”. Στην εξέγερση του Αθηναϊκού λαού και της νεολαίας που«έβγαλε» στον δρόμο το κοινωνικό ζήτημα και το εξεγερσιακό πνεύμα της δεκαετίας του 60. Ενώ ανέδειξε μια αριστερά ανυπότακτη και επαναστατική, ενάντια στην ηττοπάθεια και στο συμβιβασμό της ΕΔΑ. Μια επαναστατική αριστερά που θα την ξανασυναντήσουμε στους πρώτους αντιδικτατορικούς πυρήνες, στην Νομική και στο Πολυτεχνείο, στην μαχόμενη πρωτοπορία του Ριζοσπαστισμού της Μεταπολίτευσης.
Οι διεθνείς εξελίξεις στην Μέση Ανατολή, οι βαθιές ταξικές συγκρούσεις στο εσωτερικό του Ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού, η πολύπλευρη πολιτική απονομιμοποίηση δημιούργησαν μια κρίση πολιτικής αντιπροσώπευσης, η οποία ενίσχυσε την προοπτική για την εκδήλωση ενός πραξικοπήματος.
Εξέλιξη την οποία είχαν αποδεχθεί και οι αριστερές δυνάμεις και παρόλα αυτά δεν έκαναν τίποτε: Η πλειοψηφία των ηγετών και των στελεχών της αριστεράς είχε έτοιμη μια βαλίτσα για την εξορία και την φυλακη, τόσο συμβιβασμένη ήταν. Ούτε η ΕΔΑ ούτε η άκρα αριστερά δεν επιχείρησε να δημιουργήσει αυτούς τους παράνομους μηχανισμούς για να αντισταθεί στο πραξικόπημα που έρχονταν. Εξαίρεση αποτελούν μόνο οι τροτσκιστές του ΚΔΚΕ (που ήταν όμως τυπικά παράνομοι , άρα είχαν παράνομο μηχανισμό), οι οποίοι δημιούργησαν μια απο τις πρώτες αντιδικτατορικές αντιστασιακέςομάδες τις ΔΕΑ (Δημοκρατικές επιτροπές αντίστασης).
Επί χούντας
Η χούντα των Συνταγματαρχών, μέλη του παραστατιωτικού αντικομμουνιστικού ΙΔΕΑ (Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών ) και στην πλειοψηφία τους άνθρωποι των ΗΠΑ και της CIA, πρόλαβαν τους Στρατηγούς και το παλάτι και επέβαλαν στρατιωτική δικτατορία στις 21 Απρίλη του 1967 με στόχο να γλυτώσουν την χώρα από τον ανύπαρκτο κομμουνιστικό κίνδυνο και τον παλαιοκομματισμό.
Η Ελληνική χούντα κτύπησε την δημοκρατική, αριστερή και εργατική πρωτοπορία και επιχείρησε με σχετική επιτυχία να εξαγοράσει και να «κοιμήσει» τις πιο πλατιές μάζες.
Η αντίσταση στα πρώτα δύο χρόνια υπήρξε από ένοπλες οργανώσεις του δημοκρατικού κέντρου και της αριστεράς, με κορυφαία αντιδικτατορική ενέργεια,την απόπειρα εκτέλεσης του δικτάτορα Παπαδόπουλου από τον ηρωικό Αλέξανδρο Παναγούλη, έναν κεντρώο τίμιο άνθρωπο και πολιτικό. Δηλαδή, πρόκειται για δράση οργανωμένων πρωτοπόρων μειοψηφιών και όχι μαζών, όπως συνέβη στην Νομική και στο Πολυτεχνείο.
Από το 1970 και εντεύθεν επιχειρήθηκε μια σταδιακή ελεγχόμενη αυταρχική φιλελευθεροποίηση. Ο στόχος ήταν μακροπρόθεσμα να δημιουργηθεί μια κοινοβουλευτική δημοκρατία, δίχως την αριστερά, μια κοινοβουλευτική δημοκρατία δίχως να είναι πραγματική δημοκρατία, μια δημοκρατία σαν αυτή της Τουρκίας. Η φιλελευθεροποίηση ήταν και μια αναγκαία εξέλιξη, καθώς η οικονομική κρίση του 1971 δεν άφηνε περιθώρια για την άσκηση μιας λαϊκίστικηςοικονομικής πολιτικής.
Εδώ Πολυτεχνείο
Μεγάλος βραχνάς για την χούντα αποδείχθηκε η νεολαία και ειδικότερα η νεολαία που φοιτούσε στα πανεπιστήμια, καθώς την έφερνε κοντά σε ανατρεπτικές ιδέες.
Βλέποντας και το παγκόσμιο κλίμα η χούντα θεωρούσε αναγκαιότητα τον έλεγχο των πανεπιστήμιων και των φοιτητών και αυτή ήταν και η αφορμή για να ξεκινήσει η εξέγερση στην Νομική πρώτα και στο Πολυτεχνείο αργότερα.
Μόνο που η εξέγερση δεν έμεινε κλεισμένη στα ζητήματα της δημοκρατικής διοίκησης των πανεπιστημίων, απέκτησε ευρύτερο αντιδικτατορικό περιεχόμενο. Με τον αγωνιζόμενο λαό, την εργατική τάξη και την νεολαία να ξυπνάει από ύπνο, να διώχνει τον φόβο και να βγαίνει στον δρόμο του αγώνα.
Το Πολυτεχνείο τυπικά έχασε, κατάφερε όμως να στείλει στο κάλαθο των αχρήστων την πολιτική της αυταρχικής φιλελευθεροποίησης, το πείραμα «Μαρκεζίνη», ενώ στην συνέχεια η σκληρή και σκοτεινή χούντα του Ιωαννίδη οδήγησε στην τραγωδία της Κύπρου.
Η εξέγερση του Πολυτεχνείο μαζί με την τραγωδία της Κύπρου, γέννησε την Μεταπολίτευση και απελευθέρωσε κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που δημιουργήσαν τον ανατρεπτικό ριζοσπαστισμό της περιόδου. Ο οποίος έπαιξε ένα καθοριστικό κοινωνικό αντιπολιτευτικό ρόλο έως και την περίοδο της Πανδημίας.
Γιατί;
Η αυταξία του Πολυτεχνείου βρίσκεται σε αυτή την «μαγική» λέξη: εξέγερση.
Όσο παραμένουν ανοικτά τα ζητήματα της ουσιαστικής εθνικής ανεξαρτησίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ταξικής , καπιταλιστικής αδικίας και της πραγματικής δημοκρατίας τότε το Πολυτεχνείο θα διδάσκει την ανυπακοή, την εξέγερση και την επανάσταση.
Θα διδάσκει ότι μόνο οργανωμένο μαχόμενος και συχνά ένοπλος λαός μπορεί να δώσει απάντηση και να ανοίξει νέους δρόμους.
