“Μια εποχή τελειώνει και μια νέα θα αρχίσει. Ελπίζω να περιορίσουμε τις
απώλειες από το σήμερα και να δυναμώσουμε στο αύριο. Για να γίνει αυτό
θα πρέπει να αλλάξουν οι θέσεις ισχύος κομμάτων και κοινωνικών ομάδων
και τάξεων, προς όφελος των πατριωτικών-προοδευτικών δυνάμεων. Να
αλλάξουν οι νοοτροπίες και τα αισθήματα. Να πάψει η Ελλάδα να σκέφτεται
στενά, βραχύχρονα, χωρίς γνώσεις και φαντασία” επισημαίνει σε συνέντευξή του στη χθεσινή Contra-News ο πρώην υπουργός των Εξωτερικών και πρόεδρος της κίνησης ΠΡΑΤΤΩ, απαντώντας σε ερωτήσεις που αφορούν θέματα οικονομίας, εξωτερικής και ευρωπαϊκής πολιτικής, και τις προοπτικές της χώρας μετά την κρίση:
1. Πως κρίνετε τα οικονομικά-κοινωνικά μέτρα της κυβέρνησης;
Η κυβέρνηση βρίσκεται σε μια κρίση ταυτότητας. Και αυτό τη δυσκολεύει να λειτουργήσει. Όλο η αντίληψή της ότι η αγορά τα λύνει όλα έχει αποδειχτεί αδιέξοδη. Προσπαθεί μέσα σε κατάσταση υγειονομικής κρίσης να προστατεύσει την λογική της προτεραιότητας του μεγάλου ιδιωτικού κεφαλαίου έναντι του δημόσιου συμφέροντος και της κοινωνικής αλληλεγγύης.
Εκεί που μπόρεσε να πάρει ορισμένα μέτρα ήταν στον τομέα της καταστολής και των απαγορεύσεων, συχνά αναγκαία, όχι πάντα με τρόπο αποτελεσματικό και πειστικό. Αντίθετα, δεν μπόρεσε να πάρει επαρκή μέτρα στον τομέα της οργάνωσης και της διαχείρισης των υλικοτεχνικών υποδομών αντιμετώπισης της κρίσης.
2. Που χρειάζεται μέτρα η οικονομία;
Η οικονομία χρειάζεται μέτρα σε τρία επίπεδα:
α) Άμεσα μέτρα ανακούφισης των εργαζομένων, μισθωτών και ελεύθερων επαγγελματιών. Πριν από όλα μέτρα διασφάλισης της επιβίωσής τους. Μέτρα, επίσης, στήριξης των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των μικρομεσαίων. Για διάσωση επιχειρήσεων μιλώ, όχι του ιδιωτικού πλούτου επιχειρηματιών.
β) Αν η υγειονομική-κοινωνική κρίση τραβήξει, χρειάζονται ισχυρά μεσοπρόθεσμα μέτρα στήριξης των θέσεων εργασίας, της διασφάλισης δημόσιων επενδύσεων, της ανακούφισης κλάδων, όπως ο Τουρισμός, που θα υποφέρουν. Μεγάλη βοήθεια στην αγροτική παραγωγή ώστε να εξασφαλιστεί η επαρκής παραγωγή τροφίμων και άλλων απαραίτητων αγαθών στην καθημερινότητα των πολιτών.
γ) Σχέδιο συνολικής ανόρθωσης της ελληνικής οικονομίας. Της επανεκκίνησής της. Νομίζω ότι η μετά την κρίση εποχή της ελληνικής οικονομίας είναι μια μεγάλη ευκαιρία για την αναδιάρθρωση και την ανασυγκρότησή της. Να προχωρήσουμε σε μια κοινωνικά πιο υπεύθυνη οικονομία και τεχνολογικά πιο προηγμένη. Ο μόνος τρόπος για να μη καταστραφεί ο τόπος είναι το τεχνολογικό άλμα με κοινωνική δικαιοσύνη και με ποιοτικό κράτος δικαίου.
3. Πως κρίνετε την αντίδραση της ευρωζώνης και της ΕΕ; Θεωρείτε ότι οι αντιθέσεις θα γεφυρωθούν ή θα μείνουμε στην σημερινή άρνηση των 4;
Η ΕΕ κινδυνεύει να διαψεύσει τόσο το «ενοποίηση», όσο και το «ευρωπαϊκή». Είχα περιγράψει αναλυτικά στο βιβλίο μου «Αποικία Χρέους» την επιλογή της Γερμανίας να αφήνει να αναπτύσσεται η χρηματοπιστωτική κρίση σε αδιέξοδα, προκειμένου να κάνει τον χρόνο όπλο στα χέρια της σε βάρος των άλλων κρατών μελών. Ήταν μια εθνικιστική πολιτική που η γλώσσα της θύμιζε τη Γερμανία του τέλους του 19ου αιώνα.
4. Δηλαδή η Γερμανία θα έχει πρόβλημα;
Τώρα ήρθε η ώρα η ΕΕ και η Γερμανία να δουν τα πραγματικά τους μεγέθη. Χωρίς ενοποίηση μπορεί να είναι η Γερμανία μεγάλη για την Ευρώπη, αλλά είναι μικρή για τον κόσμο. Και το ξέρει. Αν θέλει να έχει δύναμη η ΕΕ, πρέπει να αποδεχτεί δημοκρατικούς κανόνες και σχέσεις ισοτιμίας, όπως εξάλλου προβλέπουν και οι Συνθήκες.
5. Και προοπτικά η ΕΕ;
Η ΕΕ βρίσκεται μπροστά σε κρίση στρατηγικής. Η υπονόμευση των κρατικών κοινωνικών λειτουργιών με τον τρόπο που υλοποιήθηκε η «εσωτερική αγορά», η προτεραιότητα στον νεοφιλελευθερισμό της μείωσαν την ανταγωνιστικότητα. Η έλλειψη αλληλεγγύης υπονομεύει την «ήπια ισχύ της». Αντίθετα η Κίνα κέρδισε πολλούς πόντους στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη. Γενικά, τα κράτη της Ανατολής, όπως η Κίνα, το Βιετνάμ, η Νότια Κορέα, η Σιγκαπούρη μπόρεσαν χάρη στο καλό δημόσιο σύστημα υγείας να λύσουν καλύτερα τα προβλήματα από ότι η ΕΕ και οι ΗΠΑ.
Η ΕΕ πρέπει να αποφασίσει: ή θα αλλάξει ή θα γυρίσει την Ευρώπη στο παρελθόν. Σήμερα η ΕΕ έχει έλλειψη διορατικότητας, δημόσιας πολιτικής, κοινωνικής ευαισθησίας και αλληλεγγύης. Παραμένει ένα σπουδαίο όραμα παραδομένο σε γραφειοκρατίες και συμφέροντα.
6. Για μία ακόμα φορά αναπτύσσονται οι απόψεις – σενάρια της διάλυσης της ευρωζώνης. Υπάρχει ένα τέτοιο ενδεχόμενο;
Δεν είναι τόσο εύκολο όπως υποθέτουν μερικοί, αλλά μπορεί να συμβεί, όπως μπορεί και να διαλυθεί η ίδια η ΕΕ συνολικά. Μπορεί να ήμουν κριτικός στην ένταξη της Ελλάδος στην ΕΕ, αλλά άλλο να μη θέλεις να παντρευτείς και άλλο να υποστηρίζεις τη διάλυση ενός γάμου. Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί στην Ευρώπη ως ήπειρο είναι να επιστρέψουμε σε εποχή αδιέξοδων αναταραχών, καταστρεπτικών συγκρούσεων, ακραίου εθνικισμού.
7. Και τι χρειάζεται στην ΕΕ;
Χρειάζεται ένα δημοκρατικό-κοινωνικό σχέδιο για την Ευρώπη και την ΕΕ. Να γίνει μια ΕΕ των λαών και των κοινωνιών. Να ιεραρχήσει διαφορετικά τις προτεραιότητές της. Είναι δε ύψιστη ανάγκη, κάποιοι στην αντιπολίτευση να κατανοήσουν ότι κύρια δουλειά της αντιπολίτευσης πέραν της κριτικής του υπάρχοντος, είναι η διαμόρφωση θετικού σχεδίου σωτηρίας της χώρας, αλλά και του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Και αυτό απαιτεί πρόγραμμα για άλλους όρους, άλλα καθήκοντα, άλλες ιεραρχήσεις.
8. Θεωρείτε ότι θα έχουμε αλλαγή ισορροπιών μεταξύ των σημερινών μεγάλων δυνάμεων;
Εδώ και δεκαετίες προσπαθώ να εφιστήσω την προσοχή στην ελληνική κοινωνία, αλλά και στην ΕΕ ότι βαδίζουμε σε έναν αιώνα διαφορετικό απ΄ότι οι τρεις τελευταίοι αιώνες. Η ηγεμονία της Δύσης τείνει στον περιορισμό της, αν όχι και υπέρβαση. Έχει ενδιαφέρον να μελετά την βιβλιογραφία της Ινδίας, της ΝΑ Ασίας και της Κίνας. Πολλοί στην Ασία διαβάζουν, πλέον, τον κόσμο «ανάποδα» από ότι η Δύση.
9. Δηλαδή;
Η Μέση Ανατολή ονομάζεται Δυτική Ασία! Η εγγύς Ανατολή κεντροδυτική Ασία. Και αυτό το διάβασμα δεν αφορά μόνο την γεωγραφία, αλλά και την ιστορία, τον πολιτισμό, την ανεκτικότητα. Η Ανατολή έχει μακρότερη ιστορία από τη Δύση, πέραν της Ελλάδας. Επέδειξε επί χιλιετηρίδες μεγαλύτερη ανεκτικότητα απέναντι στις Θρησκείες. Η οικονομία της ΝΑ Ασίας έχει μεγαλύτερη παραγωγική βάση από την Ευρωπαϊκή και πολλαπλάσιο πληθυσμό. Φαίνεται δε, να αυξάνεται η μεταξύ τους συνεργασία. Το ενδοασιάτικο εμπόριο υπερβαίνει, πλέον, αυτό με την Ευρώπη. Η Κίνα είναι μία από τις δύο υπερδυνάμεις στον κόσμο και η ισχύ της εικόνας της μεγαλώνει.
Και που πάει το κέντρο ισχύος;
Το κέντρο ισχύος πάει πάλι προς Ανατολάς. Και πρέπει να πω ότι νιώθω υπερηφάνεια ότι η εξωτερική μας πολιτική κατάφερε να αναβαθμίσει την Ελλάδα στην ΕΕ και στις δύο άμεσες περιοχές μας (Βαλκανική και Ανατολική Μεσόγειο) ενώ ταυτόχρονα κατάφερε να δυναμώσουν οι σχέσεις της χώρας με τις δύο ισχυρότερες δυνάμεις της εποχής μας, τις ΗΠΑ και την Κίνα. Όποιος δεν κατάλαβε αυτό το επίτευγμα και το υπονομεύει, υπονομεύει τόσο την γεωπολιτική θέση της πατρίδας, όσο και το μέλλον της.
10. Πως βλέπετε την θέση της Τουρκίας; Θα μπορέσει να διατηρήσει τα πολεμικά της μέτωπα;
Η Τουρκία δυνάμωσε όταν η Ελλάδα έπαιρνε την κάτω βόλτα. Οι συσχετισμοί ισχύος άλλαξαν ανάμεσα στις δύο χώρες. Αλλά πιθανόν να περάσει και εκείνη την πολύπλευρή της κρίση. Αν ναι, θα υπάρξει χρόνος για μας, αρκεί να υπάρχει και μυαλό, να κάνουμε δύο βασικά πράγματα: α) να καλλιεργήσουμε τη φιλία ανάμεσα στους λαούς μας ενάντια στην επιθετικότητα μερίδας της ηγεσίας της, και β) να διαφυλάξουμε ορθολογικά τα συμφέροντά μας, να στερεώσουμε συμμαχίες, να ενδυναμώσει η χώρα εκεί όπου πρέπει.
11. Χρειάζονται μέτρα;
Η Ελλάδα πρέπει να κάνει εξάσκηση όλων των δικαιωμάτων της. Δεν μπορεί να παραιτηθεί από κανένα. Σε αυτά τα πλαίσια, χρειάζονται μέτρα υλοποίησης των προβλέψεων του διεθνούς δικαίου, όπως να καθιερώσουμε άμεσα τους κλειστούς κόλπους, τις γραμμές βάσης και την Αιγιαλίτιδα. Να ολοκληρώσουμε τις διαπραγματεύσεις για τις ΑΟΖ.
Τέλος, πρέπει η Ελλάδα να στηρίξει πολύπλευρα την ασφάλεια της Κύπρου, αυτόν τον ακρογωνιαίο λίθο του Ελληνισμού και τόπο φιλίας με τους Τουρκοκύπριους.
12. Μεταναστευτικό. Πως κρίνετε τη στάση της κυβέρνησης στο θέμα αυτό; Κυρίως τι πρέπει να γίνει;
Πριν οτιδήποτε άλλο, πρέπει να υπάρξει υγειονομική φροντίδα για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Δεν πρέπει να αφήσουμε να μετατραπεί το πρόβλημα σε ανθρωπιστική-υγειονομική βόμβα.
Στην αντιμετώπιση του ζητήματος συνολικά, πρέπει να είμαστε αποφασιστικοί και τολμηροί. Να διαχωρίσουμε τα δύο διαφορετικά πεδία του μεταναστευτικού-προσφυγικού. Το πρώτο αφορά αυτούς που ήδη βρίσκονται και μένουν στην Ελλάδα. Χρειάζεται να ενσωματωθούν. Να βρουν δουλειά, έστω μετά το πέρας της κρίσης. Τα παιδιά τους να πάνε σε εκπαιδευτικά ιδρύματα και όσοι δεν γνωρίζουν να μάθουν ελληνικά. Η Ελλάδα πρέπει να αποτρέψει χιλιάδες άνθρωποι να νιώθουν μόνο απογοήτευση και αντιπάθεια, απέναντι σε ένα κομμάτι της Ελλάδας, εκείνο της σκληρότητας, της απανθρωπιάς και του ρατσισμού.
Από την άλλη, πρέπει να σταματήσουμε κάθε ανεξέλεγκτη ροή ανθρώπων από τρίτες χώρες προς την Ελλάδα. Δεν μπορούμε να δεχτούμε όλα τα εκατομμύρια που κινούνται από την Κεντρική Ασία, τις αραβικές χώρες και την Βόρεια Αφρική προς την Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Ούτε μπορούμε να αφήσουμε την Τουρκία να χρησιμοποιεί το μεταναστευτικό-προσφυγικό ως υποκατάστατο «θερμού» επεισοδίου.
13. Η επόμενη μέρα
Να είμαστε κοινωνικά δίκαιοι και ευαίσθητοι. Να έχουμε το νου και την καρδιά μας ανοικτά για τους ανθρώπους και τις νέες λύσεις στα προβλήματα. Μελέτη και πάλι μελέτη. Δουλειά για όλους και εργατικότητα από όλους. Δικαιοσύνη και κοινωνική ασφάλεια για όλες και όλους. Να ετοιμαστούμε για τα μεγάλα προβλήματα που επανέρχονται, αλλά και για τα καινούργια: στην οικονομία, στην πολιτική, στις σχέσεις με την Τουρκία. Με συστηματικότητα, διορατικότητα, εργατικότητα, μεθοδευμένα πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε προς όφελος του ελληνικού λαού και με σχέδιο για μια Νέα Ελλάδα μιας νέας τεχνολογικά εποχής.
14. Ποιος είναι ο πυρήνας του προβλήματος που δημιουργήθηκε;
Ποια πρέπει να είναι η αντίδραση – οι πολιτικές που πρέπει πρωτίστως να αναπτυχθούν; (οικονομία)
Μια εποχή τελειώνει και μια νέα θα αρχίσει. Ελπίζω να περιορίσουμε τις απώλειες από το σήμερα και να δυναμώσουμε στο αύριο. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να αλλάξουν οι θέσεις ισχύος κομμάτων και κοινωνικών ομάδων και τάξεων, προς όφελος των πατριωτικών-προοδευτικών δυνάμεων. Να αλλάξουν οι νοοτροπίες και τα αισθήματα. Να πάψει η Ελλάδα να σκέφτεται στενά, βραχύχρονα, χωρίς γνώσεις και φαντασία.
Μεγάλη σημασία είναι να μπει φραγμός στην πολιτική της κυβέρνησης να ανακατανέμει τον πλούτο και τις συνθήκες ζωής μέσα στην ανθρωπιστική-υγειονομική κρίση. Δεν μπορεί να συνεχίσει αυτό το βιολί: στους έχοντες ανάγκες άρνηση ουσιαστικής στήριξης, στους κατέχοντες πλούτο δώρα.
15. Ποια στάση πρέπει ή θα μπορούσε να τηρήσει η χώρα μας στο νέο τοπίο που θα διαμορφωθεί; Ποιους τομείς πρέπει πρωτίστως να προσέξει;
Η Ελλάδα πρέπει να στηρίξει τη δημόσια εκπαίδευση και σύστημα υγείας. Την έρευνα, την καινοτομία και τον πολιτισμό. Να πιστέψει στις δυνάμεις της, έχουμε καταπληκτική νέα γενιά, και να προχωρήσει τολμηρά σε μια στρατηγική υψηλής ειδίκευσης και νέων φιλο περιβαντολλογικών τεχνολογιών. Να διασφαλίσει μια αναβαθμισμένη θέση στο διεθνές γίγνεσθαι.
