Παναγιώτης Τζανετής
Όταν η τρόικα χόρτασε πια δούλεμα και δημιουργική λογιστική (greek statistics), αποφάσισε να ελέγξει το ελληνικό γκουβέρνο από τα κάτω. Έστελνε, λοιπόν, χαμηλόβαθμους υπαλλήλους της που με την έπαρση των «θεσμών» που εκπροσωπούσαν, έμπαιναν στα υπουργεία και ζητούσαν ενημέρωση/ασκούσαν πολιτικό έλεγχο, σε επίπεδο διευθυντή ή ακόμη και τμηματάρχη. Διαδραματίστηκαν έτσι, σκηνές απείρου κάλους με διάφορους ημετέρους «μεγαλοπρεπείς» να κύπτουν τελικώς υπομονετικά την κεφαλή μπροστά στην ιταμότητα των «ξένων υπαλλήλων».
Αυτοί οι χαμηλόβαθμοι τροϊκανοί είχαν ένα χούι: ήταν καλά οργανωμένοι. Όταν η κεφαλή του κράτους συναντούσε πλέον τους αρχι-τροϊκανούς, βρισκόταν σε παράδοξη θέση: μόλις τους πρόβαλε κάποιον ισχυρισμό ότι το τάδε μέτρο δεν είναι εφικτό, διότι θα επισύρει τις δείνα συνέπειες ή ότι προσκρούει στο εξής κρατικό δεδομένο ή έστω μεταμφίεζε την προάσπιση συμφερόντων σε αδήριτο εθνική ανάγκη ή πρόβαλε τις «ιδιαιτερότητες» μας και ζητούσε εξαιρέσεις, ερχόταν καταπέλτης η απάντηση από τους διαβασμένους πλέον συνομιλητές. Συχνά γινόταν σαφές, ότι οι ξένοι γνώριζαν την αλήθεια καλύτερα κι από τον αρχηγό. Αντί να «δουλέψει» αυτός τους κουτόφραγκους, βρισκόταν έκθετος, γιατί τον είχαν «δουλέψει» οι ίδιοι οι υπουργοί του.Ποιόν τρόπο είχε η κεφαλή να ελέγξει το κάθε υπουργείο – φέουδο; Να απευθυνθεί στον φεουδάρχη, ενδεχομένως με τον υπαινιγμό ότι υπάρχει και ο ανασχηματισμός. Η κληρονομιά αυτή δεν έρχεται φυσικά από την Σκανδιναβία αλλά από το πελατειακό κράτος του 19ου αιώνα! Με διάφορους τρόπους ο επικεφαλής πάντα προσπαθούσε να ασκήσει εμπράκτως τις προνομίες του ρόλου του. Το σοβαρό θεσμικό και πολιτικό πρόβλημα, συνήθως μετακυλιόταν στον χαρακτήρα του πρωθυπουργού και δημιουργούσε μύθους για ηγέτες-τσάρους. Εκεί όμως που τα βρήκε δύσκολα η μακεδονίτικη λεβεντιά ενός Καραμανλή και η μοραΐτικη πανουργία ενός Αντρέα, ποιος θα μπορούσε να τα βγάλει πέρα καλύτερα;
Στον 21ο αιώνα το επιχείρησε οργανωμένα ο ΓΑΠ και πρόσφατα εμφανίστηκε να προτάσσει το λάβαρο του επιτελικού κράτους και ο κ. Μητσοτάκης. Πολλοί πρόσεξαν την ομοιότητα και την απέδωσαν στην αμερικανότροπο σκέψη με τις αντίστοιχες πολιτειακές περικοκλάδες, ωστόσο η ερμηνεία είναι ευτελέστερη, ως συνήθως.
Και στις δυο περιπτώσεις αφορούσε κόμματα σε βαθιά παρακμή που στην δύσκολη στιγμή ανέσυραν από τα σεντούκια της ιστορίας ένα ένδοξο όνομα και του ανέθεσαν την ανάσταση του Λαζάρου. Όταν αυτή η νεκρανάσταση επετεύχθη, έστω και προσωρινά, βρέθηκαν μεν στην εξουσία επικεφαλής όμως ενός κόμματος με το οποίο αλληλοϋποβλέπονταν.
Το σημερινό επιτελικό κράτος βασίζεται σε μερικές αυθαίρετες παραδοχές: ηγέτης – Εκμοντερνιστής – δυναμικός – κεντρώος. Τα περί Μωυσέως τα εξαιρώ, γιατί εμπίπτουν στα των γελοιογράφων.
Δεν φθάνει η μέχρι φαιδρότητας προβολή της εικόνας ενός «ιστορικού» ηγέτη στο τιμόνι αλλά έχουμε και την συνειδητή προσπάθεια σμίκρυνσης των υπουργών. Άλλοι τους μπαίνουν στην κατάψυξη, παραμένοντας υπουργοί (πχ Αυγενάκης), άλλοι αδειάζονται επισήμως (πχ Θεοχάρης), κάποια σφάλματα διορθώνονται με αναγγελίες του κ. Γεραπετρίτη (πχ Δένδιας).
Το αφήγημα «Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι» δεν μαρτυρά όμως κάποιον πανίσχυρο αλλά κάποιον εντελώς ανασφαλή. Η αποθέωση υπήρξε η παράσταση, ο πρωθυπουργός και οι υφυπουργοί του, κατά το τελευταίο διάγγελμα. Οι μεγάλοι ηγέτες χαρακτηρίζονται από την ικανότητα να δίνουν ζωτικό χώρο στους συνεργάτες τους κι όχι ζηλότυπα να τους τον αφαιρούν.
