Πριν από λίγες μέρες ήρθε στα χέρια μου το βιβλίο του Κώστα Παπαβασιλείου: “Αγώνες Εργατών στα Ιωάννινα του Μεσοπολέμου” από τις Γιαννιώτικες εκδόσεις “Ίσνάφι” του φίλου Πάνου Βαδαλούκα και το “ρούφηξα”.
Πρόκειται για την αναθεωρημένη εκδοτική μεταφορά της μεταπτυχιακής εργασίας του συγγραφέα στο τμήμα της ιστορίας-Λαογραφίας του πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Με άλλα λόγια αναφερόμαστε σε ένα καθαρά ιστορικό επιστημονικό πόνημα το οποίο ακολουθεί με αυστηρότητά μια συγκεκριμένη μεθοδολογία: χρονολογική καταγραφή από το γενικό (την Ελληνική ιστορία της περιόδου) στο ειδικό (την τοπική εξιστόρηση). Με κύρια ερευνητική βάση τον Γιαννιώτικο και εθνικό τύπο, με έμφαση τον “Ριζοσπάστη” της περιόδου, για καθαρά πρακτικούς λόγους.
Ο συγγραφέας επιλέγει να επικεντρωθεί στην εξιστόρηση της κυρίαρχης πολιτικής συνιστώσας, δηλαδή του ΚΚΕ, και πολύ λιγότερο των Αρχειομαρξιστών, δηλαδή της άλλης μαζικής συνιστώσας (μέχρι το 1930), ίσως λόγω απουσίας ερευνητικού υλικού.
Το βιβλίο θέτει στην βάσανο της έρευνας, της μελέτης και της ανάλυσης την ιστορία των κομμουνιστών των σοσιαλιστών και των ταξικά συνειδητοποιημένων εργατών των Ιωαννίνων την περίοδο του Μεσοπολέμου.
Ας σημειωθεί ότι ο Μεσοπόλεμος ήταν η περίοδος ανάμεσα στο Α’ παγκόσμιο πόλεμο και στο Β’ παγκόσμιο πόλεμο, μια περίοδος έντονων ιμπεριαλιστικών συγκρούσεων, ταξικών αντιπαραθέσεων και ανόδου του φασισμού/ ναζισμού, ως συστημικού αντίπαλου δέους στον κομμουνιστικό κίνδυνο.
Ο συγγραφέας εξιστορεί την ηρωική, τραγική και συνάμα λησμονημένη ιστορία αυτών των στρατευμένων ανθρώπων στην κοινωνική απελευθέρωση.
Αγωνιστές και αγωνίστριες που λοιδορήθηκαν, κυνηγήθηκαν, βασανίστηκαν και εξορίστηκαν, όχι κυρίως για αυτά που έκαναν (τις επαναστατικές τους πράξεις) αλλά για αυτά που πίστευαν.
Η εν λόγω μαχόμενη κοινότητα των ανδρών και των γυναικών αποτέλεσε έναν ζωντανό προοδευτικό αγωνιστικό φάρο μέσα σε ένα άκρως και βαθιά συντηρητικό Γιαννιώτικο περιβάλλον, συμμετέχοντας στην συγκρότηση της εργατικής τάξης ως υποκείμενου ταξικής σύγκρουσης.
Η εργατική τάξη ως υποκείμενο κοινωνικής χειραφέτησης δημιουργείται μέσα από την καθημερινή ζωή, τον αγώνα και την πάλη, σε ενότητα και αντίθεση με τις άλλες κοινωνικές τάξεις και στρώματα: είτε είναι δυνάμει συμμαχικά κοινωνικά στρώματα, όπως οι αγρότες και οι μικροαστοί είτε εντελώς ανταγωνιστικά και εχθρικά όπως η αστική τάξη.
Σε σχέση και σε συνδυασμό με τις παραγωγικές συνθήκες /μέσα/ σχέσεις αλλά και την ύπαρξη και την δύναμη του υποκειμενικού παράγοντα (κόμματα/ μέτωπα/ συνδικάτα).
Από την σκηνή των «Αγώνων Εργατών…» εμφανίζονται αγωνιστές του εργατικού κινήματος, σαν τον Ανδρέα Βενέτη, που ήταν ηγετική μορφή των “παλαιών πολεμιστών”, της κομμουνιστικής οργάνωσης Ιωαννίνων και των σωματείων. Τα αδέρφια Βασίλη Καρασκόγια, ιδρυτικό μέλος ο πρώτος του πρώτου σοσιαλιστικού πυρήνα, υποψήφιος βουλευτής του Ενιαίου Μετώπου και αργότερα μέλος του “Σπάρτακου”. Ο αδελφός του Περικλή Καρασκόγια, που συμμετείχε στην απόδραση των κομμουνιστών από τις φυλακές Συγγρού. Ο Γιάννης Μεργκούνης που ήταν πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Ιωαννίνων. Εμφανίζονται όμως και διανοούμενοι σαν τον Εβραίο σοσιαλιστή ποιητή Γιωσέφ Ελιγιά. Ή σαν τον γιατρό (τον κόκκινο δήμαρχο των εργατικών σωματείων το 1944), Πέτρο Αποστολίδη. Εμφανίζονται πολύ περισσότεροι επώνυμοι και ανώνυμοι που κράτησαν στις πλάτες τους το βάρος της ευθύνης των αγώνων για την κοινωνική χειραφέτηση. Ανεξάρτητα με το εάν άντεξαν, λύγισαν ή έσπασαν, αξίζουν την τιμή. Σε μεγάλο βαθμό οι δικοί τους αγώνες είναι η βάση των δικών μας κοινωνικών και πολιτικών κεκτημένων, όσο υπάρχουν ακόμη.
Το “Αγώνες Εργατών…” είναι μια εισαγωγή στην τοπική εργατική ιστορία των Ιωαννίνων,που θέτει ερωτήματα, για τους επόμενους ερευνητές αλλά και για τους αναγνώστες , που θα ήθελαν να ψάξουν ειδικότερα ζητήματα. Όπως άλλωστε πράτει κάθε σοβαρή ερευνητική εργασία. Με τις επιστημονικές ερωτήσεις και απαντήσεις να αποτελούν μία δυναμική ενότητα, μια ζωτική ρέουσα πραγματικότητα. Οι επιστημονικές απαντήσεις δεν είναι πάντα ούτε δεδομένες ούτε σταθερές, διευρύνουν το επιστημονικό πεδίο, γεννώντας νέα ερωτήματα, αλλάζοντας το επιστημονικό παράδειγμα. Βέβαια ή το πλέον σύνηθες είναι όλα τα παραπάνω να μην είναι τόσο πολιτικά αθώα και ούτε επιστημονικά ανιδιοτελή.
Ο συγγραφέας φιλοδοξεί να αποτελέσει η εκδοτική απόπειρα του μια μικρή συμβολή στην ιστορική αυτογνωσία και την ταξική συνείδηση της σύγχρονης εργατικής τάξης.
Νομίζω ότι δύναται να γίνει, αρκεί αυτό το ευκολοδιάβαστο ιστορικό βιβλίο να συναντήσει τους αναγνώστες της σύγχρονης εργατικής τάξης και αυτό από μόνο του αποτελεί μια άλλη μεγάλη περιπέτεια.
Αν θέλετε πάντως να μπείτε στην βάσανο της ανάγνωσης και της ιστορικής/ πολιτικής αναζήτησης, το βιβλίο υπάρχει στα τοπικά βιβλιοπωλεία , προσωπικά το είδα στην βιτρίνα του βιβλιοπωλείο του «Αναγνώστη».
