Δημήτρης Αργυρός
Με αφορμή τον θάνατο της Βασίλισσας Ελισάβετ, ας μου επιτραπούν τα παρακάτω σχόλια:
Καταρχάς λίγη φιλοσοφία
Σε ένα γενικότερο πλαίσιο σε σχέση με το πολίτευμα της Βασιλείας μπορούμε να υποστηρίξουμε τα παρακάτω:
Στην αρχή οι ανθρώπινες κοινωνίες δεν είχαν ανάγκη από κάποιους που να τους διοικούν ή να τους κυβερνούν, όλοι μαζί ζούσαν σε αταξικές κοινωνίες και αγωνίζονταν κυρίως ενάντια στην φυσική αναγκαιότητα.
Η παραγωγική ανάπτυξη, η πληθυσμιακή έκρηξη έφερε την ταξική και στην συνέχεια την έμφυλη διάκριση, οδήγησε στην κοινωνική ανισότητα που για να έχει βάση έπρεπε να εκδηλωθεί και ως φυσική ανισότητα, οδήγησε σε ένα γενικευμένο πόλεμο όλων εναντίον όλων.Για να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση εφευρέθηκε η πολιτική κοινωνία με τους θεσμούς, τους νόμους, τους μύθους και την πραγματική ή κατασκευασμένη ιστορία.
Η ιστορική αρχή της πολιτικής κοινωνίας στηρίχθηκε σε ήρωες που μετουσιώθηκαν σε Βασιλείς και Μονάρχες εκφράζοντας το συνολικό καλό. Λόγου χάρη μια τέτοια μορφή είναι η Βασιλεία των Φιλοσόφων του Πλάτωνα αλλά και σε ένα μεγάλο βαθμό οι Ελληνικοί μύθοι.
Είναι φανερό ότι μιλάμε για μια ουτοπική συνθήκη, μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις αυτοί οι Μονάρχες έδρασαν για χάρη του γενικού καλού, απεναντίας θεσμοθέτησαν την κυριαρχία τους και την μετουσίωσαν σαν να πρόκειται για μια φυσική εξέλιξη, σαν δομημένη φυσική, κοινωνική ανισότητα, σαν να πρόκειται για μια επιλογή του Θεού.
Γρήγορα όμως η πολιτική κοινωνία κατανόησε ότι δεν μπορεί και δεν πρέπει να κυβερνήσει ένας με την βοήθεια της οικογένειάς του.
Αυτό οδήγησε στην δημιουργία ενός ολόκληρου στρατού από γραφειοκράτες, ιερείς, αριστοκράτες, ολιγάρχες κτλ που στήριζαν την κυριαρχία του ενός.
Βέβαια εμφανίστηκε και το ακριβώς αντίθετο μοντέλο. Η εξουσία του ενός, του Βασιλιά και του Μονάρχη ενοποιούσε τις αντιθέσεις των αρχόντων και εξασφάλιζε την κοινωνική και πολιτική ειρήνη. Για αυτό το λόγο αυτοί οι Βασιλιάδες αγαπήθηκαν από τον λαό σε σχέση με τους άρχοντες που τους έβγαζαν το λάδι.
Στην απέξω της διακυβέρνησης είχαν μείνει οι πολλοί, το πλήθος του Σπινόζα, ο χορός της αρχαίας τραγωδίας, που έκρινε, κατέκρινε, έκανε εξεγέρσεις και επαναστάσεις, ανέβαζε και κατέβαζε Βασιλιάδες, άρχοντες και τύραννους.
Ήταν απόλυτα λογικό μέσα στην ιστορική εξέλιξη οι πολλοί να διεκδικήσουν μερίδιο εξουσίας και γιατί όχι ολόκληρη την εξουσία μόνοι τους ή διά αντιπροσώπων.
Κάπως έτσι οδηγηθήκαμε στην άμεση και στην συνέχεια την έμμεση δημοκρατία ή όποια δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας συνδυασμός των τριών πολιτευμάτων, δηλαδή, της Βασιλείας, της αριστοκρατίας και της άμεσης δημοκρατίας.
Σε σχέση με τα παραπάνω, ας θυμηθούμε τι έλεγε με τον τρόπο του ο Αριστοτέλης.
Δεν έχει νόημα, αν κυβερνάει ο ένας, οι λίγοι ή οι πολλοί, αρκεί να κυβερνούν με γνώμονα το γενικό καλό.
Αν όμως αυτό δεν ισχύει και κυβερνούν με γνώμονα την ιδιοτέλεια, τότε η Βασιλεία μετατρέπεται σε Τυρρανία, η Αριστοκρατία σε Ολιγαρχία και η Πολιτεία σε οχλοκρατία ή σε μια δημοκρατία των φτωχών απέναντι στους πλούσιους, δηλαδή, σε μια μορφή της δικτατορίας του προλεταριάτου.
Ταυτόχρονα όμως ο Αριστοτέλης αναγνωρίζει, πως αν κυβερνούν άμεσα ή έμμεσα οι πιο πολλοί και όχι οι λιγότεροι ή ο ένας, τότε δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για μια πιο δίκαιη κυβέρνηση.
Για αυτό το λόγο η δημοκρατία ή η πολιτεία είναι το πιο δίκαιο και αποτελεσματικό πολίτευμα. Όπως έλεγε ο Αριστοτέλης: οι πιο πολλοί είναι πιο δύσκολο να έχουν άδικο σε σχέση με τους λίγους ή τον ένα.
Και λίγη ιστορία
Η σημερινή μορφή της Βρετανικής Μοναρχάς είναι το αποτέλεσμα μεταξύ άλλων των δυο μη ολοκληρωμένων επαναστάσεων, της επανάστασης του Κρόμγουελ(1642–1651) αλλά και της Ένδοξης Επανάστασης το 1688.
Το επαναστατικό γενικευμένο χάος που προκάλεσαν είχε ως αποτέλεσμα ένα μοντέλο πολιτικών και κοινωνικών συμβιβασμών που οδήγησαν σε ένα διευρυμένο κοινοβουλευτισμό, στην ταξική ενσωμάτωση και συνεργασία καθώς και στην θρησκευτική ανεκτικότητα.
Η Μεγάλη Βρετανία με την συγκεκριμένη μορφή Βασιλείας είχε το πιο σταθερό πολιτικό κοινοβουλευτικό σύστημα στην Ευρώπη, παρότι ήταν η καρδιά της βιομηχανικής Επανάστασης με τις τεράστιες ταξικές αντιθέσεις κατά την φάση της πρωταρχικής συσσώρευσης.
Βέβαια το γεγονός πως ήταν μια μεγάλη αποικιοκρατική δύναμη την βοηθούσε να εκτονώνει τις κοινωνικές συγκρούσεις και τις ταξικές αντιπαραθέσεις, στέλνοντας όσους δεν ήθελε στις αποικίες.
Έχει πραγματική εξουσία η Μοναρχία στο Ηνωμένο Βασίλειο;
Είναι κοινός τόπος ότι η Βασίλισσα της Μεγάλης Βρετανίας ήταν ένα πολιτικό μηδενικό, καλύτερα ήταν ένα πολιτικό κενό.
Θα φανεί παράξενο αλλά έτσι θα έπρεπε να ήταν και έτσι πρέπει να είναι και ο νέος Μονάρχης για να είναι καλός ηγέτης. Η Μοναρχία στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν είναι πρόσωπο, δεν είναι πολιτική προσωπικότητα, είναι θεσμός, ένα σύμβολο της πολιτικής ενότητας της Μεγάλης Βρετανίας.
Ως σύμβολο και ως θεσμός θα πρέπει να εκφράζει και να εκδηλώνει την ολότητα του Ηνωμένου Βασιλείου, της Αγγλίας, της Σκωτίας, της Ουαλίας, της Βορείου Ιρλανδίας των αποικιοκρατικων κτήσεων της και της κοινοπολιτείας.
Πρέπει με ένα απολύτως καθολικό τρόπο να εκφράζει τα συμφέροντα της Μεγάλης Βρετανίας, ως Αυτοκρατορίας απέναντι στους εσωτερικούς και τους εξωτερικούς εχθρούς.
Για αυτό το λόγο είναι άνευ ουσίας η συζήτηση στα μέσα μαζικής δικτύωσης, αν μπορούσε η Βασίλισσα της Μεγάλης Βρετανίας να δώσει χάρη στους αγωνιστές της εθνικής Κυπριακής Ανεξαρτησίας. Ακόμη και αν η ίδια ως άνθρωπος το επιθυμούσε – αμφίβολο μεν, δυνατό δε-δεν θα μπορούσε να το κάνει, ήταν υποχρεωμένη να ακολουθήσει ή να ταυτιστεί με τα αποικιοκρατικά συμφέροντα του Ηνωμένου Βασιλείου.
Ως σύμβολο λοιπόν ήταν και παραμένει αγαπητό σε αυτούς που για τον ένα ή τον άλλο τρόπο ενώνουν τις ζωές τους, τις ανάγκες,τα συμφέροντα ή το επιθυμητό σύμπαν τους με την Μεγάλη Βρετανία. Ένα σύμβολο που αποκτά μεταφυσικά χαρακτηριστικά και ας μην μας εκπλήσσει αρνητικά.
Για παράδειγμα, ας σκεφτούμε την σχέση που έχει μερίδα των Ελλήνων με την Εκκλησία ακόμη και σήμερα.
Αντίστοιχα ήταν και παραμένει ένα μισητό σύμβολο για όλους και όσους δεν χωρούν σε αυτή ή για τους εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς της.Ήταν και παραμένει εχθρός σε όσους βρέθηκαν ενάντια στην Αγγλική Αποικιοκρατια και τον ρατσισμό των Αγγλοσάξωνων.
Σε μεγάλο βαθμό η /ο Βασιλέας του Ηνωμένου Βασιλείου είναι σαν τον Έλληνα πρόεδρο της Δημοκρατίας ή αντίστοιχα στο κάθε ηγέτη μιας προεδρευομένης Δημοκρατίας. Σε αυτή την μορφή κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας ο πρόεδρος είναι σύμβολο και δεν ασκεί άμεση εξουσία, όπως στις προεδρικές δημοκρατίες τύπου ΗΠΑ.
Το Βρετανικό φλέγμα και ο αποικιοκρατούμενος επαρχιωτισμός μας
Παρά την κυριαρχία του βορειοΑμερικάνικου μοντέλου παραμένει ζωντανή η επιδραστικότητα των Βρετανών Αγγλοσαξώνων. Όπως φάνηκε και από την μετατροπή της κηδείας της Ελισάβετ σε παγκόσμιο θέαμα.
Ταυτόχρονα η αντιμετώπιση του θανάτου και της κηδείας της Βασίλισσας από τα δικά μας ΜΜΕ πρόδωσε ένα βαθύ επαρχιωτισμό, τον επαρχιωτισμό του προτεκτοράτου. Τα ΜΜΕ αντιμετώπιζαν το γεγονός, λες και πέθανε κάποια δική μας ηγέτης, λες και ανήκουμε στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Έκαναν αναφορά σε αυτό τον υπέροχο Βρετανικό λαό που τίμησε με τόση αφοσίωση, με τόση λατρεία την Βασίλισσά του και σε ένα μεγάλο βαθμό έχουν δίκαιο. Αφορά όμως κυρίως τους Άγγλους της μεσαίας και ανώτερης τάξης και λιγότερο τις άλλες εθνότητες του Ηνωμένου Βασιλείου, τους μετανάστες και την εργατική τάξη.
Επίσης τα ΜΜΕ θα είχαν δίκαιο, αν με το ίδιο τρόπο αντιμετωπιζαν τις εκδηλώσεις λατρείας και άλλων λαών προς τους ηγέτες τους. Αυτό όμως δεν συμβαίνει: Λόγου χάρη εντελώς διαφορετική ήταν η συμπεριφορά τους, όταν ο Βορειοκορεατικος λαός αποχαιρετούσε τον δικό του κόκκινο Μονάρχη, εκεί μίλαγαν για πολιτική και κοινωνική καθυστέρηση ή για τον φόβο των μαζών.
Από την άλλη πλευρά, που είναι οι δυνάμεις που λένε όχι στην Μοναρχία στην Μεγάλη Βρετανία, που είναι οι δυνάμεις της Αγγλικής αριστεράς να διατρανώσουν την αντίθεσή τους στην Μοναρχία.
Για τέλος και πάλι λίγο φιλοσοφία
Θα ζήσουμε για αρκετό διάστημα ακόμη με το μοντέλο του Βασιλιά ή με ένα άμεσο ή έμμεσο συνδυασμό -σε θετική ή αρνητική κλίμακα- των πολιτευμάτων.
Το ζητούμενο είναι σε μια πιο γενικευμένη συνθήκη να μετασχηματίσουμε το προσωπικό <είναι και γίγνεσθαι>σε μια αρχετυπική ενότητα βασιλιά/ αριστοκράτη/ ελεύθερου πολίτη.
Μόνο έτσι θα ξεμπερδέψουμε με αυτούς, που πραγματικά διαφεντεύουν τις ζωές μας, με τους πάσης μορφής και θέσης άρχοντες, αφεντικά και τύραννους και τελευταία θέαμα και ΜΜΕ.
