Η ψυχογλωσσολογία είναι η μελέτη των φυσιολογικών και νευροβιολογικών παραγόντων που επιτρέπουν στον άνθρωπο να αποκτήσει, να χρησιμοποιήσει, να παραγάγει και να κατανοήσει την γλώσσα.
Είναι ένας επιστημονικός τομέας, όπου διασταυρώνεται η ψυχολογία και η γλωσσολογία και μια από τις πρόσφατες ανακαλύψεις της είναι ότι οι γλώσσες που μιλάμε επηρεάζουν τις κινήσεις των ματιών μας.
Για παράδειγμα, οι αγγλόφωνοι που ακούν κερί συχνά κοιτούν μια καραμέλα, επειδή οι δύο λέξεις μοιράζονται την πρώτη τους συλλαβή.
Έρευνα με ομιλητές διαφορετικών γλωσσών αποκάλυψε ότι οι δίγλωσσοι ομιλητές δεν εξετάζουν μόνο λέξεις που μοιράζονται ήχους σε μία γλώσσα αλλά και λέξεις που μοιράζονται ήχους στις δύο γλώσσες τους.
Παράδειγμα, όταν αυτοί που μιλούν Αγγλικά και Ρωσικά ακούν την αγγλική λέξη marker (δείκτης, σημάδι) κοιτάζουν επίσης μια σφραγίδα , επειδή η ρωσική λέξη για το stamp (γραμματόσημο) είναι marka.
Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι ότι οι ομιλητές διαφορετικών γλωσσών διαφέρουν ως προς τα μοτίβα των κινήσεων των ματιών τους, όταν δεν χρησιμοποιείται καθόλου γλώσσα.
Σε μια απλή εργασία οπτικής αναζήτησης στην οποία οι άνθρωποι έπρεπε να βρουν ένα αντικείμενο που είχαν δει προηγουμένως μεταξύ άλλων αντικειμένων, τα μάτια τους κινούνταν διαφορετικά, ανάλογα με τις γλώσσες που γνώριζαν.
Για παράδειγμα, όταν αναζητούσαν ένα ρολόι, οι αγγλόφωνοι κοίταξαν επίσης ένα σύννεφο.
Οι ισπανόφωνοι, από την άλλη πλευρά, όταν έψαχναν για το ίδιο ρολόι, κοιτούσαν ένα δώρο, επειδή οι ισπανικές ονομασίες για το ρολόι και το παρόν— reloj και regalo— επικαλύπτονται στην αρχή τους.
Η ιστορία δεν τελειώνει εκεί. Όχι μόνο οι λέξεις που ακούμε ενεργοποιούν άλλες λέξεις με παρόμοιο ήχο – και όχι μόνο κοιτάμε αντικείμενα των οποίων τα ονόματα μοιράζονται ήχους ή γράμματα ακόμα και όταν δεν ακούγεται γλώσσα – αλλά οι μεταφράσεις αυτών των ονομάτων σε άλλες γλώσσες ενεργοποιούνται επίσης σε ομιλητές περισσότερων της μιας γλώσσας.
Για παράδειγμα, όταν οι δίγλωσσοι Ισπανοί και Άγγλοι ακούν τη λέξη duck στα αγγλικά, κοιτάζουν επίσης ένα φτυάρι, επειδή οι μεταφράσεις των παπιών και φτυαριών — pato και pala , αντίστοιχα — επικαλύπτονται στα ισπανικά.
Λόγω του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλός μας οργανώνει και επεξεργάζεται τις γλωσσικές και μη γλωσσικές πληροφορίες, μια μόνο λέξη μπορεί να προκαλέσει ένα φαινόμενο ντόμινο που διαχέεται σε όλο το γνωστικό σύστημα. Και αυτή η διαδραστικότητα και η συν-ενεργοποίηση δεν περιορίζεται στις προφορικές γλώσσες.
Οι δίγλωσσοι προφορικών και νοηματικών γλωσσών δείχνουν επίσης συν-ενεργοποίηση. Για παράδειγμα, οι δίγλωσσοι που γνωρίζουν την Αμερικανική Νοηματική Γλώσσα και τα Αγγλικά κοιτάζουν το τυρί όταν ακούν την αγγλική λέξη χαρτί, επειδή το τυρί και το χαρτί μοιράζονται τρία από τα τέσσερα συστατικά του σήματος στο ASL (σχήμα χεριού, θέση και προσανατολισμός αλλά όχι κίνηση).
Τι μας λένε τέτοια ευρήματα;
Όχι μόνο το γλωσσικό σύστημα είναι πλήρως διαδραστικό με υψηλό βαθμό συν-ενεργοποίησης μεταξύ λέξεων και εννοιών, αλλά επηρεάζει επίσης την επεξεργασία μας σε άλλους τομείς όπως η όραση, η προσοχή και ο γνωστικός έλεγχος. Καθώς προχωράμε στην καθημερινότητά μας, ο τρόπος που κινούνται τα μάτια μας, τι κοιτάμε και τι προσέχουμε επηρεάζεται με άμεσο και μετρήσιμο τρόπο από τις γλώσσες που μιλάμε.
Οι συνέπειες αυτών των ευρημάτων για τις εφαρμοσμένες ρυθμίσεις κυμαίνονται από τη συμπεριφορά των καταναλωτών (αυτό που κοιτάμε σε ένα κατάστημα) μέχρι τον στρατό (οπτική αναζήτηση σε περίπλοκες σκηνές) και την τέχνη (αυτό που τραβούν τα μάτια μας).
Με άλλα λόγια, είναι ασφαλές να πούμε ότι η γλώσσα που μιλάει κάποιος επηρεάζει τον τρόπο που βλέπει τον κόσμο όχι μόνο μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά, μέχρι τη μηχανική των κινήσεων των ματιών του.
