Η βαθιά κρίση, που ζει όλος ο κόσμος, αναδεικνύει όσο ποτέ πριν, τη σημασία του διεθνισμού της αριστεράς, του οποίου ο Τσε Γκεβάρα αποτελεί το απόλυτο σύμβολο. Την ίδια ώρα χρειαζόμαστε τον Τσε ως ηθικό πρότυπο και πηγή έμπνευσης για ένα μεγάλο κίνημα αξιών, καθώς η κρίση είναι πολυδιάστατη και δεν αφορά μόνο τις «κορυφές» του καπιταλιστικού συστήματος αλλά λειτουργεί διαβρωτικά μέσα στις ίδιες τις κοινωνίες, παράγοντας ποικίλες βαρβαρότητες.
Όταν έφευγε από την Κούβα το 1965, παραιτούμενος από τη θέση του υπουργού, ο Τσε Γκεβάρα έγραφε στον Φιντέλ Κάστρο: «άλλες χώρες του κόσμου ζητάνε τη συμβολή των σεμνών μου προσπαθειών». Στους γονείς του έγραφε ότι «ο μαρξισμός μου έχει βαθιές ρίζες και έχει εξαγνιστεί», ενώ άρχιζε το γράμμα του με τη φράση «νιώθω και πάλι κάτω από τις φτέρνες μου το ανεβοκατέβασμα των πλευρών του Ροσινάντε», παρομοιάζοντας τον εαυτό του με τον Δον Κιχώτη (Ροσινάντε ήταν το όνομα του αλόγου του ήρωα του Θερβάντες). Αρχικά πήγε στην Αφρική για να πολεμήσει την αποικιοκρατία μαζί με τους εξεγερμένους λαούς της και το 1966 μετέφερε τον αγώνα του στα βουνά της Βολιβίας.
«Ο Τσε έπεσε υπερασπιζόμενος την υπόθεση των φτωχών και των ταπεινών αυτής της γης», είπε ο Φιντέλ Κάστρο στον επικήδειο που εκφώνησε στην Πλατεία της Επανάστασης στην Αβάνα (18.10.1967), προσθέτοντας ότι «ξεχώρισε ως άνθρωπος ανυπέρβλητης δράσης, αλλά ήταν και άνθρωπος βαθυστόχαστος, με διορατική ευφυΐα και βαθιά μόρφωση». Όμως, ο θαυμασμός στο πρόσωπο του Τσε δεν οφείλεται στο ότι υπήρξε μεγάλος θεωρητικός, ότι εκπροσωπεί τη σωστή «συνταγή» για την επανάσταση. Ο Τσε ακτινοβολεί και συνεγείρει συνειδήσεις, ως ηθικό πρότυπο ενός ασυμβίβαστου αγωνιστή και διεθνιστή της πράξης, που ενώνει την πολιτική και την ηθική.
Ο Τσε ήταν ένας μεγάλος διεθνιστής και αντιιμπεριαλιστής, στη θεωρία και την πράξη. Γεννήθηκε στην Αργεντινή, αλλά είναι ήρωας όλης της Λατινικής Αμερικής και σύμβολο της ενότητας της. Υπήρξε από τους πρωτεργάτες της Κουβανικής Επανάστασης, δίπλα στο Φιντέλ Κάστρο. Το 1965 πήγε να πολεμήσει στο πλευρό εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων στην Αφρική Στη συνέχεια (1967), έφυγε για τη Βολιβία, όπου προσπάθησε να οργανώσει αντάρτικο κίνημα, αλλά βρήκε μεγάλες δυσκολίες και τελικά έπεσε σε ενέδρα μαζί με τους 17 συμμαχητές που του είχαν απομείνει. Αιχμαλωτίστηκε από τον βολιβιανό στρατό – με τη βοήθεια της CIA- στις 8 Οκτωβρίου 1967 και την επομένη ημέρα δολοφονήθηκε.
Η δολοφονία του Τσε Γκεβάρα συγκίνησε και τους Έλληνες αγωνιστές της αριστεράς και της δημοκρατίας, που αγωνίζονταν κατά της αμερικανοκίνητης στρατιωτικής δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967. Πολλοί έγραψαν ποιήματα, μεταξύ των οποίων ο Τάσος Λειβαδίτης, Νίκος Καββαδίας και Φώντας Λάδης, τα οποία έγιναν και τραγούδια. Και όταν αναπτύχθηκε το αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα, την φωτογραφία του Τσε Γκεβάρα κρατούσαν πολλοί φοιτητές στις διαδηλώσεις ή την είχαν αναρτήσει στα δωμάτιά τους.
Διανύοντας τον 21ο αιώνα, ο μύθος του Τσε όχι μόνο δεν έχει φθαρεί, αλλά συνεχώς ενισχύεται και παγκοσμιοποιείται, ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους και τις νέες του πλανήτη μας. Κι αυτό συμβαίνει γιατί γίνεται όλο και περισσότερο συνείδηση ότι ο κόσμος πρέπει να αλλάξει ριζικά, να βγει από τις «συμπληγάδες» των ανισοτήτων, που συνθλίβουν τις κοινωνίες και ακινητοποιούν τις δημιουργικές ικανότητες των ανθρώπων. Η ίδια η ζωή στη γη απειλείται από την ραγδαία περιβαλλοντική υποβάθμιση, που οφείλεται στο κυρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης.
Ο Τσε είναι πιο ζωντανός σήμερα. Προτείνει την αριστερά ως στάση και τρόπο ζωής. Μιλάει στην καρδιά και στη συνείδησή μας με τα ίδια λόγια που μίλησε στα παιδιά του με το τελευταίο γράμμα του: «Πάνω απ΄ όλα, να είστε πάντα ικανοί να νιώθετε βαθιά μέσα σας οποιαδήποτε αδικία διαπράττεται ενάντια σε οποιονδήποτε, σε οποιαδήποτε γωνιά του κόσμου. Είναι η πιο όμορφη ιδιότητα ενός επαναστάτη».
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι συντονιστής του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων και θεμάτων Ειρήνης του ΣΥΡΙΖΑ.
