Δημήτρης Αργυρός
Δίχως ιδεολογική βάση
Η μάχη για την ηγεσία έχει ανάψει στο ΠΑΣΟΚ, σε αυτόν τον δεύτερο πυλώνα της Ελληνικής κεντροαριστεράς. Ή μήπως πρόκειται για το πρώτο, βασικό , πυλώνα της Ελληνικής κεντροαριστεράς ή ακόμη και ολοκλήρου του πολιτικού συστήματος, από την άκρα δεξιά έως και τις παρυφές της άκρας αριστεράς;
Το πλέον σημαντικό είναι ότι διεξάγεται ένας αγώνας για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ αλλά δίχως μια ξεκάθαρη ιδεολογική βάση ανάμεσα στους υποψήφιους μνηστήρες. Δεν έχουν κατατεθεί και είναι αμφίβολο ότι θα κατατεθούν ιδεολογικές και πολιτικές πλατφόρμες που να διαχωρίζουν τους υποψήφιους προέδρους.
Απολύτως λογικό από μια άποψη: Η ιδεολογική βάση του ΠΑΣΟΚ χάθηκε κάπου ανάμεσα στην μετάβαση από την αλλαγή στο εκσυγχρονισμό.
Ενώ έγινε «κουρέλι» στην εποχή της μνημονιακής διακυβέρνησης και συγκυβέρνησης με την ΝΔ. Από τότε μοιάζει πιο πολύ με αποκούμπι της ΝΔ ή του ΣΥΡΙΖΑ παρά με ένα κόμμα που με βάση μια ιδεολογία και μια πολιτική διεκδικεί την εξουσία.
Θα είναι όμως λάθος να πούμε ότι το σημερινό ΠΑΣΟΚ δεν έχει ιδεολογική βάση.
Οι ιδεολογικές σταθερές του σημερινού ΠΑΣΟΚ κινούνται στο χώρο της πλέον δεξιάς Ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, που επιχειρεί να συνδυάσει την καπιταλιστική αγορά, τον κοινωνικό φιλελευθερισμό, τον δικαιωματισμό, τον αντλαντισμό και την πράσινη ανάπτυξη.
Το ζητούμενο ποιος θα κερδίσει Κασσελάκη, Μητσοτάκη
Ο αγώνας για την εξουσία στο ΠΑΣΟΚ έχει ως διακύβευμα την ηγετική ικανότητα του όποιου προέδρου οδηγήσει το ΠΑΣΟΚ στην δεύτερη θέση και αύριο στην κυβερνητική εξουσία.
Κατηγορώντας τον νυν πρόεδρο, ότι απέτυχε να φέρει το ΠΑΣΟΚ στην δεύτερη θέση όπως είχε υποστηρίξει.
Φυσικά, αν αναλύσουμε τα πράγματα βαθύτερα, η μάχη για την εξουσία του ΠΑΣΟΚ μεταξύ των μνηστήρων δεν είναι παρά μια άλλη έκφραση της κρίσης της πολιτικής εκπροσώπησης και διαμεσολάβησης που βγήκε στην επιφάνεια ύστερα από τις ευρωεκλογές.
Πρόκειται για την πολιτική και πολιτισμική κρίση της ενότητας του Μητσοτακισμού/Πασοκισμού, η οποία ως πολιτική, κομματική, πολιτισμική και ιδεολογική οντότητα συναντάται σε όλο το πολιτικό φάσμα.
Αλλά πώς φτάσαμε εδώ: Για να απαντήσω, θα πρέπει να πάμε στην περίοδο της δημιουργίας του ΠΑΣΟΚ την περίοδο της Μεταπολίτευσης.
Από το μπλοκ της Αλλαγής…
Όταν έπεσε η χούντα το παλαιό πολιτικό κέντρο πρόσφερε την πολιτική ηγεσία στον Ανδρέα Παπανδρέου, γιό του “Γέρου της δημοκρατίας”, που στα νιάτα του πέρασε από τον τροτσκισμό, στις ΗΠΑ έγινε νεομαρξιστής καθηγητής πανεπιστήμιου, που συνδύαζε τον νεοκενσιανισμό, την ριζοσπαστική πολιτική σκέψη και την αριστερή σοσιαλδημοκρατία.
Ο Α. Παπανδρέου πάλι επέλεξε να εκφράσει και να ηγηθεί μιας νέας -καινοτόμας- πολιτικής κατάστασης και συλλογικότητας με ριζοσπαστικά αριστερά χαρακτηριστικά, με κόμβους την αυτοδιαχείριση, τον σοσιαλισμό και την λαϊκή / εθνική κυριαρχία.
Αυτό δεν σημαίνει πως δεν ενσωμάτωσε δεξιούς σοσιαλδημοκράτες, οπαδούς της εθνικής λαϊκής ανάπτυξης, κεντρώους πολιτικάντηδες, πρώην δεξιούς ή και ακροδεξιούς.
Μόνο που σε αυτή την νέα πολιτική κατάσταση πράγματων τον τόνο και την ψυχή την πρόσφερε ο γοητευτικός και πολιτικά ταλαντούχος Α. Παπανδρέου. Το ΠΑΣΟΚ δεν θα ήταν αυτό που ήταν δίχως τον Α. Παπανδρέου. Ίσως και να μην υπήρχε ως ΠΑΣΟΚ, δεν θυμάμαι ποιος το είπε, νομίζω ο Κατσιφάρας: Δίχως τον Ανδρέα δεν θα μας ήξερε ούτε ο θυρωρός της πολυκατοικίας και είχε απολύτως δίκαιο.
Κανείς σαν τον Α. Παπανδρέου και κανείς μετά, σαν τον Α. Παπανδρέου. Μια ακόμη απόδειξη της εποχής, όπου η πολιτική είχε σχετική αυτονομία και πλήρη ηγεμονία επί της οικονομίας. Μια συνθήκη που έχει οριστικά χαθεί στις μέρες μας και η πολιτική έχει γίνει θεραπαινίδα της καπιταλιστικής οικονομίας.
Η ιστορία είναι αμείλικτη: Χρόνο με το χρόνο την δεκαετία του 1970 τα ριζοσπαστικά αριστερά χαρακτηριστικά του ΠΑΣΟΚ υποβαθμίζονταν υπέρ μιας ιδιόρρυθμης σοσιαλδημοκρατίας που ενοποιούσε το χώρο του κέντρου, το ΕΑΜικό μπλοκ και τμήμα του ριζοσπαστισμού της Μεταπολίτευσης.
Αναφέρομαι στο πολιτικό και κοινωνικό μπλοκ της Αλλαγής που κατάκτησε την κυβερνητική εξουσία στις 18 Οκτωβρίου του 1981 με σύνθημα της ΑΛΛΑΓΗΣ.
Προτού βέβαια το ΠΑΣΟΚ ανέλθει στα σκαλοπάτια της εξουσίας είχε πατήσει πόδι στο κοινωνικό χώρο, στα εργατικά σωματεία και στους συνεταιρισμούς, καθώς και στην τοπική αυτοδιοίκηση, κάτι που δεν κατάφερε ποτέ ο ΣΥΡΙΖΑ.
Βέβαια η κατάκτηση της κυβερνητικής εξουσίας οδήγησε στην ηγεμονία του ΠΑΣΟΚ στα εργατικά σωματεία, στους αγροτικούς συνεταιρισμούς και στην τοπική αυτοδιοίκηση. Με αποτέλεσμα την γέννηση μιας νέας εργατικής και αγροτικής αριστοκρατίας, από τηνεργατική και αγροτική νέα βάρδια που βγήκε από την Μεταπολίτευση.
Ενώ μέσα από το κυβερνητικό ΠΑΣΟΚ αναδείχθηκε και μια νέα κομματικοδίαιτη και κρατικοδίαιτη αστική τάξη που ενσωματώθηκε γρήγορα στην ΛΜΑΤ, στην λούμπεν μεγαλοαστική τάξη (έννοια που γεννήθηκε από το παλαιοκαιρίσιο λόγο του ένοπλου ΠΑΣΟΚ, δηλαδή της 17Ν).
Η εν λόγω κοινωνική βάση μέσα από μεταλλάξεις συνεχίζει και σήμερα και είναι η αιτία που κυρίως στην επαρχία το ΠΑΣΟΚ κρατάει δυνάμεις πχ η Πασοκική εξουσία στο συνεταιρισμό της Πίνδου στα Γιάννενα.
Η κυβερνητική πολιτική του ΠΑΣΟΚ τα 4 πρώτα χρόνια κινήθηκε σε μια φιλολαϊκή και φιλεργατικήκατεύθυνση με δανεικά αλλά όχι αγύριστα. Αποτελώντας μια «πολιτική ανωμαλία» σε μια περίοδο που στην δύση φυσούσε ένας δυνατός αντεργατικός νεοφιλελεύθερος άνεμος με βάση τις ΗΠΑ του Ρήγκαν και την Μ. Βρετανία της Θάτσερ.
Στην δεύτερη 4ετια επιχειρήθηκε μια προσαρμογή σε νεοφιλελεύθερα πλαίσια όχι δίχως ισχυρές εργατικές αντιστάσεις, γνωστό το «Τσοβόλα δώστα όλα», ύστερα από δύο χρόνια έντονων ταξικών αγώνων που οδήγησαν και στην διάσπαση της ισχυρής εργατικής παράταξής του ΠΑΣΟΚ, την ΠΑΣΚΕ.
Στην εξωτερική πολιτική από την άλλη η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ επιχείρησε να συνδυάσει τον ΝΑΤΟικό αντλαντισμό και τον ΕΟΚισμό με την γραμμή των αδέσμευτων που βρίσκονται ανάμεσα στο μπλοκ των ΗΠΑ/ ΝΑΤΟ και του «υπαρκτού σοσιαλισμού».
Εγκαταλείποντας γρήγορα το «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο», «έξω οι βάσεις των ΗΠΑ». Με την κατάκτηση της εξουσίας από το ΠΑΣΟΚ, μέσα σε ένα χρόνο,«…το ίδιο συνδικάτο…» έγινε ναι στο ΕΟΚ, ναι στο ΝΑΤΟ, ναι στις βάσεις του θανάτου.
Στο φαγοπότι του εκσυγχρονισμού.
Στο τέλος της δεκαετίας του 80 η εσωτερική ενδοκαπιταλιστική σύγκρουση οδήγησε το Α. Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ στο «ειδικό δικαστήριο» και στην συγκυβέρνηση ΝΔ/ΣΥΝ και στον «ιστορικό συμβιβασμό».
Παρά την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» η αντίσταση στην φιλελεύθερη διακυβέρνηση του πατέρα Μητσοτάκη οδήγησε τον βαριά άρρωστο Α. Παπανδρέου στην νέα Πασοκική διακυβέρνηση.
Το «σοσιαλιστικό όνειρο» όμως είχε τελειώσει και στην «ΕΕ του Μάαστριχτ» φυσούσαν βαθιά νεοφιλελεύθεροι άνεμοι. Ο ίδιος ο Α. Παπανδρέου,ύστερα από την υπογραφή της συνθήκης του Μάαστριχτ αναφέρθηκε στην σκοτεινή εποχή της ΕΕ που έρχεται και αποδέχθηκε την ήττα της οποίας κοινωνικής σοσιαλιστικής Ευρώπης και Ελλάδος.
Ο θάνατος του Α. Παπανδρέου απελευθέρωσε τις νεοφιλελεύθερες κρατικοδίαιτες δυνάμεις μέσα στο ΠΑΣΟΚ, δια του ψευδοεκσυχρονισμού του Σημίτη.
Από εκεί και ύστερα, χρόνο με το χρόνο, ο κρατικοδίαιτος νεοφιλελευθερισμός οδήγησε στην πλήρη μετάλλαξη τόσο στο ΠΑΣΟΚ, όσο και το ίδιο το κράτος.
Πρόκειται για ένα επιτυχημένο κρατικοδίαιτο νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα το οποίο μέσα από προσαρμογές ηγεμόνευσε και στην ΝΔ του Μητσοτάκη.
Αυτή είναι και η κύρια αιτία που το ΠΑΣΟΚ, το όποιο σύγχρονο ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να κάνει την διαφορά. Αφού έκανε σαν τα μούτρα όλο το επίσημο κομματικό σύστημα, δεν αναγνωρίζεται ως κάτι ξεχωριστό και εναλλακτικό και ούτε το θέλει.
Εν τέλει
Η οικοδόμηση μιας εναλλακτικής απέναντι στο Μητσοτάκη δεν βρίσκεται ούτε σε αυτό ή σε ένα άλλο ΠΑΣΟΚ, ούτε σε αυτό ή ένα άλλο ΣΥΡΙΖΑ, ούτε καν στην τυπική κεντροαριστερή ενότητα τους.
Χρειάζεται ένα πραγματικό νέο καινοτόμο σχέδιο, πρόγραμμά, συλλογικότητα, όπως ήταν στην Μεταπολίτευση το ΠΑΣΟΚ του Α. Παπανδρέου.
Μια νέα συλλογική ταυτότητα που με μαζικό τρόπο θα ξαναθέτει το ζήτημα της εθνικής ανεξαρτησίας, της λαϊκής κυριαρχίας και του σοσιαλισμού με σύγχρονους ταξικούς διεθνιστικούς όρους.
