Δημήτρης Αργυρός
Επιστροφή στην δημοκρατία
Πριν από 50 χρόνια η χούντα των Συνταγματαρχών (συνωμότες του ακροδεξιού “ΙΔΕΑ” και πράκτορες της CIA) επιστρέφει την κυβερνητική εξουσία στο πλέον παλαιοκομματικό, τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.
Ας σημειωθεί πως η δικαιολογία των χουντικών ήταν ότι ήθελαν να σώσουν τη Ελλάδα από τους παλαιοκομματικούς που άνοιγαν το δρόμο στους «κομμουνιστές».
Από αυτή την άποψη η αποτυχία της χούντας ήταν απόλυτη: Αυτοί οι «ντούροι» εθνικιστές του «πατρίς /θρησκεία/οικογένεια» με το πραξικόπημα ενάντια στο Μακάριο έδωσαν την ευκαιρία στη Τουρκία να επέμβει στην Κύπρο. Ενώ η διάλυση του στρατεύματος ήταν τόσο μεγάλη που δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν την Τουρκία. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες η επιστροφή της εξουσίας στους πολιτικούς ήταν η μόνη λύση και μάλιστα στους παλαιοκομματικούς.
Η δικτατορία, η τραγωδία της Κύπρου (με ευθύνη και του Κ. Καραμανλή για τον Αττίλα 2), η εξέγερση του Πολυτεχνείου που μαζί με το κλίμα του “Μάη του 68” γέννησε τον ριζοσπαστισμό της Μεταπολίτευσης, λειτούργησαν ως “πονηριές της ιστορίας” και οδήγησαν στην σημερινή αστική δημοκρατία, την πιο ολοκληρωμένη αστική δημοκρατία που έχει γνωρίσει αυτός ο τόπος.
Με ένα νέο φιλελεύθερο σύνταγμα, δίχως βασιλιά, με νομιμοποίηση όλων των κομμάτων, ακόμη και του ΚΚΕ και των δυνάμεων της άκρας αριστεράς. Νομιμοποίηση που έχει όμως την αποδοχή του εν λόγω αστικού συντάγματος από τις εν λόγω δυνάμεις, ειδικά από το ΚΚΕ. Κατά συνέπεια είχαμε το ουσιαστικό κλείσιμο του ρήγματος που είχε ανοίξει ο εμφύλιος πόλεμος. Το επόμενο βήμα σε αυτή την διαδικασία ήταν η αναγνώριση της εθνικής αντίστασης του ΕΑΜ από το ΠΑΣΟΚ. Και τέλος ο «ιστορικός συμβιβασμός » με τη συγκυβέρνηση ΝΔ/ΣΥΝ.
Η Μεταπολίτευση
Αυτό όμως το οποίο ήταν καθοριστικό τουλάχιστον για τα πρώτα 10 χρόνια της νέας περιόδου που ονομάστηκε Μεταπολίτευση ήταν η είσοδος στο προσκήνιο της ιστορίας των λαϊκών μαζών. Μια δυναμική παρέμβαση των λαϊκών μαζών μέσα από την πρωτόγνωρη και συχνά πρωτοπόρα δράση των δυνάμεων του επίσημου Κομμουνιστικού κινήματος αλλά κυρίως αυτού που ονομάζεται ριζοσπαστισμός της Μεταπολίτευσης.
Το σύμπαν των ρευμάτων, των αντιλήψεων και των δυνάμεων του ριζοσπαστισμού της Μεταπολίτευσης δεν έχει τύχει έως τώρα μιας σοβαρούς επιστημονικής ανάλυσης ακαδημαϊκού τύπου. Ίσως γιατί πλευρές του ριζοσπαστισμού της Μεταπολίτευσης παραμένουν ζωντανές και αυτό φοβίζει τις πλήρως ενσωματωμένες ακαδημαϊκές, πανεπιστημιακές έδρες. Άσε, που δεν θα πούλαγαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στα ιδεολογικά, πολιτικά και οικονομικά χρηματιστήρια τους.
Ο ριζοσπαστισμός της Μεταπολίτευσης είναι ενα πολυσύνθετο φαινόμενο καθώς εμπεριέχει :1) Τις νόμιμες δυνάμεις της άκρας αριστεράς (μαοϊκούς, τροτσκιστέςκτλ). 2) Τις δυνάμεις της ένοπλης αριστεράς (ΕΛΑ, 17Ν, κτλ). 3)Τον χώρο της αναρχίας και της Αυτονομίας. 4) Το μητροπολιτικό χώρο που ονομάστηκε “Εξάρχεια”, ένα χώρο μιας γενικευμένης πολιτικής, κοινωνικής και πολιτιστικής αμφισβήτησης. 5)Τον κόσμο και τα ρεύματα της αντικουλτούρας και του αντεργκράουντ.(Μουσική, τέχνες, εναλλακτικές εκδόσεις, φιλοσοφικές πολιτικές και θρησκευτικές θεωρήσεις, τρόπος ζωής κτλ).
Η χρησιμότητα του ριζοσπαστισμού
Δίχως τον ριζοσπαστισμό της Μεταπολίτευσης δεν θα υπήρχαν οι άγριοι κοινωνικοί αγώνες της πρώτης περιόδου της Μεταπολίτευσης έως το 1981. Δεν θα υπήρχαν οι ακηδεμόνευτοι εργατικοί αγώνες, οι άγριες απεργίες και το “εργοστασιακό κίνημα” της περιόδου 1975-1978. Δεν θα υπήρχε το κίνημα της νεολαίας , το κίνημα των καταλήψεων στέγης, καθώς και το κίνημα των καταλήψεων των πανεπιστημιακών σχολών της περιόδου 1979-1980 και εντεύθεν.
Πάρα το γεγονός πως υπάρχουν ακόμη ενεργές πλευρές του ριζοσπαστισμού της Μεταπολίτευσης, σε ένα μεγάλο βαθμό ο ριζοσπαστισμός της Μεταπολίτευσης εξάντλησε τις δυναμικές του την δεκαετία του 90 ύστερα από τη κατάρρευση του “υπαρκτού σοσιαλισμού”. Όχι γιατί υπήρχε μια θετική εικόνα για το σοβιετικό σύστημα από τις δυνάμεις του ριζοσπαστισμού της Μεταπολίτευσης, το εναντίον θα έλεγα, αλλά διότι η κατάρρευση του “υπαρκτού” οδήγησε τις επαναστατικές ανατρεπτικές ιδέες σε πλήρη ανυποληψία. Κάτι που συνεχίζεται εως και τα σήμερα: Από μια πλευρά έχουμε υπερβεί την εποχή των επαναστάσεων και έχουμε μπει στην εποχή των εξεγέρσεων.
Είναι σημαντικό να τονιστεί το παρακάτω: Από τις κυρίαρχες ιδεολογικές αντιλήψεις για ευνόητους λόγους συχνά ταυτίζεται ο ριζοσπαστισμός της Μεταπολίτευσης με τον λαϊκισμό της δεκαετίας του 1980, κατά βάση Πασοκικής προέλευσης.
Κάτι που είναι απολύτως ψευδές: Ο λαϊκισμός είναι η εκδήλωση του εκφυλισμού και της αλλοτρίωσης του λαϊκού πολιτισμού / παράγοντα /δυνάμεων. Ο ριζοσπαστισμός της Μεταπολίτευσης πάλι ήταν η αυθεντική εκδήλωση των επαναστατικών/ ανατρεπτικών δυναμικών του λαϊκού και εργατικού πολιτισμού.
Δίχως τον ριζοσπαστισμό αυτής της περιόδου η Μεταπολίτευση δεν θα ήταν ίδια. Και ίσως δεν θα μιλάγαμε για την Μεταπολίτευση με αυτόν το τρόπο.
Πάνω από όλα δεν θα υπήρχε ο τρόμος των κυρίαρχων ταξεων από την ενότητα του “όπλου της κριτικής” με την “κριτική των όπλων” με αποτέλεσμα να μείνουν όρθια επι μακρόν μια σειρά από λαϊκές και εργατικές κατακτήσεις έως και την εποχή των μνημονίων.
Κατά συνέπεια η ίδια η διαδικασία της Μεταπολίτευσης σε μια μεγάλη ιστορική περίοδο μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του 1980 αλλά και ύστερα είχε εγγράψει στο εσωτερικό της τις ριζοσπαστικές δυναμικές.
Η σιωπή του ριζοσπαστισμού
Ενώ δεν είναι λάθος να δούμε τον ριζοσπαστισμόαυτής της περιόδου με 4 αλληλένδετους τρόπους: 1) Ως μια μαχόμενη κριτική της κυρίαρχης αριστεράς, του δογματισμού του σοβιετικού μαρξισμού και των αριστερίστικων εκδοχών του. 2) Ως μια γενικευμένη εκδήλωση μιας εγελιανής αρνητικότητας με έντονα όμως τα στοιχεία μιας επικούρειας απόκλισης. 3) Ως μια προσωρινή αυτόνομη ζώνη, όπως θα το έθετε ο αναρχικός σούφι Hakim Bey. 4) Ως μια λαϊκή /εργατική πρακτική που παράγει μια εξεγερμένη γνώση /εξουσία όπως θα το έθετε ο Μ. Φουκώ.
Με βάση αυτούς τους 4 τρόπους ο ριζοσπαστισμός της Μεταπολίτευσης δεν προδόθηκε, δεν εκφυλίστηκε, δεν ηττήθηκε και δεν ολοκληρώθηκε. Σιώπησε όπως σιωπά κάθε γνήσια εξέγερση καθώς μόνο έτσι παραμένει μια μη-αφομοιωτική διεργασία.
Πρόκειται για μια ενεργητική σιωπή των καταπιεσμένων περιμένοντας τις συνθήκες για να εμφανιστούν με “νεα ρούχα”. Με τα σχεδόν μυστικιστικά λόγια του Ζ. Μπατάιγ: οι εξεγέρσεις σωπαίνουν, γιατί μεταφέρουν μια “αλήθεια που μόνο η σιωπή δεν προδίδει”.
